ÇÖLYAK NASIL BİR HASTALIK?

Genetik yatkınlığı olan kişilerde, gluten denilen bir proteine karşı bağışıklık sisteminin anormal yanıt vermesi sonucu ince bağırsakların yüzeyinin hasara uğradığı bir hastalık. Gluten; buğday, arpa, çavdar ve birçok hazır besinde bulunan bir proteindir. İnce bağırsaklar besinlerin sindirim ve emiliminden sorumludur. İnce bağırsakların yüzeyi hasar gördüğünde besinlerin sindirim ve emilimi bozulur, bu duruma ‘malabsorpsiyon’ denir.

SEBEPLERİ NELERDİR?

Hastalığın nedeni bilinmiyor fakat ortaya çıkışında genetik ve çevresel faktörlerin katkısı var. Ülkemizde geçmişte okul çocuklarında çölyak hastalığı taraması yapıldı. Hastalığa işaret eden kan testleri 100 kişiden 1’inde pozitif çıktı. Kan testi (çölyak seroloji) pozitif çıkan çocuklardan endoskopi yapılabilenlerde çölyak hastalığı 200 kişiden 1’inde saptandı. Yani hastalık oldukça sık.

KİMLERDE RİSK YÜKSEK?

Akraba evliliği riski artıyor. Türkiye’de akraba evliliği yüzde 20-23’lerde, yani çok sık. Uzun süreden beri karnı ağrıyan, karnı şişen, kilo almayan, tekrarlayan ishalleri, kansızlığı ve iştahsızlığı olan çocuklarda çölyak mutlaka akla gelmeli ve araştırılmalı. Çölyak hastalığı her yaşta ortaya çıkabilir ancak tanı daha sıklıkla çocukluk çağında konur. Çocuklarda çölyak hastalığına ait bulgular genellikle 18-24’üncü aydan sonra ortaya çıkar.

BÜYÜMEYİ ENGELLİYOR

Çölyak hastalığında en sık görülen yakınmalar: Kronik ishal, Karın ağrısı, karında şişlik ve gaz İştahsızlık, Kilo alamama, kilo kaybı, Büyüme geriliği, Kansızlık (demir eksikliği, folik asit eksikliği veya vitamin B12 eksikliğine bağlı),Mineral eksiklikleri sonucu kemiklerde erime, zayıflık ve sık kırıklar, Kabızlık, Ergenlikte gecikme, Karaciğer testlerinde yükseklik (hepatit), Cilt bulguları (dermatitis herpetiformis).

BAZI HASTALIKLAR EŞLİK EDEBİLİR

Hastaların bir kısmında hiçbir yakınma olmayabilir, bunlara sessiz çölyak hastalığı denir. Çölyak, otoimmün bir hastalıktır. Yani bağışıklık sistemi normalde zararlı olmayan bir proteinle (gluten) uyarılır ve ince bağırsakta hasar gelişir. Çölyak hastalığının diğer otoimmün hastalıklarla örneğin tip 1 diyabet, otoimmün tiroidit, otoimmün hepatit birlikteliği sıktır.

BU BELIRTILER VARSA DOKTORA!

Eğer çocuğunuzun,

›› İki haftadan uzun süren ishali varsa,

›› Uzun süren ishaller tekrar ediyorsa,

›› Kabızlığı bir türlü düzelmiyorsa,

›› Dişlerinde sarı-kahverengi lekeler veya çentikler varsa,

›› Yaşına göre kısa veya zayıfsa, ›› Ergenlik döneminde olduğu halde vücudunda herhangi bir değişiklik olmuyorsa (gecikmiş ergenlik), ›› Aile bireylerinden birinde (anne-babakardeş- kuzen) çölyak hastalığı varsa çocuğunuzu doktora götürün.