Pes equinovarus (PEV) olarak da bilinen çarpık ayak, ayağın aşağı ve içe dönük olduğu yaygın bir ayak anormalliğidir. Doğuştan gelen bir durumdur ve ayağı ve alt bacağı içerir. Bir veya iki ayağı etkileyebilir (%50'si iki taraflıdır). Kendileri çarpık ayağı olan ebeveynlerin, çarpık ayaklı bir çocuğa sahip olma olasılığı %20-30'dur. Bunun bakımı ve yönetimi, 1 haftalıktan itibaren başlayan ve bazı durumlarda 4-5 yaş ve üzerine kadar devam eden uzun bir süreçtir.

Çarpık ayak belirtileri nelerdir?

Sert, katı ve değişen derecelerde ayak sorunları görülebilir. Ayak tabanı tipik olarak içe dönüktür ve topuk da aşil tendonunun kışlığına bağlı olarak yukarıdadır. Topuk da içe dönük olabilir ve ayak tabanında iç tarafta derin bir cilt kıvrımı da vardır. Ayak genellikle normal tarafa göre daha küçüktür. Ayak şekli genellikle elle kolay düzeltilemez ve çocuk da ayağının hareketleri sırasında ayağını dışa doğru çeviremez ya da ayak bileğini kendine doğru çekemez. Çocuğun istediği zaman ayağını her yöne hareket ettirebildiği ya da ayaktaki hafif şekil bozukluğunun el ile kolaylıkla düzeltilebildiği olgularda sorun genellikle son haftalarda bebeğin çeşitli nedenlere bağlı olarak (çoklu gebelik, oligohidramnioz, büyük bebek gibi) anne karnında sıkışmasına bağlı hafif bir durumdur ve buna yaklaşım daha farklıdır.

Çarpık ayak sorunun sebepleri nelerdir?

Çarpık ayak sorunun nedeni bilinmemektedir (idiyopatik). Bununla birlikte, genler yoluyla aktarılan bir ailesel eğilim vardır. Gelişimsel kalça displazisi, spina bifida, artrogripoz veya miyotonik distrofi gibi birçok ilişkili bozukluk veya sendrom da olabilir. Çocuk ortopedisti, ilk ziyarette başka herhangi bir test veya sevk gerekip gerekmediğini belirlemek için tam bir öykü alır ve kapsamlı bir muayene yapar. Bu ayak anormalliği, doğası gereği çok faktörlü olabilir, yani birkaç farklı hazırlayıcı faktör olabilir.

Çarpık ayak nasıl teşhis edilir?

Çoğu zaman, çarpık ayak tanısı doğum öncesi ultrason sırasında teşhis edilebilir. Takiplerde bebeğin anne karnında ayak pozisyonunun PEV şeklinde olmasının gözlemlenmesinin ardından aile bilgilendirilir ve doğum sonrası erkenden çocuk ortopedisi muayenesi organize edilir. Anne karnında tespit edilmemiş olgular ise doğumda görülür ve doğuma eşlik eden çocuk hekimi tarafından bebek bir çocuk ortopedistine yönlendirilir.

Çarpık ayak nasıl tedavi edilir?

Tedavide altın standart Ponseti yöntemi’dir. Hastalığın tedavisinde, doğum ertesi haftalık alçıya başlamak büyük önem taşır. Bu alçılama yönteminde tedaviyi uygulayan çocuk ortopedisti, çocuğun ayağına özel bir teknikle her hafta değişen alçılar uygular. Birer hafta arayla alçı pozisyonunu değiştirerek aşama aşama düzelmeyi sağlar. Bu işlem çocuğun ayağı tam olarak düzelinceye kadar devam eder. Genellikle ayağın tam olarak düzelmesi için 5 haftalık alçı uygulaması yeterlidir.

Çocuklarda eşlik eden aşil tendon kısalığı ise sıklıkla küçük bir cerrahi işlem gerektirir ve seri alçılamanın sonunda bu işlem yapılarak 3 haftalık son bir alçı yapılır. Alçılama tedavisi bittikten sonra çocuğa 23 saat kullanacağı özel ayakkabılar ya da ortezler giydirilir. Bu cihazlar iki bot ve aralarında omuz genişliğinde metal bir bardan oluşabileceği gibi son dönemde geliştirilmiş özel menteşe sistemlerine sahip botlar da verilebilir. Yürüme çağıyla beraber bu botlar bırakılmaya başlanır ve ters kalıplı botlar geçilerek en az 4 yaşına kadar takipler devam eder. Düzenli takipler ve uygun teknikle yapılan tedavi sonrasında çocuklarımız normal ya da normale çok yakın ayak şekillerine ulaşabilmektedir.