Giriş
2022 bilim dünyasında hareketli bir yıl oldu. İnsana domuz kalbi naklinden asteroid yok etme görevine kadar birçok keşif, 2022'de yakından takip edildi. Daily Mail gazetesi, 2022'nin en harika ve garip keşiflerini derledi...
Posta.com.tr | İnsana başarılı bir şekilde domuz kalbi nakledilmesinden olası bir asteroid çarpmasından dünyayı kurtarma görevine kadar 2022, birçok garip ve harika keşfe sahne oldu. 20 yılın ardından insan genomu nihayet haritalandırıldı. Afrika'daki bilinen en eski dinozor kalıntısı gün yüzüne çıkarıldı. Samanyolu galaksisindeki devasa büyüklükteki kara deliğin kalbi görüntülendi. Ayrıca mikroplastiklerin insan kanında da bulunduğu ortaya çıktı. Dünyanın en güçlü uzay teleskobu olan James Webb, evrenin en net görüntüsünü çekti. İşte 2022'nin keşifleri...
1- DOMUZ KALBİ İNSANA NAKLEDİLDİ
2022 yılı, ölmekte olan bir hastaya genetiği değiştirilmiş domuz kalbi nakledilmesiyle başladı. Ölümcül bir kalp hastalığı olan David Bennett'e Maryland Üniversitesi Tıp Merkezi'nde dokuz saatlik deneysel bir ameliyat gerçekleştirildi. Bennett'e nakledilecek olan domuz kalbine gen düzenlemesi yapıldı.
Böylece hastanın bağışıklık sisteminin kalbi reddetme olasılığı düşecekti. Ameliyatın ardından Bennett hayatta kaldı ancak 2 ay sonra durumu kötüleşti ve 57 yaşında hayatını kaybetti. Buna rağmen ameliyat tıp dünyası için bir dönüm noktası oldu.
2- ASTEROİD SAPTIRMA GÖREVİ
Armageddon ve Deep Impact (Derin Darbe) gibi Hollywood yapımı felaket filmlerinin gerçeğe dönüşebileceğini düşünen bilim insanları harekete geçti. Zira, Dünya'ya bir göktaşının çarpması ihtimali var. Eylül ayında bilim insanları, ilk gezegen savunma sistemini bir asteroidin üzerine yolladı. Çifte Asteroid Saptırma Testi (DART) görevi Dünya'dan yaklaşık 11 milyon km uzaklıktaki çift asteroit sistemindeki asteroit Dimorphos'a kasıtlı olarak çarptırıldı.
Bu test, hiçbir tehdit oluşturmayan bir asteroidin yörüngesini değiştirmek için yapılan ilk testti. Çarpışmadan önce Dimorphos'un yanındaki büyük kardeşi Didymos'un çevresini dolanması yaklaşık 11 saat 55 dakika sürdü. Yörüngeyi dolaşma süresi çarpışmadan sonra 32 dakika azalarak 11 saat 23 dakikaya indi.
3- AFRİKA'NIN EN ESKİ DİNOZOR FOSİLİ KEŞFEDİLDİ
Yaz aylarında Afrika'da paleontologlar tarafından eşsiz bir keşif yapıldı. Zimbabve'de 230 milyon yıl öncesine ait Mbiresaurus raathi olarak adlandırılan dinozorun kalıntıları bulundu.
Dinozorun fosili, 2017 ve 2019'da Zambezi Vadisi'ne yapılan iki keşif gezisi sırasında keşfedildi.Virginia Tech College of Science'dan Dr Christopher Griffin, "Mbiresaurus raathi'nin keşfi, en eski dinozorların fosil kayıtlarındaki kritik bir boşluğu dolduruyor" dedi. Mbiresaurus raathi, Afrika'nın bilinen en eski kesin dinozorlarıdır.
4- EKSİKSİZ BEBEK MAMUT
Haziran ayında Kanada'nın Yukon kentinde altın madencileri 30 bin yıllık eksiksiz bir bebek mamut keşfettiler. Yukon hükümeti, bunun "Kuzey Amerika'da bulunan en eksiksiz mumyalanmış mamut" olduğunu açıkladı.Hän dilinde 'büyük yavru hayvan' anlamına gelen 'Nun cho ga' adlı mamut yavrusu donmuş toprakta bulundu.
Mamutun cildi ve tüyleri de sapasağlamdı. Mamut yavrusunun dişi olduğu ve binlerce yıl önce Yukon'da dolaşan vahşi atlar, mağara aslanları ve dev bozkır bizonlarıyla birlikte yaşadığını ortaya çıkardı.
5- LABORATUVARDA GELİŞTİRİLEN BEYİN HÜCRELERİ VİDEO OYUNU OYNADI
Masa tenisi temalı atari oyunu Pong, 1972'de piyasaya sürüldüğünde son derece popülerdi. 50 yıl sonra aynı oyun yeniden gündeme geldi. Ancak bu kez oynayanlar sadece beyin hücreleriydi.
Laboratuvarda yetiştirilen insan beyin hücreleri, atarideki raketi hareket ettirerek topa vurmayı başardı. Böylece Melbourne merkezli girişim şirketi Cortical Labs'ın araştırmacıları, ilk kez 800.000 beyin hücresinin hedefe yönelik görevleri gerçekleştirebileceğini kanıtladı.
