Bir derece az da olsa rahatlatır

Memurlar derece ve kademelerine göre maaş alıyor. Başlangıç derecesi eğitim durumuna göre değişiyor. Hizmet süresine göre derece artışı yapılıyor. Ancak eğitim durumuna göre belirlenen tavan derece geçilemiyor. Memurlara 1979, 1991 ve 2005 yıllarında bir defaya mahsus olmak üzere siyasi ve toplumsal sebeplerle anlamsız şekilde bir derece yükselmesi verildi. Bu derece yükselmesinden yararlanmak için iki şart aranıyordu. Birincisi, verildiği tarihte görevde olmak. İkincisi ise birinci dereceye gelmemiş olmak. 1979’da verilen bir derecede unutulan askeri personele de 1980 yılında bir derece verildi.

Derece neden önemli?

Memurların görev aylıkları ile emekli aylıklarına ve emekli ikramiyesine az da olsa katkı sağlayan ‘kıdem aylık’ hesabında 25 yıldan fazla çalışma süreleri dikkate alınmıyor. Öğrenim durumuna göre memura göreve başladığı tarihte derece veriliyor. Memur, verilen derecesine göre maaş alıyor. Memur göreve başladıktan sonra her çalışma yılında bir kademe, her üç yılda da bir derece yükseliyor. Maaşı derece yükselmelerine bağlı olarak artıyor. Yine memurun öğrenim durumuna göre yükselebileceği en üst derece de farklı oluyor.

Eğitime göre başlıyorlar

Aldığı maaşı, emekli aylığını ve emekli ikramiyesini yükselttiğinden, derece ve derece yükselmesi memur içim çok önemli. Memurların göreve başlama ve en son yükseleceği derece eğitim durumuna göre değişiyor.

- İlkokul mezunu memurlar göreve 15’inci dereceden başlıyor ve 7’nci dereceye kadar yükselebiliyor.

- Ortaokul mezunu memurlar göreve 14’üncü dereceden başlıyor ve 5’inci dereceye kadar yükselebiliyor.

- Lise mezunu memurlar göreve 13’üncü dereceden başlıyor ve 3’üncü dereceye kadar yükselebiliyor.

- Üç ve iki yıllık yüksekokul mezunu memurlar göreve 10’uncu dereceden başlıyor ve 1’inci dereceye kadar yükselebiliyor.

- Dört yıllık üniversite mezunu olan memurlar göreve 9’uncu dereceden başlıyor ve 1’inci dereceye kadar yükselebiliyor.

- Mühendisler göreve 8’inci dereceden başlıyor ve 1’inci dereceye kadar yükselebiliyor.

En son 2005’te derece verildi

Memurlara ilk olarak 1979 yılında 2182 sayılı yasa ile ‘bir derece’ verildi. Daha sonra ortaya çıkan kamuoyu baskısı ile 1991 yılında 458 sayılı kararname ile son olarak da 5289 sayılı kanunla 2005 yılında memurlara bir derece verilmesi sağlandı. Bu derece artışından daha önceki artışlardan, çeşitli nedenlerle, (derece artış tarihinden sonra göreve başlama) yararlanamayan memurlar da yararlandı.

Her bir derece verilmesinde, daha önce bu haktan yararlanmamış olanların dereceleri bir defaya mahsus olmak üzere artırıldı. Kişiler bir derece verilmesi ile öğrenim durumlarına bakılmaksızın ve kadro aranmaksızın bir üst derecenin aynı kademesine getirildi. Bir derece artışı, daha önce bu haktan yararlanmamış emeklilere de yansıtıldı. Böylece emekli ile dul ve yetim aylıkları da artırıldı. 2005 yılından sonra göreve başlayan veya bu tarihten önce verilen bir derece artışrından herhangi bir şekilde yararlanamayan memurlar, haklı olarak kendi derecelerinin de artırılmasını talep ediyor.

Tavandan sonra maaşa faydası yok

Memurların öğrenim durumlarına göre yükselebilecekleri derecenin son kademesine gelince, otomatik olarak derece terfileri de bitiyor. Bu tarihten sonra da artık çalışmaları karşılığında derece yükselmesi yapamıyorlar. Bundan sonraki çalışmalarının da maaşlarına bir etkisi olmuyor. Emekli aylıkları yönünden de aylık bağlama oranının artması haricinde kıdeme bir etkisi olmuyor. Özellikle emeklilik için yaş şartı yokken bu uygulama eleştirilmiyordu. Artık emeklilik yaşına kadar memur 40 yıla yakın çalıştığından, bu zoraki çalışmaları nedeniyle derece terfilerinden sayılmayan sürelerinin de değerlendirilmesini istiyorlar.

Kıdem aylığı süresi 25 yılı geçmiyor

Memurun görev aylığı ve emeklilik aylığı hesabında ‘kıdem aylık’ unsuru da bulunuyor. Kıdem aylık, memuriyette geçen çalışma yılı ile 20 gösterge rakamının, ilgili dönem memur maaş katsayısı ile çarpımıyla bulunuyor. Ancak kıdem aylık hesabında değerlendirilecek azami hizmet süresi 25 yılı geçemiyor. Bunun nedeni de memurlara kıdem aylığı ödenmesine dayanak teşkil eden 375 sayılı kararname ile getirilen sınırlamadır.

