Giriş
Her 10 kadından 1’inde görülen çikolata kisti kısırlığa yol açar mı?
Tüm dünyada Mart ayı Endometriozis farkındalık ayı olarak kabul edilir ve doğurganlık çağındaki her 10 kadından 1’i bu hastalık ile mücadele etmektedir. Hatta henüz adet görmemiş kız çocuklarında ve menopozda da Endometriozis hastalığı görülebilmektedir. Adet döneminde yaşanan şiddetli karın ağrıları, adet döngüsündeki düzensizlik, cinsel birliktelik esnasında ağrı, sürekli devam eden kasık bölgesinde ağrı belirtileriyle kendini gösteren Endometriozis kısırlığa da neden olabilmektedir.
Endometriozis hastalığı; yumurtlama sorunlarına yol açabilir ve salgıladığı bazı toksik maddelerle yumurtaları içinde barındıran folikül sıvısının yapısını olumsuz yönde etkileyebilir. Aynı zamanda bebeğin rahme tutunmasını azaltması, ileri evre hastalıkta tüplerde yapışıklık veya tıkanmaya sebep olması ve yumurtalık kapasitesinde azalmaya neden olması çocuk sahibi olmayı engelleyen problemler olarak karşımıza çıkmaktadır diye Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. Işık Kaban; “Çikolata kistlerinin tedavisinde hastanın şikayetine, çocuk isteğine ve kistin büyüklüğüne göre yaklaşım gösterilir. Tedavide kişiye özel değerlendirme büyük önem taşır ancak şunu vurgulamak gerekir ki ameliyat gerektiği durumlarda dahi çocuk sahibi olmak isteyen hastaların öncelikli olarak buna yönelik tedavi edilmeleri önemlidir. Tüp bebek tedavisiyle ya da yumurta dondurma tedavisiyle hastalarımızın durumu kişiye özel olarak değerlendirilip doğurganlık kapasiteleri korunmalıdır çünkü cerrahi sonrası yumurtalık kapasitesinde azalma meydana gelmektedir. Ailesinde bu problemi yaşayan kadınların da yıllık taramalarını ve muayenelerini mutlaka yaptırmaları gerekir” dedi.
ÇİKOLATA KİSTLERİ YUMURTLAMA FONKSİYONUNUN BOZULMASINA VE TÜPLERİN TIKANMASINA SEBEP OLABİLİR
Çikolata kisti rahim iç zarının yumurtalık içerisinde bulunması durumudur. Farklı boyutlarda bulunabilen çikolata kistlerine çoğu zaman beraberinde değişik şiddetlerde karın içerisinde organları tutmuş Endometriozis odakları da eşlik etmektedir hatta akciğer zarından idrar kesesine ve bağırsaklara kadar birçok organını tutabilmektedir. Çikolata kistlerinin en sık görülen belirtileri adetten önce ve adet esnasında yaşanan ağrı, cinsel temas sırasında ve sonrasında hissesilen ağrı, kısırlık, adetlerde düzensiz veya fazla miktarda olan kanamalardır. Daha az seyredilen diğer belirtiler ise yorgunluk, adet döneminde ağrılı bağırsak hareketleri, sırtın alt tarafına yayılan ağrı olarak sıralanabilir. Son yıllarda depresyon ve anksiyete ile ilişkisi de yapılan çalışmalarla ortaya konulmuştur diye konuşan Doç. Dr. Işık Kaban; “Endometriozis hastalığı kısırlığa neden olabilmektedir. Bu hastalık karın içerisinde yaygın bir inflamasyona neden olarak yumurtayı içinde barındıran sıvının yapısını, rahim iç zarının yapısını hatta sperm fonksiyonlarını bozabilir ayrıca döllenmiş yumurtanın tutunmasını zorlaştırdığı gibi ileri evre hastalıkta tüpleri tıkayarak spermin yumurtaya ulaşmasını da engelleyebilir. Hamile kalamama şikayetiyle doktora başvuran kişilerin bir kısmında çikolata kisti olduğu gözlemlenir; bu sebeple yılllık rutin jinekolojik muayeneleri ihmal etmemek büyük önem taşır.
Çikolata kisti olan ve anne olmak isteyen kadınlarda vakit kaybetmeden değerlendirme yapmak ve tedavi planı oluşturmak gerekir. Çikolata kistlerine dair hastaların en merak ettiği konulardan biri de kistlerin patlama riskinin olup olmadığıdır. Çikolata kistlerinin patlama ihtimali oldukça düşüktür ama patlarsa çok ciddi bir karın ağrısına sebep olur. Karın iç zarında iritasyona ve akut bir tabloya neden olabilir. Kistler patladığı zaman yumurtalık dokusunu zedeleyip kanama oluşmasına yol açabilir. Bu gibi durum yaşandığı takdirde hastaya acil operasyon yapılması gerekebilir” şeklinde ifade etti.
