Rusya'yı devre dışı bırakacak silah! Şeytan ayrıntıda gizli...

Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgalinin ardından Batı ülkeleri, Kuzey Akım 2 projesini durdurma gibi bir çok ekonomik yaptırımı devreye almıştı. Bu yaptırımlar ‘Batı cephesiyle sıcak çatışma olmayacak’ algısı oluşturunca piyasalar, işgalin ilk gününde yaşanan kayıplarını geri almaya başlamıştı. Piyasalar tarafından en çok odaklanılan konu, Rusya’nın dünya çapında ödeme ağı sağlayan ‘SWIFT’ten çıkarılıp çıkarılmayacağıydı. Bir ülkenin SWIFT sisteminden çıkarılması, kilit bankaların küresel finansal sisteminden kopması anlamına geliyor.

DAHA KATI BİR ÖNLEM

İşgalin ilk gününde yaptırımlara dahil edilmeyen SWIFT hamlesi, geçtiğimiz cumartesi gecesi geldi. ABD, Fransa, Kanada, İtalya, İngiltere, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu ve Almanya (Batılı müttefikler), Rus kuvvetlerinin Ukrayna’da devam eden saldırılarına yanıt olarak Rusya’ya daha sert mali yaptırımlar uygulamaya karar verdi ve Rus bankalarını SWIFT’ten çıkarmayı kabul etti. Buna göre; halihazırda yaptırım uygulanan tüm Rus bankaları ve gerekirse diğer Rus bankaları, SWIFT’in dışında tutulacak.

REZERVLERİN KULLANILMASI ENGELLENECEK

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Rusya Merkez Bankası’nın varlıklarını bloke edeceğiz. Bu, işlemlerini donduracak, varlıklarını tasfiye etmesini imkansız hale getirecektir” diye konuştu. Von der Leyen, Rus oligarkların finansal varlıklarını AB piyasalarında kullanmalarını yasaklamak için çalışacaklarını bildirdi. Leyen, alınan tüm tedbirlerin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in savaşı finanse etme kabiliyetine ciddi anlamda zarar vereceğini de belirtti.

ŞEYTAN AYRINTIDA GİZLİ

Milliyet yazarı Servet Yıldırım da, Batının bu hamlesiyle ilgili çarpıcı bir analiz yazdı. SWIFT hamlesinden beklenti büyük. Putin'in bu adım ile Ukrayna'ya girerek nasıl bir stratejik hata yaptığını anlayacağını düşünüyorlar. Yaptırımın mimarları, Rus merkez bankasının rezervlerinin bile kullanılamaz hale gelmesinden bahsediyorlar. Mesela Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen Rusya merkez bankasının varlıklarının 'felç' edilmesinden söz ediyor. Rusya Merkez Bankası'nın varlıkları deyince akla 630 milyar dolarlık rezervi geliyor. Bu rezervin 130 milyar dolarlık kısmı altın olarak Rusya'da tutuluyor. Yaklaşık 60 - 70 milyar dolarlık bir kısmı renminbi olarak Çin'de bulunuyor. Gerisi ise Almanya, Fransa, Japonya, ABD ve İngiltere gibi G - 7 ülkelerindeki bankalarda.

Bu aşamada ortada cevap bekleyen çok soru var. Mesela hangi Rus bankaları sistemden dışlanacak? SWIFT yaptırımının kapsamı önemlidir. Dün bir analistin Reuters'e yaptığı yorumda dediği gibi, 'şeytan ayrıntıda gizli.' Hafta sonu yapılan açıklamada, SWIFT'ten çıkarılacak bankaların listesi verilmemişti. Dolayısıyla Rusya'daki bazı bankalar üzerinden işlemler yapılmaya devam edecek mi? Rus bankaları dışlanırken SWIFT sisteminden ruble çıkarılacak mı? Diğer bir deyişle ruble transfer edilebilir para olmaktan çıkacak mı?

Rus bankaları SWIFT'ten dışlanırlarsa Rusya'nın uluslararası ticareti bundan ciddi ölçüde etkilenecektir. Ticaret yavaşlayacak; işlemler daha maliyetli hale gelecektir. Bu sistemi kullanamayan Rus bankaları yabancı bankalarla işlemlerinde eskiden olduğu gibi telefon ya da fax kullanmak zorunda kalabilirler. Yaptırımları koyanların beklentisi dünyadaki birçok bankanın SWIFT'i kullanamayan Rus bankaları ile işlemlerini durdurmaları. Banka listeleri henüz belli değil ama konuşulan isimler var. Geçen hafta Biden'in açıkladığı yaptırımlarda adı telaffuz edilen Sberbank ve VTB gibi birkaç büyük Rus bankasının bu kapsamda olması bekleniyor.

