BİR ÇOCUĞUN HİPERAKTIF OLDUĞU NASIL ANLAŞILIR?

‘Hiperaktif’ kelimesi ‘dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu’ (DEHB)tanısı almış çocuklar için kullanılan bir takma ad. Bu terim yanıltıcı çünkü her DEHB’li çocuk hiperaktif değil. Her aşırı hareketli ya da davranışları kontrolsüz çocuk da DEHB tanısı almaz. DEHB’li çocuklar durumun gerektirdiğinden fazla hareketlidir ve davranışlarını kontrol etmekte zorlanırlar. Bu davranışlar sadece bir kez ya da sınırlı durumlarda değil,pek çok durum ve koşulda gözlenir. Davranışların aşırılığı çocuk ve çevresi için hayatı zorlaştıracak ölçüdedir.

DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTiViTE HER ZAMAN BİR ARADA MI GÖRÜLÜR?

Yüzde 60-70 oranında birlikte görülen bir sorun. Yerinde duramama,kıpır kıpır olma, dalgınlık, hayallere kapılma...Bu davranışları her çocukta değişik zamanlarda bir süreliğine görebiliriz. DEHB’de ise dikkatin dağılması,dürtülerin kontrol edilememesi ve hareketlerin kabul edilebilir seviyenin üzerin de olması öğrenmeyi, başkalarıyla geçinmeyi ve sorumlulukları yerine getirmeyi engelleyici düzeydedir.

YARAMAZ MI HİPERAKTiF Mİ, AYRIM NASIL YAPILIR?

Yaramazlık aslında çocuğun davranışlarına tahammülsüzlüğümüz, sınırları net koyamamamız gibi aileye veya çevreye ait faktörlere bağlı. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar elbette aynı zamanda yaramaz da olabilirler. Yaramaz çocukların bazılarında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu aynı zamanda bulunabilir. Yaramazlık ve DEHB bambaşka dünyalara ait kavramlar.

DEHB’NIN BELİRTİLERİ NELERDİR?

DALGINLIK:

Dikkat kolayca dağılabilir(toparlanamaz).

Olması gereken yerde değildir. Özellikle kız çocuklarında daha çok görülür.

DAĞINIKLIK:

Derli toplu iş yapabilmek zordur(planlama). Sürekli bir hareket ihtiyacı vardır (hiperaktivite). Bekleyememe, sabırsızlık. Gözü karalık, aklına eseni yapıverme, düşünmeden hareket etme (dürtüsellik). Bu aşırılıklar herkeste bir çok durumda karşımıza çıkabilir. Ama dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı koyabilmemiz için tek bir aşırılık yetmez, birçok aşırılığın aynı anda olması gerekir. Bu aşırılıklar gündelik yaşamı, işlevleri, öğrenmeyi, toplumsal uyumu bozucu olur.

YAŞAMI NASIL ETKİLER?

DEHB tanısı alan kişilerin planlama ve düzenleme becerileri yeterince gelişmemiştir. Dikkatsizlik ve konsantrasyon güçlüğü, konuları anlamayı ve kalıcılaştırmayı zorlaştırır. Akademik yaşamda olduğu gibi sosyal yaşamda da olayları takip etmeyi, sosyal ilişkilerdeki nüansları yakalamayı zorlaştırır. O nedenle, DEHB çok kişinin sandığı gibi bir kırıp dökme problemi değil. Daha ziyade sosyal uyumu ve akademik gelişimi etkileyen bir davranış zorluğudur. Buna paralel olarak da kişilik gelişiminin zorlandığı, çevreyle olan çatışmalar sonucunda kişinin kendisine ilişkin algısının bozulduğu bir durumdur. Dürtüsellik ve kendini dizginleyememe, öğrenme ve ders çıkartma için gerekli sabrı azaltır, ani ve hesapsız adımlara sebep olur. Kişi bir öğrenci ise ders dinleme ya da anne-babasıile ilişkilerinde zorlanmalar ağır basar. Çok küçük bir çocuksa dil gelişimi gecikebilir ya da yuvaya ayak uydurmakta zorlanabilir. Çocuk okula başlangıç döneminde ise okuma yazmada gecikme gözlenebilir. Diğer çocuklara kendini kabulettirmek için zor kullanmaktan başka bir yol bilmediğinden yalnızlaşma ön plana geçebilir.