ÇİKOLATA KİSTİ OLAN KADINLAR HAMİLELİKLERİNDE BAZI EK RİSKLER TAŞIYABİLİR
Çikolata kistleri kadın üreme sağlığını doğrudan olumsuz yönde etkileyen ve çocuk sahibi olmayı engelleyebilen ciddi bir problemdir. Çikolata kisti olan kadınlar hamile kalamama sorunuyla bizlere başvurduğunda jinekolojik ve ultrasonografik muayenenin ardından hastadan rahim filmi çekilmesi istenir ve rahim filminin sonucuna bakıldığında kistlerin tüpleri tıkadığı görülüyorsa hastayı laparoskopik yöntemle ameliyat etmek gerekebilir çünkü tıkalı tüp, tüp bebek tedavisindeki başarımızı olumsuz etkilemektedir. Çikolata kistinin varlığına rağmen tüplerin açık olduğu görülüyor ise operasyona gerek kalmadan tüp bebek tedavisine başlanabilir diye belirten Doç. Dr. Işık Kaban; “Çikolata kistlerinin ve Endometriozis hastalığının tanısının laparoskopik cerrahi yapılarak konulması zorunluluğu yoktur. Biz tanıyı muayene, ultrason, gerektiğinde MR (manyetik rezonans görüntüleme) ile koyabiliyoruz. Çikolata kisti olan kadınların tüp bebek tedavisinde kişiye özel uygulama yapılmasının yanı sıra gebelik sürecinin de yakından takip edilmesi çok önemlidir çünkü çikolata kisti olan ve hamile kalan hastaların ilk üç ay içerindeki düşük riskinin çikolata kisti olmayan gebe kadınların hamileliklerine oranla daha yüksek olabileceğini gösteren çalışmalar mevcuttur. Erken doğum, bebeğin eşinin aşağıya yerleşmesi, bebeğin eşinin erken ayrılması, düşük doğum ağırlıklı bebek dünyaya getirme ve artmış sezeryan doğum oranları da aynı durum ile ilişkilidir '' şeklinde konuştu.
ÇİKOLATA KİSTLERİNDE OPERASYON KARARI HASTANIN ŞİKAYETİ VE ÇOCUK İSTEĞİNE GÖRE DEĞİŞİR
Çikolata kisti veya Endometriozis tedavisinde ameliyat kararı verilmişse öncelikle laparoskopik yöntemle yapılan cerrahi tercih edilmelidir, bu sayede Endometriozis lezyonlarının gözlenmesi ve çıkartılması başarıyla gerçekleştirilebilir. Çikolata kistlerinin boyutundan ziyade hastanın eşlik eden şikayetleri (şiddetli ağrı, cinsel birliktelik esnasında ağrı, kistin büyük boyutlarda kitle etkisi ile hastada yarattığı bası şikayetleri ve hormonal tedaviyle bulgularda düzelme olmaması) veya kötü huylu olma şüphesi bize ameliyat kararı verdirmektedir diyen Doç. Dr. Işık Kaban; “Hastanın durumu takip edilir, öncelikle şikayetleri azaltmak adına hormonal tedavi uygulanabilir. Her çikolata kistinin ameliyat edilmemesi gerekir çünkü bu kistler ameliyat edildiği takdirde hastanın yumurtalık rezervi azalabilmektedir. Ameliyat kararı alınmışsa bile mutlaka öncesinde yumurtalık rezervinin korunması için çocuk sahibi olmak isteyen kadınlarda tüp bebek tedavisi, ileride çocuk sahibi olmayı planlayan hastalarda yumurta dondurma tedavisi ile kadın doğurganlığı güvence altına alınması gereklidir. Çikolata kisti ameliyatlarının tüp bebek sonuçlarını iyileştirdiğini gösteren hiçbir kanıt yoktur ve yalnızca bu nedene bağlı olarak ameliyat önerilmez. Erken teşhis, çikolata kisti olan kadınların anne olma ihtimali açısından büyük önem taşır. Doğal yollarla gebelik elde edememiş Endometriozis ve çikolata kisti olan hastalar tüp bebek tedavisi ile bebek sahibi olabilir” dedi.
