Giriş
Hamilelikte tehlikeli enfeksiyonlar
Hamilelik kadınlar için hayatın en özel dönemlerindendir. Anne ve bebek sağlığının temelini oluşturan bu dönemde yakın takip çok önemli bir yer tutmaktadır. Hemen her anne adayı bebeklerini sağlıklı bir şekilde kucağına alabilmek için olabilen en fazla özeni göstermektedir. Ancak bu dönemde geçirilen bazı enfeksiyonlar can sıkıcı sonuçlar doğurabilir. Kadın hastalıkları ve Doğum uzmanı Op Dr Bora Çoşkun hamilelikte tehlikeli enfeksiyonları açıkladı.
Posta Özel
Hamilelik kadınlar için hayatın en özel dönemlerindendir. Anne ve bebek sağlığının temelini oluşturan bu dönemde yakın takip çok önemli bir yer tutmaktadır. Hemen her anne adayı bebeklerini sağlıklı bir şekilde kucağına alabilmek için olabilen en fazla özeni göstermektedir. Ancak bu dönemde geçirilen bazı enfeksiyonlar can sıkıcı sonuçlar doğurabilir. Özellikle bebeğin organ gelişiminin hızlı olduğu ilk 12 haftalık dönem çok önem taşımaktadır. Bebeğin gelişimi üzerine olumsuz etkileri olan “Teratojenik” olarak adlandırılan enfeksiyonlar çok önemlidir. Teratojenik etkiye sahip oldukları bilinen enfeksiyon ajanlarına Rubella, Sitomegalovirus (CMV), Varisella, Toksoplazma, Sifiliz örnek verilebilir. Teratojenik enfeksiyonun hamilelerde ve bebeklerdeki etkisi enfeksiyonun geçirilme zamanına, etkilenen organ ve enfeksiyonun şiddetine göre değişmektedir. Maalesef bu enfeksiyonlar çoğu zaman anne adayında dikkat çekici klinik bir bulgu vermeden sinsi şekilde ilerleyebilmektedir. Öncelikle bu enfeksiyonlardan korunma ve bunu yanında enfekte annelerin erken teşhis edilmesi hem bebeğe bulaşmanın önlenmesi hem de sonraki gebeliklerin güvenli bir şekilde ilerlemesi açısından çok önemlidir.
HAMİLELİKTE TEHLİKELİ ENFEKSİYONLAR
Toksoplazma
Bir parazit enfeksiyonu olan toksoplazma erişkin insanlardaki enfeksiyonu ciddi problem yaratmasa da hamilelerdeki enfeksiyonlar bebeklerde anomali oluşturabilecek kadar önemli sonuçlar doğurabiliyor.Enfeksiyonu kapan annelerde genellikle bulgu olmamakla birlikte grip benzeri ateş, yorgunluk, döküntü izlenebilir. Enfeksiyonun bulaşması iyi yıkanmamış gıdalar ve parazit yumurtası ile enfekte olmuş sular ile temas önemli yer tutar. Anne adayları pişirilmemiş et ürünlerinden ve çiğ et ile beslenen kedilerin dışkıları ile temastan uzaktan durma konusunda bilgilendirilmelidir. Enfeksiyonun geçirildiği hafta hastalığın bebeğe geçişi ve seyri açısından kritik önem taşır. Erken dönemlerde geçirilen enfeksiyonlarda bebekte daha ağır tablo oluşturur bunun yanında annenin enfeksiyonun bebeğe geçme riski haftalar arttıkça artar ve son aylarda geçirilen enfeksiyonların bebeğe geçme riski daha fazladır.
Sifiliz
Enfekte kişilerle yakın temas ve cinsel yolla bulaşan bir parazit enfeksiyonudur. Hamilelik öncesi eğer saptanmış bir enfeksiyon varsa eş tedavisi de verilerek hamilelik öncesi gerekli korunma önlemleri alınmalıdır. Hamile kadınları çok büyük bir kısmında hiçbir belirti olmadan geçirildi için hamileliğin erken dönemlerinde tarama yapılması ve enfekte kişilere tedavi verilmesi bebeklerde oluşabilecek sorunları önleyebilir. Gebeliğin erken dönemlerinde geçirilen enfeksiyon maalesef hemen hemen %100 bebeğe geçer ve önemli sorunlara yol açar. Tanı ile hemen tedavi başlanıp bebeğe geçiş önlenmeye çalışılmalıdır.
Rubella (Kızamıkçık)
Erişkin enfeksiyonları çocukluk çağı gibi hafif döküntü ile belirti verebilir ancak bebekte çok ciddi anomalilere sebep olabilen bir enfeksiyondur. Gebeliğin erken dönemlerinde (özellikler ilk 12 hafta) geçirilen enfeksiyonların bebeği etkileme olasılığı daha fazla. Enfeksiyondan korunmak için hamile kadınların çocukluk çağı aşılarının tam olması çok önemlidir. Doğurganlık çağındaki kadınlarda bağışıklık seviyesi değerlendirilip düşük olan kişilerde aşıların tamamlanması önemlidir. Canlı aşı olması sebebiyle kızamıkçık aşısı hamilelere yapılamamaktadır. Hamileliğin erken dönemlerinde (ilk oniki hafta) geçirilen enfeksiyonun bebeğe geçme riski daha yüksektir haftalar ilerledikçe azalır.
