Giriş
Dedeağaç üssü iddiası ortalığı karıştırdı! Uzman isim ABD için önemini anlattı: Montrö’yü atlatmak için kullanıyor
Yunan medyasında çıkan ‘ABD, Dedeağaç üssünü kapatıyor’ haberi bir anda tüm dünyada gündem haline geldi. Bu iddia pek çokları tarafından ABD’nin bölgede tavrının Türkiye lehine döndüğüne işaret olarak yorumlanırken ABD’li yetkililer iddiayı yalanladı. Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dr. Cihan Günyel ise bu hamlenin Türkiye’ye etkilerini ve neler ifade ettiğini tek tek anlattı.
ÖMER FARUK EKİNCİ / POSTA.COM.TR | Geçtiğimiz günlerde Yunan gazeteleri ABD Başkanı Donald Trump’ın Dedeağaç’taki ABD üssünü kapatacağını duyurdu. Yunan basınına göre Türkiye ve Rusya’nın ortak isteği üzerine bu kararı alan Trump, ‘gezegenin yeni lideri’ olarak lanse edildi.
Dedeağaç'taki üs, Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşta Ukrayna'ya mühimmat ve destek sağlamak amacıyla Biden yönetimi zamanında faaliyete geçmişti. Trump'ın bu hamlesinin Yunanistan için stratejik bir kayıp olacağını vurgulanan haberde ABD üssünün Türkiye'ye karşı adeta bir ‘canlı kalkan’ olduğu ifade edildi.
Yunanistan medyası tarafından ortaya atılan iddia ABD’li yetkililer tarafından yalanlandı. ABD Savunma Bakanlığı'ndan bir yetkili de Anadolu Ajansı'na yaptığı yazılı açıklamada, ABD'nin Yunanistan'ın Dedeağaç kentinde bir askeri üssü olmadığını, buradaki üssün Yunan tesisi olup iki ülke arasındaki anlaşmalar çerçevesinde kullanıldığını söyledi.
Savunma Bakanlığı yetkilisi, AA muhabirine, Yunan basınında çıkan ABD'nin Dedeağaç'taki üssünü kapatacağı yönündeki haberle ilgili yazılı açıklama yaptı. Açıklamada yetkili, "ABD'nin Dedeağaç'ta bir üssü yok, burası ABD'nin Karşılıklı Savunma İşbirliği Anlaşması çerçevesinde erişim hakkına sahip olduğu bir Yunan tesisidir" dedi. Söz konusu üssün sadece ABD teçhizatının Avrupa'ya giriş ve çıkışında bir ulaşım merkezi olarak kullanıldığını belirten yetkili, "Burası ABD'nin kapatacağı bir 'üs' değildir" diye konuştu.
MSB’DEN DEDEAĞAÇ AÇIKLAMASI
Milli Savunma Bakanlığı kaynakları, ABD’nin Dedeağaç’taki askeri varlığını sonlandıracağına dair haberlerle ilgili şu değerlendirmeleri yaptı:
Bakanlığımız, diğer tüm kurumlar ile birlikte eş güdüm içerisinde, ülkemizin çevresinde ve dünyada meydana gelen gelişmeleri takip etmektedir. ABD tarafı da söz konusu iddiaları yalanlamıştır. Ayrıca ABD’den yapılan açıklamalarda Dedeağaç’ın bir askeri üs olmadığı, ABD’nin karşılıklı Savunma İşbirliği Anlaşması Çerçevesinde bir askeri üs olarak değil, personel ve ekipman taşımak için bir merkez olarak kullandığı hatırlatıldı.
“TRUMP GAZZE VE UKRAYNA’YA ODAKLANMIŞ DURUMDA”
Konu ile ilgili Posta.com.tr’ye açıklamalarda bulunan Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dr. Cihan Günyel, bölgede ABD’nin Türkiye lehine döndü yorumları için henüz erken olduğunun altını çizerek, “Şu an Trump ve kabinesi Gazze ve Ukrayna meselesine odaklanmış durumda ve Biden dönemine göre küresel politikaları ve bununla bağlantılı olarak da bölgesel politikalarının nasıl şekilleneceğini, Trump yönetiminin atacağı adımlarla göreceğiz. Trump her ne kadar sayın Cumhurbaşkanımız ve Türkiye hakkında Suriye konusunda olumlu açıklamalar yapsa da şu ana kadar resmi bir görüşme gerçekleşmedi” ifadelerini kullandı.
Günyel, Trump yönetiminin Türkiye lehine atacağı olumlu adımların geçmişten gelen güçlü müttefiklik ilişkilerini tekrar öncelik etmesi ve Türkiye’nin bölgesel ve küresel oyuncu olma avantajının ABD’nin Avrupa-Ortadoğu ve Karadeniz politikalarında başarı sağlamasının en önemli kilit aktörü olduğunu belirtti.
