Giriş
Dünyada 100 yılı aşkın süredir aktif bir sektör. Sektör diyoruz çünkü özel ve kamu ile birlikte ekonominin en etkin alanı olarak benimseniyor ve destekleniyor. Özellikle kırsal kesim ve tarım için son derece önemli.
Tarımsal üretimin girdilerini şirketler üretir, çiftçilere satar. Bu girdileri tek tek aldıklarında ödeyecekleri fiyatla toptan satın alırken ödeyecekleri fiyat arasında çiftçi lehine önemli farklar vardır. Elde ettikleri ürünleri tek tek şirketlere satmak istediklerinde şirketler çiftçinin ürününü ucuza almak isteyebilir. Fakat ürünler toptan satın alınır ve işlenip satılırsa çiftçinin kazancı artar. Mekanizmanın basit özeti budur.
Evet…Kooperatifçilikten söz ediyoruz.
Avrupa’da da hayatın her alanında ve tarımda aktif ve etkin kooperatifler var.
Ülkemiz açısından baktığımızda da hiç şüphesiz kooperatifçiliğin önemsendiği zamanlar olmuştur. Kooperatifçilik 1863 yılında Mithat Paşa’yla başlayan sonrasında Atatürk ile hızlanan bir süreç olarak ekonomi içersinde yerini almıştır.
Kooperatifçiliğin 1960’lı yılların sonunda ve 1970’li yıllarda biraz daha önemsendiğini görüyoruz. Arada bir darbe dönemi var ki bu dönemden maalesef kooperatifler de nasibini almış. Darbe sonrası ülkemiz kooperatifçiliğinin özellikle de kırsal alan kooperatifçiliğinin toparlanması için çok uzun yıllar gerekmiştir.
Demokratik kooperatifçiliğin yasal dayanağı 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu. Hâlâ devlet desteği almadan alanda, var olma mücadelesi veren çok sayıda kooperatifimiz var.
Bu arada 2012 yılının Dünya Kooperatifler Yılı olarak kutlandığını da hatırlatmak isterim. Bu kapsamda çeşitli organizasyonlar yapıldı, Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı hazırlandı. Yüksek Planlama Kurulundan geçip Resmî Gazete’de yayımlandı. Planda 2012-2016 yılları içinde gerçekleştirilmesi gereken çok doğru tespit edilmiş 7 hedef ve 36 eylem var.
Peki, 36 eylemden kaçı gerçekleştirildi dersiniz?
Görüştüğümüz uzmanlar ve kooperatif başkanları Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planının %10’unun dahi uygulanmadığını ifade ediyor.
Dünyada, özelliklede gelişmiş ülkelerde, kooperatifçiliğin giderek daha da gelişiyor olması, ekonominin etkin bir aktörü olarak çok ciddi rakamlara ulaşan cirolarla ve yarattıkları istihdamla bulunduğu ülkelerin ekonomilerine önemli ölçüde katkı sağlaması, ülkemizde ise hâlâ arzulanan noktada olmaması düşündürücüdür.
Kooperatifler bugün tüm tarımsal pazarlama süreçleri için geçerli olan şikâyet konusunun yani spekülatör sistemin ilacıdır.