Cytomegalovirus (CMV)
Hamilelikte yaşanan viral yani virüslere bağlı enfeksiyonların en sık sebebidir. Anne adayında belirti vermeden geçirilir ancak bebekte yapısal bozukluklara sebepolan bir enfeksiyondur. Enfeksiyonu olan kişilerle temas ile bulaşabilmektedir. Bebeğe geçmesi durumunda hayati tehlike yaratacak seviyede ağır bir tablo oluşturur. Korunmada özellikle el yıkama çok önemli bir yer tutmaktadır.Hamilelikte grip benzeri belirtileri olan ve ultrason değerlendirmesinde CMV enfeksiyonu şüphelendiren bulgular varsa kan tetkiki ile tarama önerilmelidir. Annenin geçirdiği enfeksinonun bebeğe geçme riski gebelik ilerledikçe artar ve en yüksek risk gebeliğin son dönemlerinde geçirilen enfeksiyonlardadır. İşitme kaybı ve zeka geriliği ile kendini gösteren bir tablo oluşturur.
Herpes Simpleks (HSV)
Uçuk olarak bilinen lezyonlara sebep olan virüs enfeksiyonudur. Hamile kadınlarda çok büyük oranda bulgu vermeden geçirilen ancak bebeğe geçerse anomalilere sebep olabilen enfeksiyonlardandır. HSV enfeksiyonunu büyük oranda genital bölgede geçirilen enfeksiyonun doğum sırasında bebeğe geçmesiyle bulaşır. Eğer genital bölgede lezyon varsa hamilelikte dahi olsa mutlaka tedavi alınmalıdır. Hamileliğin son aylarında genital bölgede lezyonu çıkanlar testlerden sonra HSV saptanırsa bebeğe bulaşmayı önlemek adına sezaryen doğum açısından mutlaka değerlendirilmelidir.
Parvovirüs
Enfeksiyonu taşıyan küçük çocuklarla hamile kadınların teması ile bulaşma gerçekleşir. Küçük çocuklarda beşinci hastalık denen döküntü ve ateş ile seyreden tabloya sebep olurken bulaşan hamilelerde herhangi bir belirti vermeyebilir ancak bebeğe geçerse yapısal anomalilere sebep olabilen viral enfeksiyondur. Enfeksiyondan korunmak adına aktif enfeksiyon geçirmekte olan bireylerden uzak durulmalıdır.Gebeliğin 20. Haftasından önce geçirilen enfeksiyonlar bebekte kansızlığa neden olur.
Varisella/ Suçiçeği
Çocukluk çağında sık görülen ve tipik döküntüleriyle kolayca tanınabilen suçiçeği erişkinlerde maalesef daha ağır seyreder. Hamilelerin çok büyük bir kısmının aşılar ve geçirilen enfeksiyonlar nedeniyle bağışıklığı bulunmaktadır. Damlacık yoluyla virüs partiküllerini solunmasıyla bulaşır.Hamilelik planlanmadan önce bağışıklık düzeyi saptanması ve eksik kişilerde aşıların tamamlanması korunmada önemlidir. Bunun dışında enfeksiyon geçirmekte olduğu bilinen kişilerden uzak durulmalıdır. Çocukluk cağı aşılarının tamamlanmış olması bu enfeksiyondan korunmada da çok önemlidir. Hamile kalınmadan 1 ay öncesine kadarda eksik olan aşılar tamamlanabilir. Doğumdan 5 gün öncesi ve doğum sonrası 2 güne kadar anneye bulaşan enfeksiyonların bebeğe geçme ve enfekte etme riski çok yüksektir.
Teratojen enfeksiyonlar bebeklerde ciddi kalıcı hasarlar bırakabildiği için enfekte kişilerin takip ve tedavisinden çok önlenmesi en önemli husustur. Bu tip enfeksiyonlardan korunmada en önemli yöntem hamilelik planlanıyorsa öncesinden kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ile görüşülerek bu enfeksiyonlar, bulaşma yolları ve özellikle de bu enfeksiyonlardan korunma açısından bilgi alınmasıdır. Ayrıca hamilelik öncesi ve erken haftalarda ilk kontrolde yapılan testler ile annenin enfeksiyonları geçirme durumu ve bağışıklık cevabı değerlendirilebilmektedir. Hamile kadınlarda enfeksiyonları önlemenin yanında enfeksiyonların bebeğe geçişinin önlenmesi de çok önemli bir basamaktır. Her enfeksiyon tipinin bebeğe geçiş riskini yüksek olduğu farklı gebelik dönemleri vardır. Eğer herhangi bir haftada bulaşmayla ilgili riskli bir durum yaşanmış ya da belirtiler gözlenmişse mutlaka gerekli kan tetkikleriyle araştırılmalıdır