Deneydeki bulgular, beyin hücrelerinin bile içsel zeka sergileyebileceğini ve davranışlarını zaman içinde değiştirebileceğini gösterdi.
Araştırmanın yazarlarından Dr. Adeel Razi "Hücre kültürlerine duyarlılık sergileyecekleri bir görevi yerine getirmeyi öğreten bu yeni deney, teknoloji, sağlık ve toplum için geniş kapsamlı sonuçları olacak keşiflerin kapılarını aralıyor" dedi.
6- İNSAN KANINDA MİKROPLASTİK BULUNDU
Plastik atıkların çevre üzerindeki etkilerine hepimiz aşinayız. Bilim insanları çapı 5mm'den küçük olan mikroplastiklerin Antarktika kadar uzak yerler de dahil olmak üzere birçok yerde keşfedildiğini buldu. İşin endişe veren yanı ise, mikroplastiklerin insan kanında da ortaya çıkması oldu.
Hollanda'daki araştırmacılar, 22 isimsiz sağlıklı yetişkin donörden kan örnekleri aldılar. Donörlerin kanlarını en küçük parçalarına kadar analiz ettiler. 22 gönüllüden 17'sinin kanında mikroplastik olduğu ortaya çıktı. Ayrıca bu yıl ilk kez insan akciğerinde de keşfedilen mikroplastiklerin havada olduğu ve onları soluduğumuz kanıtlanmış oldu. Hull Üniversitesi ve Hull York Tıp Okulu'ndan araştırmacılar, akciğerin en derin bölümünde mikroplastik buldu. Daha önce bunun imkansız olduğu düşünülüyordu.
Mikroplastiklerin insan vücudu üzerinde ne gibi bir etkisi olduğu bilinmiyor, ancak 2023 ve sonrasında yapılan araştırmalar devam ediyor.
7- SÜPER UZAY TELESKOBUNDAN İLK GÖRÜNTÜLER
NASA'nın 10 milyar dolar değerindeki uzay teleskobu, evrenin ilk görüntülerini servis ettiğinde tüm dünyada büyük bir heyecan yaşandı.
Astronomi hayranları, James Webb'den gelen benzeri görülmemiş görüntülerle karşılaştı.
'Astronomide yeni bir çağın şafağı' olarak adlandırılan görüntüler, ünlü Hubble gözlemevinin halefi olan James Webb tarafından çekildi ve Temmuz ayında NASA tarafından dünyaya sunuldu.
8- İNSAN GENOMU TAMAMLANDI
İnsan genomunun haritalanması 20 yıl sürdü ancak nihayet 2022'de bütünüyle tamamlandı. Nisan ayında araştırmacılar, insan genomunun ilk taslağın üretilmesinden 20 yıl sonra, tek bir kişinin DNA'sında kabaca 3 milyar harften oluşan boşluksuz bir dizi yayınladılar.
DNA'mızdaki eksiksiz, boşluksuz bir harf dizisinin, insan genomik varyasyonunu ve belirli hastalıklara genetik katkıları anlamak için kritik olduğu ifade ediliyor. Tam bir genom dizilimi, bizi belirgin şekilde insan yapan şeyin ne olduğu sorusuna cevap vermeye de yardımcı olur.
9- SAGITTARIUS A* GÖRÜNTÜLENDİ
Tarihte bir ilk olarak, gökbilimciler Mayıs ayında Samanyolu galaksimizin kalbindeki süper kütleli bir kara deliğin görüntüsünü yayınladılar. Sagittarius A* adlı kara delik, Güneş'in kütlesinin 4,3 milyon katı ve Dünya'dan yaklaşık 27.000 ışıkyılı uzaklıkta bulunuyor.
Aynı astronomlar 3 yıl önce başka bir kara deliğin ilk fotoğrafını yayınlaşmıştı. Sagittarius A*'nın 55 milyon ışıkyılı uzaklıkta uzak bir galakside bulunan Messier 87'den 2000 kat daha küçük olmasına rağmen, iki kara delik çarpıcı benzerlikler taşıyor.
10- 66 MİLYON YIL ÖNCE ÖLEN DİNOZOR
Nisan ayında paleontologlar, 66 milyon yıl önce büyük bir asteroitin Dünya'ya çarptığı gün ölen bir dinozorun ilk fosilleşmiş kalıntılarını ortaya çıkardıklarını açıkladılar.
Küçük bir otobur olan Thescelosaurus'un bacağı, onu öldüren yedi mil genişliğindeki asteroidin bir parçasının yanında keşfedildi.
Fosilleşmiş dinozor bacağı, ABD'nin Kuzey Dakota Eyaletindeki 'Hell Creek Formasyonu' olarak bilinen Tanis fosil sahasında bulundu.
İlk olarak 2008 yılında keşfedilen bölge, asteroidin çarpmasından sonraki ilk dakikalardan birkaç saat sonrasına kadar olan olayları son derece detaylı bir şekilde kaydetmesi nedeniyle oldukça ilgi çekici. Araştırmacılar ayrıca dinozorların çağını sona erdiren ve memelilerin yükselişine yol açan asteroidden küçük bir parça bulduklarına inandıklarını söylediler.
