İsa’nın son yemeği...

Kudüs'ten izlenimler / 3

Kudüs'teki üçüncü günümüzde El Halil kentindeydik. Trump'ın açıklamasına karşı asıl sert tepkileri burada görebileceğimizi düşündük. El Halil, Filistinli Arapların kenti. Daha önce birçok çatışmaya tanıklık etmiş yoksul bir şehir.

Üç semavi dinin ataları sayılan İbrahim, İshak, Yusuf ve Yakup Peygamberlerin mezarları burada. Ziyaret ettiğimiz İbrahim camisi ortadan bölünmüş. Bütün bu peygamberler aynı mekanda yatıyor.

Yahudiler, bu mezarların olduğu mekanı Sinagog olarak kullanmak istiyorlar. "Kim kullanacak" gerginliği sürerken bir fanatik Yahudi burada namaz kılan cemaati kurşunluyor (25 Şubat 1994). 26 kişiyi öldürüyor, 125'ini yaralıyor. Olaylar sonucu çok sayıda insan hayatını kaybediyor.

Sonunda, İbrahim'in mezarının bulunduğu mekan, İsrail devleti tarafından, iki toplum arasında paylaştırılıyor. Araya duvar örülüyor. Yusuf'un mezarı Sinagog'da, İshak ve Yakup'unki Cami'de, İbrahim’inki ise ikisinin ortasında kalıyor.

Yusuf hariç diğer peygamberlerin eşleri de burada yatıyorlar. Dengeyi korumak ve çatışmayı önlemek gerekçesiyle, İsrail devleti mekanı askeri ablukaya almış. Etrafını tel örgülerle çevirmiş.

Ortak peygamberler, ortak mekanlar

Üç dini ortaklaşa tanımlayan en anlamlı kavram: İbrahimi dinler. Hepsi İbrahim'i kendi atası olarak kabul ediyor. Kudüs işte bu dinlerin neredeyse bütün kutsallarını içinde barındırıyor.

Hz. İsa, son gecesini Kudüs’ün Sion tepesinde Davut Peygamber’in mezarının hemen yanıbaşında havarileriyle birlikte geçirir. Suriçi Kudüs'ün karşısındaki Zeytindağı'nda yakalanır. Haç biçimindeki ağır kalaslara bağlanır ve çivilenir. Şimdi “Kıyamet Kilisesi” diye anılan kilisenin içinde öldürülür. Ve oradan göğe yükselir.

Yahudilerin Musa, Davud, Süleyman peygamberleri ve daha niceleri Kudüs'te yaşamışlar, en uzun yıllarını burada geçirmişler… Hz. Muhammed, Kudüs'ten, Kubbetü-s Sahra Camisi’nin olduğu yerden Mirac’a çıkıyor…

Bu üç dinin mensuplarının Kudüs'ten vazgeçmesi mümkün değil. Trump’ın son hamlesi işleri zorlaştırdı.

Filistin Kurtuluş Örgütü yöneticisi avukat Hanan Ashrawi, New York Times'taki makalesinde Trump'ın “iki devletli çözüm” iddiasını ve çıkmazını şöyle tanımlıyor: “Eğer Kudüs İsrail'inse, Doğu Kudüs, Filistin'in başkenti olamayacak demektir. Bu da barış içinde bir arada yaşayacak iki devletli çözümü imkansız hale getiriyor.” Üç dinin mensupları, maalesef tarih boyunca bu şehre hakim olmak için çarpışmış ve büyük kayıplar vermişler. Kötülükten iyilik doğabilir. Trump, iki devletli çözüm için koşullar uygun diyor. Putin bu yönde eğilim gösteriyor.

Kudüs, bu açıdan, yeni bir barış için, yeni bir zemin olabilir mi? Olması için çabalamak dışında bir seçeneğimiz yok...