AİLELER ÇOCUĞUN BOYUNUN NORMAL OLUP OLMADIĞINI NASIL BELİRLEYEBİLİR?

Bir çocuğun boyunun normal olup olmadığı ideal olarak yaş ve cinsiyete göre boy standartlarını gösteren grafik üzerinde (persantil grafiği) işaretlenerek belirlenir. Bu nedenle her çocuğun büyüme grafiği, onu izleyen doktor veya ailesinde bulunmalı. Büyüme grafiğinde yaşa göre normalden sapma gösteren veya standartlara göre boyu kısa olan bir çocukta buna yol açabilecek altta yatan nedenler irdelenmeli. Ayrıca çocuğun pantolon ve etek boyu 2 yıl aynı kalmışsa veya ayakkabı numarası değişmemişse bu uyarıcı bir işaret olarak algılanmalı. Çocuk akranlarından kısa duruyorsa, sınıfındaki en kısa boylu veya en kısalardan biriyse yine büyüme geriliğinden şüphelenip zaman kaybetmeden doktora başvurulmalı.

ÇOCUĞUN BOYUNUN YAŞITLARINA GÖRE UZUN OLMASI BİR ALARM DURUMU MU?

Çocuğun boyu normal seyrederken birdenbire hızlanıyorsa dikkatli olmakta yarar var. Yine annebabası orta boylu olmasına rağmen çocuğun boyu, büyüme eğrisinde ortalamanın çok üzerindeyse dikkatli olmak gerekir. Çünkü her iki durum da çocukta ‘erken ergenlik’ habercisi olabilir. Böyle çocuklar başlangıçta uzun boylu gibi gözükse de sonradan ergenliğe erken girip büyümeleri çabuk durabilir ve beklendikleri kadar uzun olmayabilirler. Bu nedenle aileler ergenlik belirtileri yönünden dikkatli olmalı. Ergenlik belirtileri normal yaştan önce başlarsa doktora başvurmalı.

ERGENLİK BELİRTİLERİ KAÇ YAŞINDA ORTAYA ÇIKARSA BİR TEHLİKEDEN SÖZ ETMEK MÜMKÜN?

Ergenlik bulgularının kız çocuklarında 8 yaş, erkek çocuklarında ise 9 yaşından önce ortaya çıkması durumunda ‘erken ergenlikten’ söz edilebilir. Kızlarda meme gelişimi, erkeklerde ise testis büyümesi en önemli bulgulardır. Ayrıca genital bölgede ve koltuk altında kıllanma da bulunabilir.

ÇOCUKLAR YILDA NE KADAR UZAR?

Çocukların büyüme hızları yaşa göre değişir. En hızlı büyüme dönemi ilk 1 yaş dönemidir. İlk 1 yıl boy uzaması kadar tartı artışı da önemlidir. İlk yıl doğum kilosu üçe katlanır, boy yaklaşık 25 santim artar. İkinci yılda 10 -12 santim, üçüncü yılda 7 -8 santim, dördüncü yıldan itibaren yılda 5-6 santim uzarlar. Boy uzaması 5 santimin altına inerse patolojik bir problem olabileceği düşünülmeli.

ADET DÖNEMİNDEN SONRA BÜYÜME DURUR MU?

Kız çocuklarının adet gördükleri günden itibaren boyları 3-10 santim arası (ortalama 6 santim) daha uzayıp sonra tamamen duruyor. Bu ortalama 6 santimlik uzama da adeti takip eden 2 yıl içerisinde oluyor. Dolayısıyla kız çocuğunda adet başladıktan sonra 2 yıl geçmişse artık o çocuğun daha fazla uzaması mümkün olmuyor. Kız çocuğu 14 yaşında adet görmüşse büyüme 16 yaşında tamamlanıyor, 11 yaşında adet görmüşse 13 yaşında sonlanıyor. Dolayısıyla boy uzatmak bu dönemden itibaren mümkün olmuyor. Çocuklarda boy uzaması ‘18 yaşına kadar devam eder’ gibi yanlış inanışlar bilimsel olmadığı gibi zaman kaybına da yol açıyor.

ERGENLİKTE NE KADAR UZAMA NORMAL?

Ergenlik döneminde boy uzaması önce hızlanır, sonra yavaşlayarak durur. Bu sürecin sonunda artık erişkin boya ulaşılır ve daha fazla büyüme olmaz. Ergenlik süreci kızlarda 2-3 yıl, erkeklerde 3-5 yıl devam eder. Bu süreçte kızlar toplam 15-25 erkekler ise 20-30 santim uzar. Ergenlik 5 evredir. En hızlı büyüme 3-4’üncü evrelerde olur. Zirve büyüme hızı denilen bu dönemlerde yıllık uzama hızı erkeklerde 8-12 santim, kızlarda 7-10 santim civarındadır.