Soğuk Savaş Dönemi: Küresel Politikada Yeni Bir Dönem

Mustafa EFE/Posta.com.tr

SOĞUK SAVAŞ’IN BAŞLANGICI:

Soğuk Savaş, II. Dünya Savaşı’nın sona ermesinin ardından başladı. Savaşın galipleri olan ABD ve Sovyetler Birliği, farklı siyasi sistemler ve ekonomik düzenler ile temsil ediliyordu. ABD, liberal kapitalizmi savunurken, Sovyetler Birliği ise devlet kontrolündeki komünist ekonomiyi destekliyordu. Bu ideolojik ayrım, iki süper gücün karşılıklı güvensizlik duymasına yol açtı ve bir dizi çatışmaya zemin hazırladı.

Anahtar Olaylar ve Gelişmeler:
Berlin Blokajı ve Berlin Duvarı (1948-1961):
Soğuk Savaş’ın simgelerinden biri, 1948’de Sovyetler Birliği'nin Batı Berlin'e ulaşım yollarını kapatmasıyla başladı. Berlin Blokajı, Batılı ülkelerin hava yoluyla yiyecek ve malzeme gönderdiği bir dönüm noktasıydı. 1961’de ise, Sovyetler Birliği’nin kontrolündeki Doğu Almanya, Batı Berlin’i komünizmden ayıran Berlin Duvarı'nı inşa etti. Bu duvar, Soğuk Savaş'ın somut bir simgesi haline geldi.

Küba Füze Krizi (1962):
Soğuk Savaş’ın en kritik anlarından biri, Küba Füze Krizi’ydi. Sovyetler Birliği, Küba'ya nükleer füze yerleştirme kararı almıştı. ABD, bunun doğrudan bir tehdit olduğunu belirterek, Sovyetler’e karşı sert bir duruş sergiledi. Bu kriz, dünya nükleer savaşın eşiğine geldiği bir dönemi simgeliyor, ancak iki taraf arasında yapılan pazarlıklarla savaşa dönüşmeden son buldu.

Kore Savaşı (1950-1953) ve Vietnam Savaşı (1955-1975):
Soğuk Savaş, yerel çatışmalar ve vekil savaşlarıyla da şekillendi. Kore Savaşı, Kuzey Kore'nin komünist ideolojisiyle Güney Kore'nin kapitalist hükümetinin çatışmasıydı. Vietnam Savaşı, Sovyetler Birliği'nin ve Çin'in komünist Vietnam'a desteğiyle, ABD’nin müdahalesine sahne oldu. Bu savaşlar, Soğuk Savaş'ın küresel bir boyut kazandığının göstergesiydi.

Nükleer Silahlanma ve Uzay Yarışı:
Soğuk Savaş dönemi, nükleer silahların geliştirilmesi ve uzayda rekabetin yoğunlaştığı bir zaman dilimiydi. Her iki süper güç, karşılıklı olarak daha güçlü nükleer silahlar geliştirdi ve birbirine meydan okudu. Aynı zamanda, 1957’de Sovyetler Birliği'nin Sputnik uydusunu fırlatmasıyla başlayan Uzay Yarışı, teknolojik gelişmeleri hızlandırarak küresel rekabetin bir başka boyutunu oluşturdu.

Afganistan Savaşı (1979-1989):
1979’da Sovyetler Birliği, komünist hükümeti desteklemek amacıyla Afganistan’a asker gönderdi. ABD, Sovyetlere karşı mücahitlere destek vererek, soğuk savaşın küresel boyutunu pekiştirdi. Afganistan Savaşı, Sovyetler Birliği'nin sonunu getirecek uzun bir mücadelenin parçası oldu.

Sonuçlar ve Yıkılma:
Soğuk Savaş, 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla sona erdi. Gorbachev'in "Glasnost" (açıklık) ve "Perestroyka" (yeniden yapılanma) reformları, Sovyetler Birliği’nin iç çöküşünü hızlandırdı ve 15 bağımsız cumhuriyetin ortaya çıkmasına yol açtı. Bu, Soğuk Savaş’ın sonunu getiren en önemli gelişme oldu. ABD ise, dünya çapında en güçlü süper güç olarak kaldı, ancak Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle küresel siyasi yapıda köklü değişiklikler meydana geldi.

Soğuk Savaş’ın Etkileri:
Dünya Düzeni: Soğuk Savaş dönemi, dünya düzenini şekillendiren iki kutuplu bir yapıyı ortaya çıkardı. ABD ve Sovyetler Birliği arasındaki çekişme, dünya politikalarını belirledi.
Nükleer Silahlar: Nükleer silahlar, hem bir tehdit hem de bir güç simgesi olarak Soğuk Savaş’ta önemli bir yer tuttu. Soğuk Savaş’ın bitimiyle birlikte, nükleer silahların yayılmasını engellemeye yönelik denetim mekanizmaları güçlendi.
Kültürel ve İdeolojik Etkiler: Soğuk Savaş, kapitalizm ve komünizm arasındaki ideolojik farkları pekiştirdi. Bu ideolojik çatışma, sadece politik değil, kültürel alanda da büyük etkiler yarattı. Kültürel üretim, propaganda ve medya Soğuk Savaş’ın önemli araçlarıydı.
Sonuç: Soğuk Savaş dönemi, küresel siyasi dinamikleri değiştiren, ideolojik çatışmalarla şekillenen, fakat doğrudan askeri çatışmalardan kaçınılan bir dönemdi. Dünyanın en güçlü iki süper gücü arasındaki rekabet, milyonlarca insanın yaşamını etkilemiş, sonuçta hem Soğuk Savaş’ın bitişi hem de küresel ilişkilerde yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur.