“Modern Türkiye'nin payandası yıkıldı” mı?

CHP lideri Kılıçdaroğlu’nun Yenikapı mitingindeki şu sözleri dikkat çekiciydi: “Temmuz’da artık yeni bir Türkiye vardır. Bu uzlaşma kültürünü daha ileri taşıyabilirsek çocuklarımıza güzel bir Türkiye bırakmış olacağız.” MHP lideri Bahçeli de benzer değerlendirmelerde bulundu: Uzlaşma kültürünün öne çıktığı bir yeni Türkiye. HDP’den gelen “bizi dışarıda bıraktınız” değerlendirmelerini önemsiyorum. Bir yol açılması gerektiğini düşünüyorum. Dönüşüm, belki asıl o zaman, gerçek zeminine oturabilecek.

New York Times

Üzerinde durmak istediğim konu, New York Times (28 Temmuz)'da çıkan bir makaleyle ilgili... Tim Arango ve Ceylan Yeğinsu imzalı yazı, darbe sonrası Türk Ordusunun durumunu ele alıyor: “Modern Türkiye’nin payandası yıkıldı” diyor. Onlara göre, ordu “ülke içinde birleştirici güç”tü. Darbe sonrasının önlemleri, ülkenin askeri gücünü dağıttı, NATO’ya da zarar verdi. Yazıdaki havadan, “keşke darbeciler amaçlarına ulaşsaydı” kokusu almak mümkün.

Militarizmle modernlik

27 Mayıs 1960’ı bir yeni yetme olarak yaşamış, 1971, 1980 darbelerinde 7 yılını hapiste geçirmiş birisi olarak, “modern Türkiye”nin nasıl “payandalandığı”nın tanığıyım. “28 Şubat”ı ve son olarak “15 Temmuz”u yaşadık. Bazıları, 56 yıldaki dört darbe girişimini ve sayısız askeri müdahaleyi, bir “modern Türkiye” hikayesi olarak mı düşünüyor? “Modern Türkiye’nin darbelerle ve üniformalı militaristlerce korunabileceği” yönünde sessiz bir kabul mü var? Ne oldu darbelerden sonra? Askerin siyaset üzerindeki ağırlığı arttı. Sinema sansür kurulunda hangi filmin oynayacağına Genelkurmay temsilcisi karar verir hale geldi. Kimin Cumhurbaşkanı olabileceği, askerlerin yetki alanında görüldü. Seçilmiş Meclisler, kurulmuş hükümetler, hegemonya altına alındı. Cumhurbaşkanları, başbakanlar, muhalefet liderleri tutuklandı, bazıları idam edildi. 15 Temmuz’dan sonraki sürece gelirsek...

Ordu, artık, siyasetin üzerinde bir özerk güç olmaktan çıkarak, sivil siyasi iradenin emrine girebilecek. En azından hedef bu. Askeri okulların, militarist bir eğitimle, yarının darbecilerini yetiştiren kurumlar olmaktan çıkarılmasını umuyoruz. Sorunlarımız yok mu? Son haftalarda moral bozucu görüntüler yok mu? Elbette, konuşulması gereken sayısız konu var. Eleştirel duruşumuzu koruyacağız. Asker üzerinden kurulacak modernleşmenin sonuçlarını yaşadık. Askeri artık siyasette görmek istemiyoruz.