Dürüstlüğün kitabı sahte çıktı!

ABD’nin Duke Üniversitesi’nden psikoloji ve davranışsal ekonomi profesörü Dan Ariely (54), sahtekarlıkla suçlanıyor. Ariely’nin 2012’de çıkan ‘Dürüst Olmamanın Ardındaki (Dürüst) Gerçek’ kitabındaki bilimsel verilerin temelsiz olduğu ortaya çıktı. Ariely, kitabında yalan söylemeyi ve hile yapmayı azaltmanın formülünü veriyordu. Deneylere dayandırılan bu formüle göre bir kişinin anlaşma öncesi yalan söylemeyeceğine dair bir form imzalamasının sahtekarlığı azalttığı iddia ediliyordu. Dünyada ses getiren bu formülü Kanada dahil birçok ülkeden kamu kuruluşu kullanmak istedi. Özellikle vergi beyanları için etkili olacağı umuluyordu.

SORGULANINCA YAKALANDI

Ancak yalan ve hile oranında bir azalma görülmedi. Bunun üzerine kitaptaki veriler sorgulandı. Üç bilim insanı kitaptaki deneyin sahte olduğu sonucuna vardı. Ariely’nin verileri, kitabı birlikte yazdığı profesörden bile gizlediği anlaşıldı. Ariely, araştırmayı bir sigorta şirketine yaptırdığını, tutarsızlıklardan da o şirketin sorumlu olduğunu söyledi. Ancak bazı bilim insanları, sigorta şirketinin Ariely’nin teorisini desteklemek için sahte veri uydurmayacağını, veriler üzerinde oynanmış olabileceğini söyledi. Profesör Ariely, kitabından sonra ahlaki önder olarak görülmüş, birçok oturumda konuşmacı olmuş ve yeni kitap anlaşmaları yapmıştı.