Örneğin; Memur olarak görev yapan Ayşe Hanım’ın emeklilik için 20 hizmet yılını tamamlamış ancak emeklilik yaşını tamamlamak için 9 yıl daha zorunlu olarak çalışması gerekirse. Ayşe hanımın son 4 yıllık çalışmasının ne memuriyette, ne de emeklilikte kıdem aylık yönünden bir faydası olacak. Bu 4 yıllık süre sadece Ayşe Hanım’ın emekli aylık bağlama oranını artırıyor.

Torba kadroda amir takdiri kaldırılmalı

Memurlarda ‘torba kadro’ olarak bilinen derece yükselmesi, hizmet yılına göre yükseköğrenim görmüş memurlara verilmiş bir hak. Torba kadro ile öğretmenler hariç, diğer memurlar 1-4 arası dereceli kadrolara normal derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın atanabiliyor. Burada amirin inisiyatifi önemli. Ancak, bu şekilde bir atamanın yapılabilmesi için öncelikle boş kadro bulunması gerekiyor.

Memurun; - 1’inci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl, - 1’inci ve 2’nci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300’den az olanlar için en az 10 yıl, - 3’üncü ve 4’üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması gerekiyor. Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için ise bu sürelere iki yıl ekleniyor.

En önemlisi bu şekilde yükseltilen derecenin aylık (ek gösterge dahil) ve diğer haklarından hem görevde hem emeklilikte yararlanılması. Halen torba kadro; daire başkanı, müdür ve şef gibi yönetici olanlar ile uzman, veri hazırlama kontrol işletmeni gibi görevlerde bulunanlara veriliyor. Torba kadro, müsait kadrosu olan herkese de uygulanmıyor. Torba kadro verilmesinde yöneticilerin takdiri söz konusu. Memurlar bu hakkın amirin takdirinden çıkarılarak, çalışma süresini tamamlayan herkese verilmesini istiyor.

Memur hizmet yılına göre maaş artışı istiyor

- Mevcut çağ dışı derece ve kademe sisteminin kaldırılarak, yerine yükselmede ve maaş artışında hizmet süresini dikkate alan daha gerçekçi bir sistem getirilmesini, - Kıdem aylık hesabının değiştirilmesini veya yerine gerçekçi bir değerlendirme sistemi getirilmesini, - Bütün hizmet sürelerinin maaş hesabında dikkate alınmasını, - 190 sayılı kararname ile getirilen kadro sınırlamasının kaldırılmasını ve öğrenim durumları itibarıyla yükselebilecekleri dereceye kadar kadro yükselmesinin sağlanmasını, - 657 sayılı kanun ile hak olarak verilen ancak 190 sayılı kararname ve amirlerin takdirleri ile sınırlanan torba kadro hakkının herkese uygulanmasını istiyor.

18 YILDAN SONRA BİR ETKİSİ YOK

Memur belli süre çalıştıktan sonra yükselebileceği tavan dereceye geliyor. Ve artık çalışmaları karşılığı derece yükselmesi yapamıyor. Dolayısıyla derece yükselmesine bağlı maaş artışı olmuyor. Örneğin; Üniversite mezunu olan Celal Bey memuriyete 9’uncu dereceden başlıyor. Her yıl bir kademe ve her üç yılda bir derece yükselince Celal Bey 24 yıl sonra 1’inci dereceye geliyor.

Bu tarihten sonra Celal Bey’in hizmet süresi (çalışmaları) için derece değerlendirmesi yapılmıyor. Bundan sonraki çalışmalarının maaşına faydası olmuyor. Hatta Celal Bey; çalışma hayatında 1 derece yükselmesinden yararlanmış ve olumlu sicilden de üç kademe almışsa 18 yılda 1’inci dereceye geliyor ve 18 yıldan sonraki çalışmaları da yarar sağlamıyor.

MÜHENDİSLER 8’İNCİ DERECEDEN BAŞLIYOR

Mühendisler göreve 8 nci dereceden başladığından, diğer üniversite mezunlarına karşın daha kısa sürede 1’inci dereceye yükseliyor. Sonrasındaki hizmet sürelerinin maaşlarına faydası olmuyor. Örneğin; Mühendis olan Selma Hanım memuriyete 8’inci dereceden başlıyor. Selma hanım 21 yıl sonra 1’inci dereceye geliyor. Hatta Selma Hanım 1 derece yükselmesinden yararlanmış ve olumlu sicilden de 3 kademe almışsa, 15 yılda 1’inci dereceye geliyor ve sonraki çalışmaları derece yükselmesinde bir yarar sağlamıyor. Başka bir ifadeyle 15 yıldan sonraki çalışma süreleri maaşına bir fayda sağlamıyor.

YARIN: MEMUR EMEKLİLİK HAKKINI GERİ İSTİYOR

>>Belediyelerde çalışan 156 bin kişi kadro bekliyor

>> Memur terfide adalet istiyor

>>Yemek değil, nakit istiyorlar

>>Sorumluluk var, tazminat yok