İstanbul’da düzenlenen ABD-Rusya zirvesinin iki tarafın da Türkiye’ye olan güvenini ortaya koyduğunu söyleyen Günyel, “Diplomasi anlamında Türkiye’nin artık merkezi bir konumda olduğunu gösteren önemli bir gelişme olarak görmemiz gerekir” şeklinde konuştu.
“ABD MONTRÖ’YÜ ATLATMAK İÇİN KULLANIYOR”
Dünyada gündem olan Dedeağaç Üssü ile ilgili bilgiler veren Günyel, “ABD-Yunanistan ile Karşılıklı Savunma İşbirliği Anlaşması’nı 1990 yılında hayata geçirmiş ve ABD’ye üsler tahsis etmiştir. Anlaşma kapsamında ABD’nin kurduğu üslerden Dedeağaç ve Girit üsleri ABD için jeostratejik açıdan önemli üsler olmuştur. Saldırı helikopterlerinin yanı sıra, ağır zırhlı araçlarının da olduğu bu üsler, ABD’ye Karadeniz ve Doğu Akdeniz’de etki sahası oluşturması açısından avantaj sağlamıştır. Dedeağaç üssü Türkiye’ye yaklaşık olarak 40 km uzaklıkta olan bir üs” dedi.
Öte yandan ABD’nin Ukrayna’ya Dedeağaç üssünden kara ve demiryolu üzerinden askeri ekipman gönderdiğinin de altını çizen Günyel, üssün Montrö Sözleşmesi kapsamında Karadeniz’de etkin olamayan ABD tarafından Ukrayna’ya alternatif bir rota çizdiğine dikkat çekti.
Dedeağaç’a benzer olarak Girit üssü ve Kıbrıs Rum kesimindeki üsleri üzerinden ABD, Doğu Akdeniz’de etki sahası kurduğunu söyleyen Günyel, Girit ve Rum kesimindeki üslerini kullanarak Ortadoğu’da İsrail’in güvenliğinin yanında hava operasyonları için jeostratejik bir avantaj elde edildiğini belirtti.
DEDEAĞAÇ’TA ABD VARLIĞI
2010'da batan “Olga” tarak dubasının ABD'nin 2,3 milyon avro desteğiyle çıkarılmasının ardından, ABD stratejik olarak Dedeağaç limanına yatırım yapmaya başladı. Son iki yılda, USNS Yumma, Liberty Promise ve Endurance gibi kargo gemileriyle yaklaşık 5 bin parça teçhizat ve binlerce asker sevk edildi. Bu sevkiyatlar arasında BLACK HAWK, Apache helikopterleri, M1 Abrams tankları ve Bradley zırhlı araçları bulunuyor. Ayrıca, 30 adet BLACK HAWK helikopteri Dimokritos Havalimanı’nı üs olarak kullanmaya başladı.
“TÜRKİYE EN ÖNEMLİ AKTÖR OLARAK ÖN PLANA ÇIKIYOR”
Günyel, Türkiye’nin yaptığı savunma sanayi atılımı ile birlikte yalnızca bölgesel bir güç değil, küresel güç haline gelirken Yunanistan’ın ABD bağımlısı bir askeri ve ekonomik yapıya büründüğünü ifade etti.
Günyel şöyle devam etti:
Dedeağaç üssünün kapatılması ABD’nin Ukrayna politikasındaki değişimin bir göstergesi olarak okunabilir. Bu durumda ABD’nin Karadeniz ve Ukrayna politikasının nasıl şekilleneceği ileride daha net görülecektir ki bu konuda yine Türkiye en önemli aktör olarak ön plana çıkıyor.
“TRUMP’IN AÇIKLAMALARI ABD İÇİN SORUNA NEDEN OLUYOR”
ABD’nin Dedeağaç üssünün kapatılması iddialarını reddetmesi ile ilgili de konuşan Günyel, “Trump şahsına münhasır bir kişiliğe sahip ve düşündüklerini, fikirlerini doğrudan ifade eden bir yapıya sahip. Trump’ın yaptığı bazı açıklamalar pot kırma ve gaf yaratmakta ve Trump ve ABD için soruna neden olmakta. Pentagon, Dışişleri bakanlığı veya danışmanları tarafından düzeltilmek zorunda kalındığı süreçleri de beraberinde getiriyor” dedi.
Doğaçlama gelen soru cevaplarda genelde Trump’ın hatalı veya yanlış bilgiler verdiğine ilk başkanlık döneminde de şahit olunduğunu söyleyen Günyel, “Aslında yaşanan bu durum Trump’ın karizmatik otorite kimliğine zarar vermekle birlikte, bu yaşanan durumların gerçekliği çarpıttığı ve başka bir gerçeklik algısı yarattığını ya da Trump’ın bu tür açıklamalar yaparak iç ve dış kamuoyunun tepkisini ölçmeye yönelik adımlar olarak da okuyoruz. Bu durumda gelen tepkiler üzerine de Trump’ın politika ürettiği de ayrı bir gerçeklik” şeklinde konuştu.
