Lens alırken dikkat!

ESRA ÖZÜBEK

eozubek@elle.com.tr

Gözü bozuk olanlarımızın bir bölümü lens kullanıyor. Kimi de renkli olanlarını tercih ediyor. Hatta internetten reçetesiz lens satılıyor. Ama Türk Oftalmoloji Derneği bir uyarı yaptı: Kozmetik renkli lensler de dahil, reçetesiz alınıp kullanılan kontakt lensler, kişinin gözüne uygun olmadığında ya da doğru kullanılmadığında, körlüğe varan ciddi sonuçlar doğurabilir.

Türk Oftalmoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Süleyman Kaynak ile konuştuk, bize “göz hekimlerinin hastanın göz yapısı ile birlikte genel sağlık durumunu, çalışma ve sosyal yaşam ortamının kontakt lens kullanımına uygunluğunu değerlendirmesi gerektiğini” söyledi. Zaten yasa da “kontakt lensler göz doktoru tarafından uygulanmalı ve reçetelenmeli” diyor.

Bu da rastgele ve reçetesiz lens satın alınmaması ve doktor kontrolünde kullanılması gerektiğinin en somut göstergesi. Derneğin web sitesine ait www.todnet.org/todlens adresinden, kontakt lensler hakkında en doğru ve kapsamlı bilgiye ulaşmak mümkün. Ama biz Prof. Dr. Süleyman Kaynak’tan merak ettiklerinizi öğrendik. Bilinçsiz ve yanlış kontakt lens kullanımının, gözü geri dönüşü olmayan tehlikelere attığını vurgulayan Prof. Dr. Kaynak sorularımızı cevapladı.

- Kaç çeşit kontakt lens var? Lensler hangi amaçlarla kullanılır?

Üretimin yoğun yapıldığı ya da gelişmişlik düzeyi ileri ülkelerde, çok fazla çeşit ve sayıda kontakt lens mevcut. Temel olarak kontakt lensler yumuşak, sert veya bunların kombine edildiği materyallerden imal edilir. Kullanma amaçları yönünden de optik, kozmetik ve tedavi edici lenslerden bahsedebiliriz. İyi bir bakımla birkaç yıl kullanılabilen (yarı yumuşak) lenslerden, günlük kullanılıp atılan lens çeşitlerine kadar çok çeşitli ürün var.

Kontakt lens, gözdeki kırma kusurlarını düzeltmek amacıyla kornea denilen gözün en öndeki saydam tabakasına uygulanır. Görme bozukluklarının düzeltilmesinin yanı sıra kozmetik amaçlarla gözün renginin değiştirilmesi ya da değişik kornea hastalıklarında tedavi edici olarak da kullanılabilir. Optik anlamda, sadece miyop ve hipermetropu değil, astigmatizmayı, aynı anda yakın-uzak görmeyi düzelten kontakt lens türleri vardır. Bazı ürünler, göz hastalıklarının tedavisinde verilir.

- Kontakt lens her göze uygun mu?

Kontakt lensin bir göze uyum sağlamasında, hastanın genel özelliklerine ek olarak, gözün ön yüzeyinin ölçülerinin alınması, yani korneanın özelliklerinin ve geometrisinin değerlendirilmesi gerekir. Alınacak ölçüler ve deneme çok önemli. Lensin büyüklüğü, dioptrik gücü ve küresel yarıçapı, en önemli parametreler. Bunlar göze göre değişir.

Bu nedenle, her göz için ayrı bir ölçümdeğerlendirme ve deneme yapılmalı. Ve bunu kesinlikle bir göz hekimi yapmalı. Hastanın psikolojik ve sosyal durumu, günlük yaşantı düzeni, bulunduğu çalışma ya da yaşam ortamının kontakt lense uygun olup olmadığı toplam olarak ele alınır. Örneğin romatizma yüzünden ellerini istediği gibi kullanamayan bir hastanın kontakt lens takıp çıkarması zordur.

Aynı şekilde, tozlu bir ortamda çalışan kişi için de sakıncalıdır. Şeker hastalarında ya da hamilelerde de kullanımı hekim tarafından onaylanmalıdır. Aynı şey renkli kontakt lensler için de geçerli. Hekim kontrolü ve reçete olmadan bu lensleri kullananlar ciddi sağlık sorunlarıyla karşılaşabilirler: Korneada bulunan saydam ve çok önemli doku zarar görebilir, yaralanabilir, infeksiyona maruz kalarak görme kalıcı şekilde kaybedilebilir.

- İnternetten lens satılıyor. Hatta bazı yerlerde lenslerde indirim kampanyaları bile düzenleniyor.

Türkiye’de kontakt lens satışı, 2004 tarihli 5193 sayılı Optisyenlik Kanunu gereği, optisyenlik müesseseleri tarafından yapılır. Optisyenlik müesseseleri de sadece reçeteyle satabilir; seçim, deneme, tıbbi işlem yapamaz, konuyla ilgili cihaz bulunduramazlar. Aksi halde, sadece sağlığa değil, yasaya da aykırı bir durum doğar. Dernek olarak, Sağlık Bakanlığı nezdinde temaslar yaptık. Yürürlükteki kanun ve yönetmeliğin iyi uygulanmadığını, optik mağazalarında ve internette reçetesiz kontakt lens satıldığını, hatta bazı optik mağazalarında müşterilere lens denendiğini anlatarak tedbirler alınmasını istedik.

(16.03.2013 tarihli Cumartesi Postası'ndan alınmıştır.)