Her yaştan insanın yaşamının çeşitli dönemlerinde karşılaşması olası olan mide bulantısı kimi zaman hastalık belirtisi olurken, kimi zaman da geçici bir durum olabilir. Bulantıya kusma, terleme, aşırı tükürük salınımı, tansiyonun düşmesi ve iştahsızlık da eşlik edebilir.

Kusma ise mide içeriğinin kuvvetli bir refleksle yemek borusu ve ağız yoluyla dışarıya atılmasıdır.

Kusma, beynin ‘medulla oblongata’ bölümündeki ‘kusma merkezi’ tarafından kontrol edilir. Bu merkeze beynin görsel ve işitsel bölgelerinden, iç kulak ve sindirim sisteminden uyarılar gelir. Sonrasında kişide kusma duygusu oluşur. Beyin bu durumu değerlendirip kusma olayının başlaması için karın kasına, diyaframa kasılma, mideye ve de özofagus kasına sinirsel uyarı yollar ve bu şekilde kusma gerçekleşir. İki çeşit kusma vardır:

Santral Tip Kusma: Görsel ve işitsel sinyallerin etkisi ile ani başlayan bulantı ve kusmadır.

Periferik Tip Kusma: Sindirim sistemi ve diğer organlardan etkilenen kusma tipidir.

ÇOCUKLARDA BULANTI VE KUSMA NEDENLERİ

Çocuklarda bulantı ve kusmanın birçok farklı nedeni olabilir. Genellikle bağırsak, idrar yolu ve boğaz enfeksiyonu gibi her türlü enfeksiyon çocuklarda bulantı ve kusma görülmesinin başlıca nedenidir. Buna karşın küçük bebeklerde emme sonrası, ağzının kenarından taşma, peynire benzer şeklinde zararsız kusmalar olabilir. Ancak fazla miktarda kusma oluyor ise ve kusma ile birlikte ateş varsa mutlaka doktora götürülmelidir.

Büyük çocuklarda en sık kusma nedeni ise genelde bağırsak enfeksiyonlarıdır. Bir anda başlayıp 24 – 48 saat gibi kısa bir sure içinde düzelebilir. Kusma 24 saatte düzelmiyorsa ve ağız kuruluğu, idrarda azalma gibi vücuttan su kaybolduğunu gösteren bulgular varsa çocuk mutlaka doktora götürülmelidir. Su kaybı belirtileri gözlenmiyorsa, yaş gruplarına uygun olarak normal beslenme; küçüklerde anne sütü, daha büyük çocuklarda su, sulandırılmış meyve suyu, ayran, yoğurt, patates ve ekmek sık aralıklarla ve küçük miktarlarda verilmesi etkili olacaktır.

Çocuklarda mide bulantısına neden olan hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Mide-bağırsak enfeksiyonları
• Gıda zehirlenmeleri
• Gıda alerjileri
• Ani başlayan gastritler
• Mide hastalıkları
• Akut gastrit
• Araç tutmaları
• İlaç kullanımı (kemoterapi, ağrı kesiciler vb.)
• Stres ve anksiyete
• Vertigo, kulak çınlaması
• Migren
• Hipoglisemi
• Beyin tümörü
• Laktoz intoleransı
• Çölyak hastalığı

BULANTININ YANINDA BU BELİRTİLER VARSA DİKKAT!

Bebeklerde kusma az miktarda ise, nefes darlığı görülmüyorsa ve bebeğin kilo alımı yeterliyse bu durum normal olarak

değerlendirilebilir. Ancak bulantı ile birlikte aşağıdaki şikâyetler de görülüyorsa vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması önerilir:

• Göğüs ağrısı
• Şiddetli karın ağrısı veya krampları
• Şiddetli ishal ve sıvı kaybı
• Bulanık görme
• Bayılma
• Bilinç değişikliği
• Hızlı nefes alma veya çarpıntı
• Uzun süreli kusma
• Kusmuk içinde dışkı kokusu veya kan
• Yüksek ateş
• Soğuk, nemli, soluk cilt
• Geçmeyen hırıltılı öksürük ile nefes darlığı
• Karında şişlik ve gaz-gaita çıkışının olmaması
• Ağır darbe veya düşme sonrası özellikle fışkırır tarzda kusmaya bilinç değişikliği, şiddetli ağlama veya uykuya meyil, gözde kayma, nefes almada zorluk veya kasılmalar eşlik ediyorsa
• Beslenme sonrasında bebekte ağlama krizi ile gelişen bol miktarda kusma
• Kusarken bebeğin kendini gererek yay gibi olduğu durumlarda (reflü belirtisi)
• İdrar çıkışında azalma

Özellikle uzun süreli veya şiddetli kusmalarda su kaybı olabilir. Bu yüzden bez sayısı, ağız kuruluğu, gözyaşı, halsizlik ve bilinç durumu gibi değişiklikler özellikle takip edilmelidir.

ARAÇ İÇERİSİNDE ANİ POZİSYON DEĞİŞİKLİKLERİ MİDE BULANTISININ NEDENİ

İç kulakta dengeyi sağlayan salyangoz organında bulunan algılayıcılar kişi ani bir pozisyon değişikliğinde algılayıcılar anında bunu algılar ve vücudun düşmemesi için refleks gösterir ve denge sağlanır. Bazı kişilerde ve özellikle de çocuklarda bu ani pozisyon değişikliği mide bulantısı ile sonuçlanır.

Önlem olarak ise araca binmeden önce mide bulantısına yönelik ilaçların verilmesi etkili olabilir. Araca bindiğinde çocuğun kafasını eğmeden olabildiğince sabit tutmak gereklidir. Çocuklar telefonla ya da kitap ile göz hizasına getirilmemeli, kafanın mevcut hali çok fazla değiştirmemelidir.

MİDE BULANTISINA KARŞI EVDE YAPILACAKLAR

• Camı açıp veya açık havaya çıkartıp derin nefes almasını sağlayın.
• Bulunduğunuz ortamda kötü kokular varsa çocuğu oradan uzaklaştırın. Baskın kokular mide bulantısını tetikleyebilir. Aşırı koku yayan çiçek, deterjan gibi eşyaların uzak yerlerde tutun.
• Gıda alerjisine karşı çocuğunuza son 12 saatte neler yedirdiğinizi gözden geçirin.
• Yemek yedirdikten sonra en az 30 dakika çocuğunuzu yatırmayın. Bu aynı zamanda reflüyü de tetikleyebilir.
• Papatya, ıhlamur çayları ve beraberinde limon mide bulantısını azaltmaya yardımcı olur.
• Çocuğunuzu az az ve sık aralıklarla yedirin.
• Yemek yemek istemiyorsa zorlamayın. Özellikle kusma sonrası 1 saat midesini dinlendirin.
• Bulantıyı tetiklememesi için yağlı ve ağır yiyeceklerden uzak durun. Bu süreçte özellikle yoğurt çorbası, patates haşlaması, yağsız makarna haşlaması, muz, elma gibi sindirimi zorlamayacak gıdalar verin.