Giriş
Toplumdaki yerleşik ön yargıları değiştirmek için en iyi yöntem eğitim midir, yoksa başka yolu var mıdır?
Cinsiyet eşitliğini sağlamak için TÜSİAD’ın önerisi kitle iletişimini, öncelikle reklam ve televizyon dizilerini kullanmak.
Çünkü Türkler, günde ortalama 4.5 saati televizyon karşısında ve dizi izleyerek geçiriyor! Dizi ve reklamlardaki karakterler kadına ve topluma rol model olabiliyor.
Ne var ki dizilerimizde toplumsal cinsiyet eşitliği adına övünülecek bir durum yok. 6 ulusal kanalda yayınlanan reytingi en yüksek 12 dizinin 48 bölümünü bir ay boyunca izleyen araştırmacılar şu sonuca varmış: kadın ve erkek karakter sayısı dengeli ama kadınlar genç ve güzel.
Erkekler, Allah ne verdiyse! Kadınlar evde anne, erkekler işte çalışıyor. Erkek karakter şiddet ve tehdit uygularken kadınlar ağlıyor. Erkekler kaba ve agresif, kadınlar uysal ve hayalperest!
Herkes işbirliğine razı
Bu sonuçlar, sektörün temsilcileriyle, TÜSİAD’ın Toplumsal Eşitlik Komisyonu’ndan Oya Ünlü Kızıl’ın katılımıyla tartışıldı. Yapımcıları temsilen Birol Güven, bir haftada 150 dakikalık bir film ürettiklerine dikkat çekip bir de üstüne reyting baskısını anlattı.
Senarist, 38 saat uyumadan yazı yazmaktan şikayetçi, yönetmen nefes almadan çekim yapıp süreyi uzatmaktan. Bir de “Kimin yaptığı iş ertesi gün karne alıyor?” diye reytinglerden şikayetçiler.
Yine de bu ülkede İkinci Bahar, Asmalı Konak gibi güçlü kadınların başrolde olduğu diziler çekildi.
Süper Baba gibi iyi erkek karakterlerin olduğu diziler de çok tuttu. 16 yılda ne değişti? Algı yönetimi!
Reklam için reyting yanlışı
Ve reyting ölçümü yapılan örneklem! Eğitimli ve gelir sahibi AB grubu küçültülürken eğitimsiz grubu temsil eden C grubunun oranı arttı, total değişti.
İstanbullu Gelin’in de senaristliğini yapan Ebru Ergenekon, “Mutfakta soğan doğrayan erkek yazsam, vahşi bir saldırıya uğruyorum, bunu nereden buldun, böyle erkek yok, zaten ben istemem diyor” diye anlatıyor.
Yine de herkes çaba göstermeye hevesli: bütün dul ve boşanmış kadınların şişman olmasından vazgeçilecek, ailenin arabasını ara sıra kadın da kullanacak! Böyle böyle ekran başındaki kadına farklı bir model de sunulacak! Çünkü kadın iş hayatına ve ekonomiye kazandırılırsa kalkınma hızlanıyor. Reklam veren sadece reytinge bakmasa bile önemli bir katkı!
SEN DÜZELTMEZSEN TELEFONUN DÜZELTİR!
Senede bir gün var ki bütün kadınlar için çok önemli: 8 Mart Dünya Kadınlar Günü. Her kurum elinden geldiğince kadınlar için bir etkinlik, bir çalışma yapıyor. Yapılmamış bir şey bulmak da kolay değil, Kadınlar Günü epeydir geçerlikte.
Arçelik, Kadir Has Üniversitesi’nin desteğiyle 8 Mart için, bilgisayar ve akıllı telefonlarda kullanılacak bir uygulama hazırlamış. Bunu yüklediğiniz zaman farkında olmadan kullandığınız eşitlik karşıtı sözcükleri sizi uyararak düzeltiyor! Mesela birine bir mesaj yazdınız ve “Ne öyle karı gibi ağlıyorsun?” mu dediniz? Ağzınıza anne terliğiyle çat diye vurabilse onu da yapacak ama hadi daha kibar bir şey bulalım: haber yazıyorsunuz ve “uçağın kadın pilotu” ifadesini mi kullandınız? “Kadın sözcüğünü sil” diyor sana, “Pilot pilottur, kadını erkeği yok.”
Bu aplikasyon Arçelik çalışanlarının telefonuna ve bayilere yüklendi bile.
Şimdilik sadece 500 sözcük içeriyor ama sizin önerilerinizle daha da gelişecek. Adı “Eşit Sözlük”, sloganı “Dil Sürçer, Sözlük Eşitler”; amacı “Daha eşit bir toplum için birlikte eşit bir dil yaratalım”. Tabii, asansörde, yoğun bakımda, okulda, iş yerinde kadın ve erkeklerin birbirini gördüklerinde sadece halvet olduklarını düşünen örümcek beyinlileri nasıl eşitleyebiliriz, bilemiyorum!
Arçelik Genel Müdürü Can Dinçer’in de dikkat çektiği üzere Türkiye cinsiyet eşitlik endeksinde 146 ülke içinde 131. sırada, bu hızla giderse eşitliğin sağlanması ancak 217 yıl sonra mümkün olabilecek. Ama dilimizi düzeltmekten başlayabiliriz herhalde!
