Giriş
UNESCO yayınladı: Listede İstanbul var! Tsunami riski altındaki kentler...
UNESCO'dan dikkat çeken bir tsunami uyarısı geldi. BM çatısı altında çalışan kurum kıyı şehirlerini 'tsunamiye hazır' olmaya çağırdı önümüzdeki 30 yıl içinde önemli bir tsunami riskinin neredeyse yüzde 100 olduğunu açıkladı. Tsunami tehdidi altındaki kentleri de açıklayan UNESCO listede İstanbul'a da yer verdi.
UNESCO, 5 şehir için Tsunami uyarısında bulundu. Risk altındaki kentler listesinde İstanbul da yer aldı. Birleşmiş Milletler çatısı altında görev yapan kurum Akdeniz'deki kentler için tsunami riski bulunduğunu açıkladı. İngiliz Guardian gazetesinde yer alan habere göre, Açıklamada 30 yıl içerisinde bir metreden daha yüksek bir tsunaminin meydana gelme ihtimalinin yüzde 100'e yakın olduğunun altı çizildi. Raporda, Marsilya, İskenderiye, İstanbul, Cannes ve Chipiona'nın tsunami riski altında olduğu belirtildi.
Tsunamiye hazır olmak için bir program başlatan UNESCO, 2030'a kadar risk altındaki bölgelerde yaşayanları bilgilendirmeyi hedefliyor.
Tsunamiye hazırlık konusunda hala eksiklerin bulunduğunu belirten UNESCO'nın kıdemli tsunami uzmanı Bernardo Aliaga, 'Akdeniz dahil çoğu bölgede tsunami riski hafife alınıyor' dedi.
Aliaga, hazırlık kapsamında 12 tsunami uyarı merkezi kurmak için çalışmalar yapıldığının da altını çizdi.
'TSUNAMİDEN ETKİLENECEK 17 İLÇE VAR’
Geçtiğimiz yıl İstanbul Büyükşehir Belediyesi Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Daire Başkanı Tayfun Kahraman olası İstanbul depreminde heyelan ya da tsunaminin de meydana gelebileceğini göz önünde bulundurduklarını kaydederek şu açıklamada bulunmuştu;
'Tsunami bugüne kadar Türkiye'de bir gerçeklik değildi; ama İzmir depremi bize tsunamiyi hatırlattı, İstanbul için de bir gerçeklik, bunların tespitleri yapılıyor, erken uyarı sistemi çalışmalarımız, bizim iştiraklerimiz İGDAŞ ve Kandilli Rasathanesiyle birlikte ortak projelendiriliyor. 5 ilçede mikrobölgelendirme çalışmalarımız devam ediyor. Anadolu yakası bitmiş durumda, Avrupa yakasındaysa Beylikdüzü’nden itibaren eksiklerimiz var, bunları gideriyoruz. 2024 yılında görev süremizin sonuyla birlikte İstanbul’da planlamaya altlık teşkil edecek mikrobölgeleme çalışmamız tamamen bitirilmiş olacak. Şu anda İstanbul’un 961 mahallesine ilişkin hem tahmin çalışmalarını hem tsunamiden etkilenecek 17 ilçemize ilişkin tsunami çalışmalarını hem de heyelan bölgelerinde bulunan ilçelerimiz için heyelan çalışmalarımıza ilişkin mahalle mahalle tüm verilere İstanbullular ulaşabilir durumdalar.'
Geçtiğimiz günlerde İstanbul'un Marmara'ya kıyısı bulunan 17 ilçesine toplam 100 tsunami tabelası yerleştirilmişti.
TSUNAMİ NEDİR, NASIL OLUŞUR?
Tsunami, okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan deprem, gök taşı düşmesi, deniz altındaki nükleer patlamalar, volkan patlaması ve bunlara bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sonucu denize geçen enerji nedeniyle oluşan uzun periyotlu deniz dalgasını temsil eder. Ayrıca kasırgalar da tsunamiye neden olabilmektedir. Önceleri tsunami dalgalarına med-cezir dalgaları da denmiştir. Tsunamilerin %80'i Pasifik Okyanusu'nda gerçekleşmektedir.
Yunan tarihçi Tukididis, tsunamileri denizaltı depreminden kaynaklandığını Peleponnes Savaşı'nın Tarihi adlı kitabında öne sürdü. Tukididis'in, bu teoriyi ileri süren ilk kişi olarak bilinmesine rağmen tsunaminin oluşumu hakkında 20. yüzyıla kadar pek bir şey bilinmemekteydi. Konu, hâlâ araştırılmaktadır. İlk jeolojik, coğrafik ve oşinografik makaleler, tsunamileri "sismik deniz dalgaları" olarak adlandırmaktadır.
Tropikal kasırga gibi bazı meteorolojik şartlar, büyük alçak basınç alanlarını oluşturarak İngilizce storm surge denilen fırtınalarda denizin fazla yükselmesi olgusuyla meteotsunamilere neden olabilir. Meteotsunamiler de deniz seviyesini gelgit normalin birkaç metre üstünde çıkartabilir. Bu değişim, alçak basınç alanındaki düşük atmosfer basıncından kaynaklanır. Bu storm surgeler kıyıya erişince etrafı suya boğarak tsunamiye benzetilebilirler.
Tsunami dalgaları normal denizaltı akımlarına veya deniz dalgalarına benzemez, çünkü dalga boyları çok daha uzundur. Bir tsunami, başlangıçta hızla yükselen bir gelgite benzeyebilir. Bu nedenle gelgit dalgası olarak adlandırılır, her ne kadar bu kullanım bilim toplulukları tarafından tercih edilmese de, gelgitler ve tsunamiler arasındaki nedensel ilişkinin yanlış anlaşılmasına sebebiyet verebilir. Tsunamiler genel olarak dalga treni olarak adlandırılan dakikalar ve saatler arasında değişen periyotlardan oluşan bir dizi dalgadan oluşur. Büyük olaylarla onlarca metrelik dalga yükseklikleri meydana gelebilir. Tsunamilerin etkisi kıyı alanlarıyla sınırlı olsa da, yıkıcı güçleri muazzam olabilir ve tüm okyanus havzalarını etkileyebilir. 2004 Hint Okyanusu tsunamisi, insanlık tarihinin en ölümcül doğal felaketleri arasındaydı ve Hint Okyanusunu sınırlayan 14 ülkede en az 230.000 kişi öldü veya kayboldu
