Üstün yetenekli çocukların çıkmazı

Bu soruların yanıtlarını veren İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi’nden Doç. Dr. Gülşah Batdal Karaduman, “Asıl önemli olan, bu çocukların kendi potansiyellerini keşfetmelerini sağlamak. O zaman bu potansiyellerini ülkemiz için faydalı hale getirebiliriz” dedi. Doç. Dr. Karaduman’ın yanıtları şöyle:

Öncelikle, ‘üstün yetenekli birey’i tanımlar mısınız?

Üstün yetenekli birey; yaşıtlarına göre daha hızlı öğrenen, yaratıcılık, sanat, liderlik kapasitesinde olan, özel akademik yeteneğe sahip, soyut fikirleri anlayabilen, ilgi duyduğu alanlarda bağımsız hareket etmeyi seven ve yüksek düzeyde performans gösteren kişi.

Üstün yetenek tanısı almış öğrenciler, sınavlara hazırlık sürecinde nasıl desteklenmeli?

LGS ve YKS gibi merkezi sınavlar, tüm öğrenciler için önemli olsa da, üstün yetenekliler açısından farklı bir anlam taşır. Bu öğrenciler, okullarda uygulanan eğitim-öğretim programlarındaki konulardan, bilgi ve beceri olarak fazlasına sahip olabildikleri için sınavlardan daha fazlasını hedefleyebilir. Öncelikle merkezi sınavları sadece engel olarak değil, bilgi birikimlerini ve becerilerini göstermek için bir fırsat olarak görmelerini sağlayıp, sınavlarda çıkan her sorunun onlara yeni bir şeyler öğretme potansiyeli olduğunu hatırlatmalıyız. Hedefleri sadece yüksek puan almak değil, aynı zamanda sınav sırasında da öğrenmeye ve gelişmeye devam etmek olmalı. Bu doğrultuda sınavlara hazırlanırken, farklı çalışma tekniklerini kullanmak, kendi öğrenme stillerine ve hızlarına göre bir program oluşturmak, disiplinler arası öğrenme yöntemlerini benimsemek ve bol bol kitap okumak faydalı olacak.

Üstün yetenekli öğrencilerin, merkezi sınavlarda hep başarılı olacağı algısı var. Sınavda başarılı olamayan bu öğrenciler için başka alternatifler var mı?

Merkezi sınavlar, sadece birer gösterge. Bir öğrencinin zekâsını veya potansiyelini tam olarak yansıtmaz. Üstün yetenekli öğrenciler, sınavda yüksek puan almasa bile, farklı alanlarda başarılı olabilirler. Önemli olan, her öğrencinin kendine özgü yeteneklerini ve becerilerini keşfetmesi ve geliştirmesi. Onun için mutlu olacakları alanı keşfetme ve farklı konulardaki merakları hakkında soru sormaya cesaretlendirilmeleri çok önemli. Hayatlarındaki gerçek mutluluk için sahip oldukları potansiyele güvenmeleri gerekiyor. İlgi duydukları sanat ve spor dallarına yönlenebilirler. Yetenek sınavları ile okumak istedikleri bölümü tercih edebilirler. Merkezi sınavların dışında, bu öğrencilerin ilgi alanları doğrultusunda katılabilecekleri ulusal ve uluslararası pek çok yarışma, etkinlik de bulunuyor.

YURTDIŞINDA DURUM NASIL? ÜSTÜN YETENEKLİ ÖĞRENCİLERE NE TÜR OLANAKLAR SUNULUYOR?

Yurtdışında ülkeler ve eyaletler arasında değişiklik bulunsa da üstün yetenekli öğrencilerin eğitim hayatları için daha fazla seçenek bulunuyor. Üstün yetenekli öğrenciler, merkezi sınavlardan farklı olarak kendi bilişsel seviyelerine göre daha zorlayıcı testleri alabilirler. Böylelikle akademik potansiyellerini daha iyi gösterme ve daha seçici programları burslu kazanma şansı yakalayabilirler. Eğitimde hızlandırma, her sınıf düzeyi için yapılıyor. Bazı üstün yetenekli öğrenciler, lise veya üniversite kurslarını ortaokulda ve lisedeyken alabiliyor. Bu, daha erken mezun olmalarına veya ilgi alanlarını daha derinlemesine keşfetmelerine olanak tanıyor. Birçok okul ve bölge, üstün yetenekli öğrencilere özel kurslar, yaz kampları ve mentorluk gibi programlar sunuyor.

PEKİ, ÜLKEMİZDE BU ÖĞRENCİLER İÇİN NE YAPILABİLİR?

Merkezi sınav sürecinde, bu öğrenciler için diğer ülkelerdeki gibi bizde de farklı seçenekler sunulmalı. Hızlandırma, sadece ilkokulun ilk yıllarında değil, çocuğun ihtiyacına göre her sınıf düzeyinde olmalı. Özel yetenek sınavlarında, bu öğrencilere yönelik farklı düzenlemeler yapılmalı. Bilim Sanat Merkezleri’ne devam eden öğrenciler ve ailelerine yönelik bu süreçte rehberlik desteği sağlanmalı. Bu öğrencilerin üniversitedeki eğitim süreci takip edilmeli, mezuniyetleri sonrasında kariyer desteği ve projeleri için bütçe desteği verilmeli. Asıl önemli olan ise bu çocukların kendi potansiyellerini keşfetmelerini sağlamak. O zaman bu potansiyellerini ülkemiz için faydalı hale getirebiliriz.