Giriş
Bireysel Emeklilik Sistemi’nden (BES) kısmi para çekme hakkı 1 Temmuz’da başlıyor. Başvuru şartları dün belli oldu. Buna göre; BES hesabında biriken paranın yüzde 50’sine kadar kısmi çekim yapılabilecek. Çekim hakkı evlilik, konut alımı ve doğal afet durumlarında kullanılabilecek.
Bireysel emeklilik sistemi (BES), 2001’den beri hayatımızda. BES’teki sıçrama ise 2013 yılında devlet katkısının devreye girmesiyle sağlandı. Geleceğe dönük planlama anlayışının gelişmesi, yüzde 30’luk devlet katkısı, yatırılan paranın her türlü piyasa aracında (altın, gümüş, hisse, döviz, faiz gibi) değerlendirilebilmesi, çocuklar için de hesap açılabilmesi BES’e ilgiyi her geçen gün artırıyor.
859 MİLYARLIK BÜYÜKLÜK
Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM) açıkladığı 4 Nisan 2024 verilerine göre; gönüllü katılımcı sayısının 8 milyon 947 bin 479 olduğu (1.2 milyonu 18 yaş altı) BES’te toplam fon büyüklüğü ise 850 milyar liraya yükseldi. Birikimler BES’te hızla artmaya ve değerlenmeye devam ederken diğer yandan sistemde 10 yıl kalıp ve 56 yaş şartını tamamlayanlar emekli maaşını almaya başladı. BES’ten emekli olamayanlar ise 1 Temmuz itibarıyla kısmi çekim yapabilecek.
5 YIL KALMA ŞARTI
Peki kısmi çekimi kimler, nasıl yapabilecek? Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK), yayımladığı genelge ile BES’te kısmi çekimin şartlarını belirledi. Buna göre; katılımcılar, sistemden çıkmadan ve hak kaybına uğramadan ‘evlilik’, ‘konut alımı’ ve ‘doğal afet durumlarında’ hesaplarında biriken tutarın yüzde 50’ye kadar olan kısmını alabilecek. İlk defa kısmen ödeme başvurusunda bulunan katılımcılarda en az 5 yıl sistemde olma durumuna bakılacak.
HESAPTA EN DÜŞÜK 100 BİN LİRA OLMALI
Kısmi çekim hakkı kullanılırken BES’te biriken para da belirleyici olacak. Bu birikime ‘devlet katkısı’ da dahil! Doğal afet durumu hariç ilk kez bu hakkı kullanacak katılımcıların sözleşme yürürlük tarihinden son başvuru tarihine kadar aylık brüt asgari ücretin en az beş katı (yaklaşık 100 bin lira) kadar katkı payı ödemiş olması gerekecek. Kısmi ödeme tutarları, en geç BES portföyündeki fon paylarının nakde dönüştüğü günü takip eden ilk iş gününde katılımcı hesabına ödenecek.
SÖZLEŞMEYE 3 YIL EKLENECEK
Katılımcılar başvuru sırasında bireysel emeklilik sözleşmesinden 3 yıl ayrılmayacağına dair taahhütname imzalayacak. Bu taahhütnamenin başlangıç tarihi kısmen ödeme tarihi olacak ve bu tarihe 3 yıl eklenerek bitiş tarihi hesaplanacak. Katılımcı sözleşmesini, 3 yıllık taahhüt süresi içerisinde emeklilik, vefat veya maluliyet dışında sonlandırması durumunda, kısmen ödeme kapsamında aldığı devlet katkısı tutarı faiziyle tahsil edilecek.
BELGE İBRAZI ŞART
Genelgede, kısmi çekiş yapılacak haller için gerekli evrakların neler olduğuna da değinildi. Buna göre;
Konut alımı hali için Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından sağlanan webtapu sistemi ile üretilen doğrulama kodu ve barkodu bulunan ve hissedar bilgisi ile konutun kat mülkiyeti veya kat irtifakının kurulduğunu gösteren tapu belgesi nüshası emeklilik şirketine sunulacak.
Evlilik hali için e-Devlet sistemi ile üretilen doğrulama kodu ve barkodu bulunan ve evlilik tarihini gösteren nüfus kayıt örneği ibraz edilecek.
Doğal afet hali için doğal afetin gerçekleşmesini müteakip SEDDK tarafından duyurulan belge, şirkete elektronik iletişim araçları veya posta yoluyla bildirilecek. 2 ay içinde belge ibraz edilmezse yersiz ödeme kabul edilecek ve kısmi ödenen devlet katkısına karşılık gelen BES fonları satılarak tahsilat gerçekleşecek.
