Bataryada 'patlayan' risk

Hayatımızın vazgeçilmezi haline gelen akıllı telefonlar, powerbank’lar ve elektrikli bisikletler gibi cihazların bataryaları, yüksek hava sıcaklarında sıklıkla şişme ve patlama sorunlarıyla gündeme geliyor. Bu durum, kullanıcıların güvenliğini tehdit ettiği gibi, cihazların ömrünü de kısaltıyor. Peki bataryaların şişmesinin nedenleri neler? Hangi durumda patlamaya yol açar? Bataryanın kapasitenin üzerinde şarj edilmesi sıkıntı yaratır mı? Patlama durumunda neler yapılmalı? Konuyla ilgili en çok merak edilen soruların yanıtını Elektrik Mühendisi Yavuz Sezer’den aldık.

REAKSİYON HIZLANIYOR

Batarya şişmelerinin özellikle yaz aylarında çok sıkça görüldüğünü söyleyen Sezer, “Cihazlar, şarj halinde olmasalar dahi, yüksek sıcaklıklar, bataryanın içindeki kimyasal reaksiyonları hızlandırarak şişmeyi tetikler. Öte yandan lityum iyon bataryalarda meydana gelen kimyasal reaksiyonlar, gaz üretimine neden olabilir. Bu gaz da bataryanın içindeki basıncı artırarak yine şişmeye yol açar. Bataryanın kapasitesinin üzerinde şarj edilmesi de, iç direncin artmasına ve ısınmaya neden olarak şişme riskini yükseltir” dedi.

KISA DEVRE RİSKİ ARTAR

Bataryaların şişme yaptıktan sonra patlama riski de taşıdığına dikkat çeken Yavuz Sezer, şu bilgileri verdi: “Şişmeyle birlikte bataryanın iç yapısı bozulur ve kısa devre riski artar. Kısa devre durumunda batarya hızla ısınır ve yangın çıkabilir. Yangın, bataryanın içindeki gazların hızla genişlemesine ve patlamaya yol açabilir. Kapasitenin üzerinde şarj, yüksek sıcaklık, fiziksel hasar ve üretim hataları patlama sonucunu doğuran en önemli nedenlerdir.”

SİZ MÜDAHALE ETMEYİN

Bataryanın türünün, boyutunun ve içindeki malzeme miktarının patlamanın şiddetini değiştirdiğini ifade eden Sezer, şöyle devam etti: “Şişmiş batarya, ciddi bir güvenlik riski oluşturduğu için hiçbir şey olmamış gibi yeniden kullanılamaz. Hemen cihazı şarjdan çıkarmak gerekir. Cihazınızı, elektrikli bisikletinizi ya da scooter’ınızı insanların ve yanıcı maddelerin uzak olduğu güvenli bir yere yerleştirin. En kısa sürede cihazınızı yetkili bir servise götürün. Servis, bataryayı güvenli bir şekilde çıkaracak ve değiştirecektir.”

PRİZE TAKILI TUTMAYIN

Sezer, şarjda unutulan telefon, süpürge, laptop gibi cihazların yine kontrolsüz kullanma sebebiyle zaman zaman patlama yapabildiğini vurgulayarak, şöyle konuştu: “Şarjlı cihazlar prizdeyken pil hücreleri sürekli enerji alıyor. Uzun süre prizde kalmaları halinde bu hücreler, aşırı ısınabilir. Bu aşırı ısınma, pilin kimyasal dengesini bozarak patlamaya yol açabilir” dedi. Sezer, telefon, tablet, powerbank, elektrikli bisiklet ya da scooter’ları şarj ederken dikkat edilmesi gereken kritik noktaları da şöyle özetledi:

SAKIN DOKUNMAYIN

Patlama riskine karşı, özellikle kıvılcım başlamışsa, bataryaya dokunmak ciddi yanıklar veya elektrik çarpması riskini beraberinde getirebilir.

Cihazın bulunduğu alana kesinlikle sigara, çakmak veya herhangi bir alev kaynağı yaklaştırmayın.

Cihazı su veya diğer sıvılarla soğutmaya çalışmayın. Bu, kısa devreye neden olabilir ve durumu daha da kötüleştirebilir.

Eğer mümkünse, cihazı güç kaynağından (şarj aleti, elektrik prizi vb.) hemen ayırın.

TEMASSIZ ŞARJLARA DİKKAT

Bazı otomobillerdeki temassız şarj özelliği de telefonları aşırı ısıtabilir. Temassız şarj sistemleri, yüksek frekanslı enerji kullanır. Bu enerji, telefonun iç bileşenlerinin ısınmasına neden olabilir.

Temassız şarj sistemi olan otomobillerde telefonunuzu şarj pedine düzgün bir şekilde yerleştirdiğinizden emin olun.

Şarj pedinin ortasına yerleştirmek, şarj verimliliğini artırır ve aşırı ısınma riskini azaltır.

Kalın telefon kılıfları temassız şarjın verimliliğini düşürebilir ve ısınmaya neden olabilir. Mümkünse, şarj sırasında kılıfı çıkarın veya şarj uyumlu ince bir kılıf kullanın.

Şarj olurken telefonunuzu ya da tabletinizi aktif olarak kullanmayın. Oyun oynamak veya video izlemek gibi işlemler ısınmayı artırır.

YAZILIMI GÜNCEL TUTUN

Bataryayı sürekli olarak tamamen boşaltıp tamamen şarj etmekten kaçının.

Yüksek akımlı şarj cihazlarından kaçının. Bu tür cihazlar da bataryayı aşırı ısıtır.

Kullanım ömrünü tamamlamış bataryaları güvenli bir şekilde imha etmek için yetkili bir geri dönüşüm merkezine teslim edin.

Güvenilir markaların ürettiği kaliteli bataryalara sahip cihazları tercih edin.

Cihazlarınızı doğrudan güneş ışığı altında bırakmayın.

Telefonunuzun yazılımını güncel tutmak, batarya yönetimi gibi özelliklerin iyileştirilmesine yardımcı olabilir.