Giriş
Kendi isteği dışında veya bazı şartlarda istifayla işten ayrılanlara devlet 10 aya kadar maaş ödüyor. İşsizin eline geçen toplam tutar 20 bin lirayı aşabiliyor. Peki hangi durumda, kim, ne kadar maaş alır?
Sigortalı olarak çalışanlar kendi istek ve kusurları dışında işten ayrıldıklarında işsizlik maaşı alabiliyorlar. Maaş için işsiz kalmadan önceki 120 gün sigorta priminin ödenmiş olması ve hizmet akdinin bulunması gerekiyor. Ayrıca, işsiz kalmadan önceki çalışma süresinde 3 yıl içinde toplamda en az 600 gün sigorta primi ödenmiş olmalı. En az 600 gün prim ödeyene 6 ay, 900 gün prim ödeyene 8 ay, 1080 gün prim ödeyene 10 ay işsizlik maaşı bağlanıyor. İşsizlik maaşı için işten çıkış belgesi verildikten sonra ‘30 gün içinde’ İşkur’a başvurmak şart. Başvurular ‘iskur.gov.tr’den yapılabiliyor.
EN ÇOK 2031 LİRA
İşsizlik maaşı süresi gibi alınacak maaşın belirlenmesinde de sigorta primleri belirleyici oluyor. Maaş hesaplanırken son dört aylık brüt maaş dikkate alınıyor. Maaş aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini (bugün itibarıyla 2031 lirayı) geçemiyor. Son 4 ay asgari ücretle çalışana 1016 lira işsizlik maaşı bağlanırken brüt ücreti 6000 lira olan 2031 lira alır. Prime esas kazancı 3500 lira olanlara ödenecek işsizlik maaşı ise 1389 lira oluyor. İşsizlik maaşına nafaka borçları dışında haciz konamaz.
SUNULAN HİZMETLER?
İşsiz kalanın sağlık hizmetini devlet karşılıyor. Bundan eş ve çocuklar da yararlanıyor. İşsize yeni bir iş bulmak konusunda ve meslek edinme konusunda destek olunuyor.
NE ZAMAN KESİLİR?
İşkur’un teklif ettiği bir işi, haklı bir mazereti olmadan reddedenlerin işsizlik maaşı kesilir. İşsizlik ödeneği aldığı dönemde kayıt dışı olarak çalıştığı tespit edilenlerin maaşı kesilir. İşsizlik maaşı alırken emekli maaşı almaya başlayanların maaşı kesilir.
EMEKLİLİĞİ GELEN ALIR MI?
Emeklilik nedeniyle yani 15 yıl 3600 gün şartı veya 25 yıl 4500 gün şartıyla işten ayrılanlar işsizlik maaşı alamaz. Askere gidenlere de işsizlik maaşı ödenir. Bu ödeme askerlik süresinde değil, önce veya sonra yapılır. Askerden önce işsizlik maaşına başvurmuşsa askere gidince maaş kesiliyor kalanı askerlik dönüşü ödeniyor. Hemen askere gitmişse dönüşte İşkur’a başvurarak çalışana kadar işsizlik maaşı alabiliyor.
HAKLI FESİH HALLERİ
İstifa edene normalde işsizlik maaşı bağlanmıyor. Ancak bunun istisnası ‘haklı fesih’ durumudur. Maaşın ödenmemesi veya zamanında ödenmemesi, gerçek ücretin saklanması, mobbing (psikolojik baskı), iyi niyet ve ahlak kurallarına uyulmaması, sağlık gerekçeleri, işçinin onayı olmadan fazla mesai yaptırmak ve SGK’ya düşük ücretten bildirim haklı fesih kapsamına giriyor.
7 FARKLI DESTEK DAHA VAR
Devlet, işsizlere zor günlerinde destek olmak için farklı uygulamaları devreye almış durumda. İşsizlik maaşının yanında yeni iş imkânları ve kurslar açılıp günlük ödeme de yapılıyor.
İŞBAŞI EĞİTİM: İşkur’a kayıt yaptıran işsizler işbaşı eğitim programlarına da katılabiliyor. Tarımsal faaliyette bulunanlar ile isteğe bağlı sigortalı sayılanlar, sosyal yardım, engelli maaşı ile dul ve yetim aylığı alanlar da işbaşı eğitim programından yararlanabiliyor.
GÜNLÜK HARÇLIK: İşbaşı eğitim programları haftada 45 saat, ayda 26 gün olarak uygulanıyor. Günlük 77.70 TL ödenirken bu rakam öğrenciler için 58.27, işsizlik ödeneği alanlar için 38.85 TL olarak uygulanıyor. Hem işsizlik maaşı alıp hem de programa katılan bir kişi ayda 1010 lira da harçlık alabiliyor. Yani işsizin aylık geliri 3041 liraya kadar çıkabiliyor.
DANIŞMANLIK: İşkur, işsizlere danışmanlık hizmeti veriyor. İş ve meslek danışmanları işsizlerin istihdamı için destek sağlıyor. Bunun için ilave bir ücret de alınmıyor.
KREŞ YARDIMI: Sanayi alanındaki meslekler için düzenlenecek işbaşı eğitim programlarına ve kurslara katılan kadınların bakmakla yükümlü oldukları 2-5 yaş arası çocukları için aylık 400 lira ödeme yapılıyor.
BEDAVA SAĞLIK: İşsizlik ödeneği alan ya da işbaşı eğitim programlarına katılan işsizlerin iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ile Genel Sağlık Sigortası (GSS) prim giderleri devlet tarafından karşılanıyor. İşsizin kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu eş ve çocukları sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanabiliyor.
MESLEK KURSU: İşkur’a kayıtlı işsizler 15 yaşını tamamlamak, yetiştirilecekleri mesleğe uygun özelliklere sahip olmak, işverenin aradığı özel şartları taşımak kaydıyla açılacak kurslara katılıp yeni bir meslek edinebiliyor. Kursiyerlere günlük 30-40 lira gibi ödeme söz konusu. İşkur’dan bilgi alınabilir.
TOPLUM YARARINA PROGRAM: İşkur aracılığıyla düzenlenen bu programla, işsizlerin gelir elde etmesi sağlanıyor. Asgari ücret kadar ödeme yapılıyor.