SWİFT NEDİR? NEDEN BU KADAR ÖNEMLİ?

• SWIFT, dünyanın en yaygın bankalararası ödeme sistemi. Dünya çapında bankalararası finansal teleküminasyon ağı ve topluluğu (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) olarak tanımlanıyor. 1973’te kuruldu. Merkezi Belçika’da bulunuyor.
• Yurtiçi ya da yurtdışı bankalararası güvenli ve hızlı döviz transferinin yapılmasına imkan veren bu sistem kapsamında, günde 40 milyon civarı işlem yapılıyor. 11 bin 500 kullanıcısı var. 200 ülkede kullanılıyor.
• SWIFT ödeme ağı, dünya çapında sorunsuz para transferi için çok önemli. Bir başka ifadeyle dünya ile entegre ticaret için de vazgeçilmez bir ödeme aracı ve finansal kurumlar arasındaki mesajlaşmayı sağlıyor.
• Bu ağda terminaller var. Orada kodlar paylaşılıyor. Mesela, Merkez Bankası ihale açıklıyor. Bir kodla paylaşılıyor. Dolayısıyla, bankalar arasında güvenli bir sistem kabul ediliyor. İşlemler de kriptolu yapılıyor.
• SWIFT sistemi üzerinden para transferi için üç banka gerekiyor. Her bankanın SWIFT kodu bilgisine ihtiyaç duyulan işlemde, para ilk olarak aracı bankaya transfer oluyor. Ardından aracı banka, parayı alıcı bankaya transfer ederek işlemi tamamlıyor.

RUSLAR BANKAMATİKLERE KOŞTU

Rus para birimi rublenin değer kaybetmesi ve Rusya’nın SWIFT sisteminden çıkarılacağı açıklamasının ardından halk, banka şubelerinin önünde uzun kuyruklar oluşturdu. ATM’lerdeki yoğunluk nedeniyle bazı bankamatiklerde para kalmadığı, bu yüzden bazı kişilerin para çekemediği öğrenildi. Öte yandan İngiltere merkezli çok uluslu petrol devi BP, Rus devlet petrol şirketi Rosneft’teki yüzde 20 hissesini elinden çıkaracağını açıkladı. BP, 10 yıldan fazla bir süredir Rosneft’teki hisseye sahip.

ALTERNATİF GELİŞTİRMİŞTİ

SWIFT sisteminden çıkarılma riski nedeniyle Rusya, 2014’te SPFS’yi (Mali Mesajlaşma Sistemi) geliştirmeye başlamış, Aralık 2017’de kullanıma açmıştı. 2016 yılında bazı Rus bankalarının ABD’li Visa ve Mastercard tarafından sistem dışına çıkarılması üzerine de Rusya kendi kartlı ödeme sistemlerini geliştirdi. 2018’de bankalararası yerli kart sistemi MİR’i hayata geçirmişti. MİR’in Türkiye’de kullanımına da başlanmıştı. MİR sistemini kullanan ülkeler arasında Venezuella da var.

İRAN DA SWİFTTEN ÇIKARILMIŞTI

• Denetim komitesinde Belçika, ABD, İngiltere, Avrupa, Japonya, Rusya, Çin ve diğer ülkelerin merkez bankalarının bulunduğu SWIFT sisteminden daha önce sadece İran çıkarılmıştı. ABD’nin istediği yaptırım, 2012’de AB’nin de desteğiyle İran’a karşı nükleer program gerekçesiyle devreye alınmıştı. Sistemden dışlanan ülke, petrol ihracat gelirlerinin neredeyse yarısını ve dış ticaretinin yüzde 30’unu bu yüzden kaybetmişti.
• İngiltere, Ağustos 2014’de Ukrayna krizi nedeni ile Rusya’ya yönelik yaptırım olarak SWIFT sisteminden çıkarılmasını önermiş, AB ülkeleri bu öneriye destek vermemişti. Zira bunun en büyük sebebi, gaz ticareti ve finansmanıydı.