Giriş
Stalin'den Ukraynalı lidere çikolatayla suikast düzenlemiş
Ruslar ile Ukraynalıların çatışmasının suikastlar ve özel operasyonlarla dolu bir mazisi var. Stalin döneminin istihbarat şeflerinden Pavel Sudoplatov hayatını kaleme aldığı kitabında, Ukraynalı milliyetçi lider Yevhen Konovalets’i çikolata kutusuna gizlenmiş bombayla nasıl öldürdüğünü anlatıyor.
Rus Çarlığı’nın yıkıldığı 1917’deki Bolşevik Devrimi’nden sonra içsavaş başlamıştı. Ukraynalı milliyetçiler de bağımsız bir devlet için mücadele ediyordu. Sovyet Rusya bütün imkânlarıyla bu hareketi engellemeye çalışıyordu. 1930’larda Ukrayna milliyetçileri, Nazi idaresindeki Almanya ile de temastaydılar. Yevhen Konovalets liderliğinde daha da güçlenmişlerdi. Sovyet istihbaratı ise onları çok yakından takip ediyordu. Ajan Pavel Sudoplatov aralarına çoktan sızmıştı. Bizzat Stalin’den aldığı emirle de çok önemli bir Suikast yapacaktı.
'ARALARINA SIZDIM'
Pavel Sudoplatov, ‘Özel Görevler- Bir Sovyet İstihbarat Şefinin Anıları’ adlı kitabında bu süreci detaylarıyla anlatırken şöyle diyor: “8 aylık bir eğitimin ardından hazırdım. Bana Vasili Lebed eşlik edecekti. Ukrayna milliyetçilerinin baş temsilcisi olarak biliniyordu ama 13 yıldır Sovyet istihbaratına çalışıyordu. Görev gereği Lebed’in yeğeni rolüne bürünmüştüm. Stalin ‘Konovalets’in şahsi zaafları nelerdir? Bunlardan faydalanmaya bakın’ dedi. Ben de ‘Çikolotaya çok düşkündür, nereye gitse bir kutu Çikolata almayı ihmal etmez’ dedim. Konovalets’i öldürmek için Stalin’den emri almıştım…
ZAMAN AYARLI BOMBA
Teknik büroya çikolata kutusuna gizlenmiş bomba yapılması için talimat verildi. Kutunun kapağı geleneksel Ukrayna motifleriyle süslenecekti. Zamanlama mekanizması herhangi bir düğmeye bağlı değildi. Bomba, kutu dikey konumdan yatay konuma getirildikten 30 dakika sonra patlayacaktı. Kutuyu ceketimin iç cebinde dikey konumda taşımak zorundaydım. Hediyeyi Konovalets’e verip patlamadan önce de yanından ayrılmalıydım. Konovalets ile Rotterdam’da Atlanta restoranında 23 Mayıs 1938’de, saat on ikiye on kala buluştuk. Kısa bir sohbetten sonra akşam tekrar buluşmak için anlaştık. Hediye paketini masaya yatay biçimde bırakmıştım. Restorandan çıktıktan sonra bir dükkândan şapka ve yağmurluk aldım. Tam dükkândan çıkarken lastik patlamasına benzer bir ses duydum. Hızlı adımlarla tren istasyonuna yürüyüp Paris’e giden ilk trene bindim. Paris’ten Barselona’ya geçtim. Gazeteler Ukrayna milliyetçilerinin liderinin sokak ortasında havaya uçtuğunu yazıyordu.”
TROÇKİ’Yİ DE ÖLDÜRDÜ
Pavel Sudoplatov, Ukrayna’nın Melitopol şehrinde 1907’de doğdu. 20’li yaşlarında girdiği Sovyet istihbaratında hızla yükseldi. Ukraynalıydı ama ilk önemli görevi Ukrayna milliyetçilerine suikast yapmak oldu. Daha sonra Troçki suikastını da bizzat planladı ve yönetti. Stalin’in en güvendiği isimlerden biriydi. Stalin’den sonra hapse atıldı. 15 yıl hapiste kaldı. 1994’te anılarını yayımladı. 1996’da öldü. Kitabı 2015’te Türkiye’de de basıldı.
Musa Kesler / Hürriyet
