400 liralık faturanın 300 lirası devletten

Enerji fiyatlarını dünyadaki arz-talep dengesi belirliyor. Mart 2020 itibarıyla dünyayı etkisi altına alan koronavirüs nedeniyle tüm dünyada üretim bıçak gibi kesilmişti. Bu nedenle enerji talebi de tarihi dip seviyelere inmişti. Bu da fiyatlara düşüş olarak yansımıştı. Petrolün varil fiyatı 40 dolara, doğalgazın 1000 metreküp serbest piyasa fiyatı 125-130 dolara, kömürün fiyatı da 40 dolara kadar düşmüştü. Bu üç ürün enerjinin birinci derecede hammaddesi.

ÜRETİM TALEBİ KARŞILAYAMADI

Ancak bu yılın başından itibaren aşılamayla birlikte tüm dünya ekonomileri hızlı bir toparlanma sürecine girdi. Bu durum da enerji fiyatlarında rekorları beraberinde getirdi. Ekonomi basınıyla bir araya gelen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “Petrol 80 dolara, doğalgaz 10 kat artışla 1.300 dolara kadar çıktı. Kömür fiyatları bir ara 250 doları gördü, şu anda 150 dolarda. Fiyat yükselmesinde yatırımların düşmesi ve arzın talebi karşılayamaması etkili oldu. Üretim toparlanma hızına yetişemedi” dedi. ‘

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez(sağda), aralarında POSTA Ekonomi Müdürü Bilal Emin Turan’ın da olduğu bir grup basın mensubuyla sohbet toplantısı yaptı.

MALİYETLERİ YANSITMADIK’

Enerji fiyatlarındaki bu artışa rağmen hem gaz maliyetini, hem de büyük oranda (yüzde 32) gazdan üretilen elektriğin maliyetlerini vatandaşa yansıtmadıklarını belirten Dönmez, şu bilgileri paylaştı:

“100 liralık doğalgaz faturası ödüyorsa vatandaşımız, 300 lirasını da devlet karşılamış demektir. Yani 400 liralık fatura gelecekken 100 lira geliyor. Şu anda yüzde 80’ini karşılar durumdayız. Elektrikte de bu oran yüzde 50 civarında. Bunlar konutlar için. Bu sübvansiyonun bedeli doğalgazda 80 milyar lira civarında elektrikte de 20 milyar lira civarında. Toplam 100 milyar lira.” Kişi başına 2 bin lirayı bulan akaryakıt (eşel mobil) desteği de dahil edildiğinde sübvansiyon 200 milyarı aşıyor.

İTHAL ENERJİNİN BEDELİ 55 MİLYAR DOLAR

Bakan Dönmez enerji ithalatına ödenen tutarla ilgili de şu değerlendirmeyi yaptı:

“Bu yıl 55 milyar dolarlık gibi bir enerji ithalatı olacak gibi görünüyor. Normalde son 10 yıl ortalaması 45 milyar dolar. Bu sene 55 olmasının sebebi doğalgaz tüketiminin (58-60 milyar metreküp tahmin ediliyor) artması ve birim fiyatlardaki yükseliş. Onun için ödediğimiz fatura ve bedel arttı. Önümüzdeki yıl da bu rakamdan daha az olacağını düşünmüyorum.”

KARADENİZ’DE YENİ MÜJDE GELEBİLİR

Karadeniz’deki toplam 540 milyar metreküplük doğalgaz keşfine değinen Fatih Dönmez, “2023’ün ilk aylarında bunu sistemimize bağlayacağız. İlk yıl 3-4 milyar metreküplük bir üretimimiz olacak. 2026’da yıllık maksimum seviyesi olan 15-20 milyar metreküpe ulaşacak. Bu da Türkiye’deki tüm konutların 25 yıl doğalgaz ihtiyacını karşılayabilecek bir seviye. Ayrıca 2022’de yeni bir müjde gelebilir. Sondaj çalışmalarımız sürüyor” dedi.

KADEMELİ TARİFE DAR GELİRLİYİ KORUYACAK

Bir süredir gündemde olan elektrik ve doğalgazda kademeli tarifeye de değinen Bakan Dönmez, şunları söyledi:

“Bu, dar gelirli ve faturaları yerine göre ödemekte zorlanan ailelere dönük bir sistem. Belli bir tüketime kadar birinci kademe, o tüketimin aşan kısmı ikinci kademe olacak şekilde bir uygulamaya geçeceğiz. Birinci kademede sınır, ortalama 100 metrekarelik bir evin asgari elektrik ihtiyacına göre olacak. 4 kişilik bir ailenin asgari tüketimine bakacağız. Türkiye’nin ortalama hane tüketiminden hareketle bir kademe belirlenecek ve o kademeye kadar daha düşük bir birim fiyat olacak, herkes aynı fiyattan ödeyecek. Onu aşan kısımlar varsa bir miktar daha pahalı ödenecek. Suda belediyeler buna geçti. Burada tasarruf ve verimli kullanmayı teşvik etmeyi de amaçlıyoruz. Türkiye ortalamasının 2-3 katı elektrik ve doğalgaz tüketenler var.”

BENZİN VE MOTORİNİN EN UCUZU TÜRKİYE’DE

Hollanda’da 1 litre benzin 1.96 Euro. İspanya’da 1.48 Euro, Almanya’da 1.66 Euro. Türkiye’de 0.89. Yani 11.74 lira. Bütün ülkeler petrolü aynı fiyattan alıyor. Elektrik fiyatlarında da konut bazında İngiltere’de 1 kilovatsaat 0.4 Euro, Almanya’da 0.37 Euro, Fransa’da 0.22 Euro.

Türkiye, Avrupa’da en ucuz elektriği kullanan 2’nci ülke. Bizde 0.06 Euro. Bizden daha ucuzu Ukrayna. Orada da 0.053 Euro. Doğalgaz fiyatlarında en pahalı İsveç. Bu ülkede doğalgazın metreküp fiyatı 2.47 Euro. Almanya’da ise 1.31 Euro. İtalya’da 1.32 Euro, Yunanistan 1.08 Euro, Bulgaristan 0.99 Euro. Türkiye Avrupa’da en ucuz doğalgazı kullanan ülke. Ülkemizde 1 metreküp doğalgaz 0.17 Euro.