Giriş
Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin tüp bebek tedavisine başvuru yaptıklarında araştırılması ve değerlendirmeye alınması gereken testlerden biri de sperm testidir. Sperm testinin yapılması için uygulama aşamalarını Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi hekimlerinden Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü Başkanı Prof Dr. M. Gürkan Arıkan “Sperm testi nasıl yapılıyor?” sorusuna cevap verdi.
Günümüzde her 7 ile 10 çiftten birinde kısırlık nedeni ile araştırma ve tedavi gerekmekte. Bu çiftlerin hemen yarısında erkeklerde sperm kalitesi ile ilgili sorunlar mevcut. Bu sebeple ‘bende bir şey yoktur’ diyen baba adaylarımızın eşleri ile birlikte testlerden geçmeleri gerektiğini hatırlatmak isteriz.
Spermiyogram (Semen analizi), erkeğin spermlerinin amacıyla mastürbasyon yolu ile alınarak mikroskop altında incelenmesinden ibaret basit bir yöntemdir.
Spermiyogram testi neden istenir?
Bir yıllık düzenli cinsel ilişkiye rağmen çocuk sahibi olamayan çiftlerde sperm kalitesi ve sayısını değerlendirmek için veya testisleri etkileyen varikosel, kabakulak, inmemiş testis, radyoterapi veya kemoterapi gibi durumlar var ise çocuk isteği halinde hemen yapılmalıdır.
Spermiyograma nasıl hazırlanıyoruz
Testten önce, baba adayının genel ve ürolojik değerlendirmesinin yapılması faydalıdır. Sigara alkol gibi zararlı alışkanlıklar, çiftin korunma yöntemi ve cinsel birleşme sıklıklar, enfeksiyonları, koku almada problem, meme başlarından süt benzeri bir sıvının gelmesi, şiddetli baş ağrıları dahi sperm kalitesinde bozuklukların habercisi olan durum ve bulgular olabilir.
Teste gelmeden önce genelde 2 ile 5 günlük cinsel perhiz hedefliyoruz. Son boşalmadan test gününe kadar daha uzun veya çok kısa zaman aralıkları sperm testinde yanlış sonuçlara sebep olabilir.
Sperm testi hangi bölümde yapılır?
Sperm testi ideal olarak tam donanımlı bir hastanenin Tüp Bebek Merkezi ve Androloji bölümlerinde yapılır. Baba adayının sakin, huzurlu ve hijyenik bir odada örnek verebilmesi sağlanır.
Sperm örneğinin alınması
Sperm örneği (Semen) mutlaka uzman laborant veya hekimlerce değerlendirilir. Analiz sonuçları laboratuar iş yoğunluğuna göre 1 saat ile 1 gün arasında verilebilir.
Mastürbasyon ile örnek veremeyen hastalarda ortamın hastaya uygun hale getirilmesi, ilaçlar ile ereksiyonun desteklenmesi, toksik malzeme içermeyen özel prezervatiflerin kullanılması veya partneri yardımı ile örnek alınması mümkündür. Alınan örneğin laboratuarda 1 saat içinde değerlendirilmesi gereklidir.
Sperm testi sırasında aşağıdaki bazı noktalara dikkat etmelisiniz;
Spermiogram sonuçları nasıl değerlendirilir?
Sperm örneğinin toplam hacmi (˃1,5 ml), mililitrede sperm sayısı (˃15milyon/ml), hızlı ve hareketli sperm oranı (˃%50) ve normal şekilde olan spermlerin oranı (≥4%) gibi ana kriterler incelenir.
Sperm test sonuçlarına göre kısırlık tedavisi için normal ilişki, aşılama, tüp bebek veya testislerden spermin direk alınması gibi en uygun yöntemin seçimi meşakkatli tedavilerde zaman kaybetmeden başarının olmazsa olmazıdır.
Sperm kalitesi için dikkat etmeniz gerekenler
Sperm kalitesi hormonel rahatsızlıklara olduğu kadar, stresli, sağlıksız hayat tarzına ve çevresel koşulara oldukça duyarlıdır.
Fast food tüketimine dikkat!
Aşırı fast food ağırlıklı beslenmek, endüstriyel gıdalar yüksek kolesterol nedeniyle spermin zar yapısını bozar ve döllenme yeteneğini azaltıp, kısırlığa neden olabilir.
Sigara, alkol ve ilaçların zararları
Sigara aktif veya pasif içicilerde sperm üretimini olumsuz yönde etkiler. Ayrıca alkol kullanımı da sperm kalitesini etkileyen bir faktördür. Ayrıca steroid, antidepresan, sulfomidli bazı antibiyotikler, kanser tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar da sperm kalitesi, hareketliliği ve üretimine geçici veya kalıcı zarar veririler.
Aşırı sıcak kısırlık nedeni
Aşırı sıcak sperm üretimini olumsuz etkiler. Sperm kalitesi düşük olan erkeklere kesinlikle, sıcak su banyoları ya da saunalar tavsiye edilmez. Dar iç çamaşırları da testislerde sıcaklığı arttırarak sperm kalitesini azaltabilir.
Sağlıklı bir yaşam, dengeli beslenme, egzersiz, endüstriyel gıdalar yerine doğal gıdalara yönelme gibi genel sağlık kuralları, kaliteli sperm üretimi için de geçerlidir. Doktor tavisyesi ile vitaminler, selenyum, çinko gibi takviyeler de gerekli ve faydalı olabilir.
Sperm saklanması
Sperm kalitesinin çok düşük olduğu veya şiddetle düşeceği (kemoterapi öncesi) durumlarda sperm örneğinin alınarak azot tanklarında (-172⸰C) saklanması mümkündür. Bu örnekler daha sonra, tüp bebek tedavilerinde kullanılabilir. Bu şekilde doğurganlığın uzun süreli korunması mümkündür.
