Giriş
Kuzeyimizden ‘sızan tehlike’! Felaketten kurtuldular ama 37 yıl sonra…
1986’da günümüz Ukrayna sınırları içerisinde kalan Pripyat şehrinde bulunan Çernobil nükleer santralinde büyük bir facia meydana geldi. Bu facia sonucunda, Türkiye dahil pek çok ülkede insanlar ve doğa büyük zarar görürken üzerinden 37 yıl geçen felaketin korkunç etkileri, felaketten sonra doğan çocuklarda bile sürüyor.
Derleyen: Ömer Faruk Ekinci | 26 Nisan günü, Çernobil Nükleer Santrali'nde görev yapan çalışanlar, rutin bir test yapmak için reaktör numarası 4'ü kapattılar. Fakat beklenmedik bir şekilde, birkaç saniye sonra reaktör kontrolsüz bir şekilde yüksek bir güç üretmeye başladı ve bu durum kısa sürede kontrol edilemez hale geldi.
Reaktördeki nükleer maddeler, yüksek sıcaklıktan dolayı patladı ve büyük bir patlama meydana geldi. Patlama sonucunda, radyoaktif maddeler atmosfere yayıldı ve çevredeki bölge büyük bir kirlilikle karşı karşıya kaldı.
Olayın hemen ardından, santralde görev yapan işçiler büyük bir mücadele verdi ama olayın boyutu o kadar büyük ve tehlikeliydi ki, mücadele yetersiz kaldı. İşçilerin bir kısmı radyasyonun etkisiyle hayatını kaybetti, diğerleri ise ciddi şekilde yaralandı.
Bölge halkı da büyük bir tehlike altındaydı. Radyasyon, hava yoluyla ve su yoluyla yayıldı ve halkın sağlığını tehdit etti. Çernobil faciasının etkileri yıllarca devam etti ve binlerce insan radyasyon kaynaklı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetti.
Bugün bile, Çernobil faciasının izleri hala görülebiliyor. Bölgede yaşayan insanlar, radyasyonun etkilerinden hala kurtulamadılar. Ancak, facianın ardından alınan önlemler sayesinde, benzeri bir olayın yaşanması engellendi.
EN ÇOK ETKİLENEN ÜLKELERDEN BİRİ: TÜRKİYE
Bölgeden sızan radyoaktif maddeler çevre ülkelere de etki etti. Bunlardan birisi de Ukrayna’nın Karadeniz’in karşısında bulunan komşusu Türkiye’ydi. Patlama sonrası, Türkiye'nin kuzeydoğu bölgesindeki Karadeniz kıyıları ve Doğu Anadolu Bölgesi'nde radyoaktif kirlilik tespit edildi.
Türkiye, patlama sonrası büyük bir endişe içerisindeydi çünkü radyoaktif maddelerin havayla yayılması sonucunda halk sağlığı için ciddi bir tehdit oluşmuştu.
İlk olarak, patlamadan sonra Türkiye'nin kuzeydoğusunda bulunan Artvin, Giresun, Ordu ve Trabzon gibi şehirlerdeki su kaynaklarından örnekler alındı ve radyoaktif kirlilik tespit edildi. Bunun üzerine, vatandaşlar uyarıldı ve içme suyunu kaynatmaları önerildi.
İTHALAT YASAĞI VE KONTROLLE AŞMAYA ÇALIŞTIK
Ayrıca, Çernobil faciasının etkilerinin azaltılması için Türkiye hükümeti tarafından çeşitli tedbirler alındı. Radyasyonu azaltmak için bazı gıdaların ithalatı yasaklandı ve hava kalitesi düzenli olarak kontrol edildi.
Türkiye'nin alınan tedbirler sayesinde, Çernobil faciasının etkileri büyük ölçüde azaltıldı. Ancak, patlamanın etkileri hala hissedilebiliyor. Bugün bile, Türkiye'nin Karadeniz kıyılarındaki bazı bölgelerinde radyoaktif seviyeler normalin üzerinde seyrediyor.
KIZINI GÖTÜRDÜĞÜ ARABA YÜZÜNDEN…
Mykhaylo Khrushchenko, reaktör patladığında 34 yaşındaydı ve fabrikaya hizmet veren gıda işleme üreticisinin yöneticisi olarak çalışıyordu. O zamandan beri, engelli insanlar için Çernobil Birliği'nin başına geçti.
Khrushchenko, patlama gününe dair hatırladıklarını anlatırken, patlamadan hemen sonra "talimatları beklemesi" söylendiğini belirtti. Birkaç hafta sonra, o ve meslektaşları çocuklarını Ukrayna'nın kuzeyindeki Pryluky'ye götürdüler.
Khrushchenko yıllar sonra yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
20 gün boyunca karantina bölgesinde kaldım, korkunç şeyler oluyordu. Bunu bilmiyordum çünkü bir dozölçerim yoktu. Bize eski bir dozölçer verildi ve arabamı kontrol ettim ve tabii ki korktum... Dozölçer, arabama yaklaştığımda çıtırdadı.
23 YAŞINDAKİ TORUNUNDA BİLE DEVAM EDİYOR
Khrushchenko, kızlarından birinin kendisinden daha fazla hastalığı olduğunu açıkladı ve torununun da kendi sağlık sorunları olduğunu söyledi.
Khrushchenko, "Daha 23 yaşındaki torunumun dişleri dökülüyor, dizleri şişmiş. Daha sadece 23 yaşında. Bu ne böyle? Bu Çernobil’in sonucundan başka bir şey değil. Kızımın sağlık sorunları, muhtemelen onu radyoaktif olarak aktif durumda bulunan arabamla Pryluky'ye götürdüğüm zaman meydana geldi" şeklinde konuştu.
Şimdilerde 71 yaşında olan Khrushchenko, hayatı boyunca sürekli 2 dolap ilaç içtiğini belirtti.
“ÇERNOBİL ÖNCESİ VE SONRASI…”
Khrushchenko faciadan etkilenen tek kişi değil. Yevgen Yakovlev de bu felaketten etkilendi. Yakovlev, reaktör patladığında Ukrayna Ulusal Bilimler Akademisi'nin Çevre Araştırmaları Bölümü'nün baş araştırmacısı olarak çalışıyordu ve olaydan sonra ne olduğunu analiz etmek için Çernobil'e gitti.
Yakovlev, basına yaptığı açıklamada şunları söyledi:
Yürümeyi denedim, ama hiç gücüm yoktu. Sadece birkaç çay kaşığı bal veya karabuğday yiyebiliyordum. Ayrıca onlarca dişimi kaybettim. Ancak hayatta kaldım. Çernobil kazasının ilk günlerinde hala hayatta olanlar için yaşam, Çernobil öncesi ve sonrası olarak ikiye ayrılmıştır.
