Giriş
Makedonya-Türkiye Ticaret Odası Başkanı, Ajdovan Ademoski’nin (Aydoğan Ademoğlu) çalışma ofisinden Üsküp’ü seyrettik. Üsküp’ün merkezi, itici, çirkin bir yapılaşmaya sahne olmuş.
Büyük İskender dönemindeki binalara, ya da eski Yunan antik yapılarına benzetilerek dikilen binalar, devasa İskender ve babası Filip’e ait heykeller, kentin dokusunu bozduğu gibi kentin görünümünü değiştiriyor.
Osmanlı’dan kalma Taşköprü, bu heykeller ve yapılaşma nedeniyle eski görüntüsünü kaybetmiş durumda. Benzer bir diğer inşaat faaliyeti de, Üsküp’ün tarihi Osmanlı Çarşısı’nı kuşatmış.
2 milyon civarında nüfusu, yüzde 4 civarındaki Türk vatandaşlarıyla ülkemizle derin bağları olan bir ülke Makedonya. Üç resmi dil var: Makedonca, Arnavutça ve Türkçe.
Halk Bankası
Türkiye’den gelen yatırımları ve iki ülke arasındaki ilişkileri yerinde görmek amacıyla, Makedonya’da şubeleri olan Halk Bankası’nın davetiyle gittik Makedonya’ya. İstanbul’dan Ekonomi Gazetecileri Derneği Başkanı Celal Toprak, Adana’dan Refleks gazetesinden Mehmet Uluğtürkan ve Esra Özden’in de katılımıyla bir grup gazeteci Üsküp’e uçtuk.
Ülkede 40 şube açan Halk Bankası’nın Makedonya Bölge Müdürü Bilal Sucubaşı, Türkiye kaynaklı yatırımlarla ilgili bilgi verdi. Halk Bankası’nın pazar payı 2013’te yüzde 4.8’ken, 2017’de yüzde 7.3’e çıkmış. Banka, Makedonya’nın etkili ve büyüyen finans kuruluşlarından biri haline gelmiş.
Aydoğan Ademoğlu, Stone Bridge Oteli’ne ilave olarak Üsküp Hilton’u inşa ediyor. Ramstorelar, Uluslararası Balkan Üniversitesi de yatırımları arasında. SÜTAŞ da yatırım yapan kurumlardan biri. Bölge temsilcisi Haydar Yılmaz tesisleri gezdirirken, yaygınlaşan pazar payından memnundu. Vakıflar Genel Müdürlüğü de, birçok yörede Osmanlı’dan kalma camileri, hanları, tarihi yapıları restore etmeyi sürdürüyor. Atatürk’ün dedesi Kızıl Hafız’ın Kocacık’taki evini de TİKA aslına uygun yeniden inşa etmişti.
Makedonya kimin?
Üsküp’ün tarihi çarşısında dolaşırken, bu ülkenin en güncel meselesi olan yeni isim meselesini sorduk. Yunanistan’ın ısrarları sonucu “Makedonya Cumhuriyeti” adını “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti” olarak değiştirmeyi kabul etmiş. Meclis’in onayladığı karar, sağcı Cumhurbaşkanı tarafından veto edilince; Meclis kararında ısrar etmiş. Karar yasalaşmış.
Büyük İskender’in ülkesi, binlerce yıl sonra, bir tarihi çekişmenin konusu. “Hakiki” Makedonya kime ait? Yunanistan’a mı, Makedonya’ya mı?
Milliyetçi refleksler her iki tarafta da harekete geçmiş, ilişkiler gerilmiş. Ancak iki ülkenin pragmatik siyasetçileri, milliyetçi fanatizme rağmen, uzlaşmanın yolunu bulmuş.
Makedonya gezimiz, Ohri Gölü kıyısında yaptığımız tekne gezisinin ardından, Atatürk’ün okulu olan Manastır Askeri İdadisi’yle sürdü... Makedonya, sakin, huzurlu ve yemyeşil bir ülke. Türkiye’deki siyasi gerilimin ardından hepimize iyi geldi.
