Çalışan yeni annenin ödemeleri zamlandı

Çalışan kadınların iş yükü daha fazla. Hem çocuk büyütüyorlar hem de ev işleriyle uğraşmak zorunda kalıyorlar. Üstelik aile bütçelerine katkı sunmak için yoğun emek harcıyorlar. Devlet de bu anlamda kadınlara önemli destekler sağlıyor. Doğum izni bunlardan en önemli olanı. Kadın sigortalılar doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık (16x7=112 gün) izin hakkı var. Çoğul gebelikte (ikiz) bu süreye 2 hafta daha ekleniyor. Hamilelik süresince periyodik kontrollerde izin alınabiliyor.

ASGARİ ÜCRETLE YÜKSELİYOR

Anne doğum izninde geçen süreler için devletten para alıyor. Buna doğum veya rapor parası deniyor. Bu paranın hesabında ise normal doğumlarda 112 günlük süre dikkate alınıyor. Çalışırken bordroda yazan brüt ücret bu paranın miktarını belirliyor. 1 Ocak’tan geçerli yeni asgari ücret yüzde 49 zamla net 17 bin 2 lira, brüt ise 20 bin 2 lira oldu (önceki 13 bin 414 liraydı). Dolayısıyla bu yıl en düşük ücretle yani asgari ücretle çalışan anne doğum sonrasında bu maaş göre 112 gün üzerinden 49 bin 783 lira para alacak.

ARANAN ŞARTLAR NELER?

Doğum parası annenin adına açılan Ziraat Bankası hesabına (SGK’nın anlaşmalı olduğu bankaya) doğum izni bitiminde yatırılıyor. Para annenin TC kimlik numarasına tanımlanarak yatırılıyor. Peki aranan şartlar neler? İşte detayları:

Doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün sigorta primi yatırılmış olmalı.

Doğum izni başlamadan önce işten ayrılanlar bu ödeneği alamıyor. Kadının işyerindeki sigortalılık halinin devam etmesi şart.

Rapor süresince yani 112 gün içinde işyerinde çalışmıyor olmak gerekiyor.

Kadın çalışan, doktordan alacağı raporu işyerine teslim etmeli. Diğer işlemler işyeri tarafından yapılıyor.

Bu ödemede çocuk sayısı sınırlaması yok. İşyeri de kadınları ‘doğum izni kullandı’ diye haksız yere işten çıkaramıyor.

ÇOCUK BAŞINA VERİLİYOR

15 Mayıs 2015’ten sonra doğum yapan tüm annelere çocuk parası verilmeye başlandı. Yeni doğan çocuk yardımı için TC kimlik numarasıyla ‘aile.gov.tr’den başvuru imkanı var. Ayrıca Aile Bakanlığı il müdürlüklerine, ilçede ise kaymakamlıklara da başvuru yapılabiliyor. Bu kapsamda;  ilk çocuk için 300 lira, ikinci çocuk için 400 lira ve üçüncü çocuk için 600 lira ödeniyor. Bu ödemeler bir kereye mahsus yapılıyor. Doğum parası PTT’den alınıyor. Para annenin TC kimlik numarasına yatırılır.

BİR KEREYE MAHSUS 860 LİRA

Annelere 3 farklı ödemenin yapıldığını belirtmiştik. Bunlardan üçüncüsü halk arasında süt parası olarak bilinen emzirme ödeneği. Bu para için anne veya eşinin SSK veya Bağkur’lu olması ve o kişi adına en az 120 gün prim ödemesinin olması gerekiyor. SGK il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine 5 yıl içinde başvuru yapılabilir. Bu ödeme her yıl enflasyon oranında zamlanıyor. 2023 yılında 520 lira olan ödeme 2024 itibarıyla 860 liraya çıktı. Doğum yapan kadın sigortalı değilse ödeme sigortalı eşe yapılıyor. Bağkur’lu kadınlar da bu ödemeden yararlanıyor. Ödemeyi almak için doğumun gerçekleştiği hastane tarafından emzirme raporu girişi ve çocuğun nüfus kaydı yapılmalı. Ödeme 10-15 gün içinde yatar.

YARIM GÜN ÇALIŞMAYLA MAAŞINDAN FAZLA ALIYOR

Devlet, kadın çalışanların istihdamını sürdürmek için 2016 yılından bu yana ‘Yarım Çalışma Ödeneği’ uygulamasını sürdürüyor. Uygulamaya göre; SSK’lı çalışırken doğum yapan kadınlar, analık izni sonrasında birinci doğumda 2 ay (15+15 gün), ikinci doğumda 4 ay, sonraki doğumlarda ise 6 ay süreyle yarım gün (part-time) çalışıp tam maaş alabiliyor. Engelli çocuğu olanlarda ise bu süre 12 ay olarak uygulanıyor. Çoğul gebelikte 30’ar gün ekleniyor.

BU DETAYLARA DİKKAT!

Ödenekten yararlanabilmek için doğum ya da evlat edinmeden önceki son 3 yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olması ve haftalık çalışma süresinin yarısı kadar çalışma yapılması gerekiyor. Ödeneğin günlük miktarı, günlük asgari ücretin brüt tutarı (şu anda 20.002/30=667.73 lira) kadar oluyor. Bu durumda devlet asgari ücretle çalışan anneye 10 bin 1 lira (667.73 lira x 15 gün) ödeme yapıyor ve 2 ayda yapılan toplam ödeme 20 bin 2 lirayı buluyor. Öte yandan aylık net maaşın (asgari ücret ise = 17 bin 2 lira) yarısını yani 8 bin 501 lirayı da her ay patron ödüyor. Böylece annenin eline net 18 bin 502 lira geçiyor. Yani asgari ücretli anne, kendi maaşından fazla para almış oluyor.

BAŞVURU NEREYE VE NE ZAMAN YAPILMALI?

Bunun için doğum izninin yani 112 günlük sürenin bittiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde en yakın İşkur şubesine ‘doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi’ ile başvuruda bulunmak gerekiyor. Eşlerden biri çalışmıyorsa, çalışan eşe yarım gün çalışma izni verilmiyor.