Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay: Dar ve orta gelir grubu için ilk etapta 250 bin konut olmak üzere, toplam 500 bin konut üretilecek

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda 2023 Merkezi Yönetim bütçe görüşmeleri başladı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, 2023 bütçesine ilişkin milletvekillerine bilgi verdi. Oktay, ihracatın yükselişine değinerek, “2021 yılı ihracatta birçok rekorun ve ilkin yaşandığı bir dönem oldu. 2018 yılından bu yana ve küresel salgın sonrasında da hızla büyüyen ihracatımız 2018 yılında 177,2 milyar dolardan 2021 yılında 225,2 milyar dolara ulaşarak Orta Vadeli Program hedeflerimizi aşmıştır. Ayrıca, küresel ihracattan aldığımız pay yıl genelinde ilk kez hükümetimiz döneminde yüzde 1’in üzerine çıkmıştır. Aynı değer 2002’de yüzde 0,55 ve 2018’de yüzde 0,91 iken 2022’nin ikinci çeyreği itibarıyla yüzde 1,04’e yükselmiştir. 2003-2021 arası dönemde ihracatta elde ettiğimiz performansın gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler ortalamasının üzerinde olması sevindiricidir. 2022 yılı Eylül ayı itibarıyla yıllıklandırılmış ihracatımız 252 milyar doların üzerine çıkarak bir eşiği daha geride bırakmıştır” ifadelerini kullandı.

Alacaklar

Oktay, finansal verilerde Tahsili Gecikmiş Alacaklara dikkat çekerek, “Eylül 2022 itibarıyla bankacılık sektörünün Tahsili Gecikmiş Alacaklar oranı yüzde 2,3 ile oldukça düşük bir riskliliğe işaret etmektedir. Ayrıca, Ağustos 2022 itibarıyla yüzde 18,7 olan Sermaye Yeterlilik Rasyosu ise sektörün güçlü bir sermaye yapısı olduğunu göstermektedir.

Hanehalkı ve reel sektör borçluluğu bakımından ülkemiz düşük bir riskliliğe sahiptir. Uluslararası Ödemeler Bankası veri tabanına göre, 2022 yılı ilk çeyreği itibarıyla Türkiye’nin hanehalkı borcunun GSYH’ye oranı yüzde 13,3 iken gelişmekte olan ülke ağırlıklı ortalaması yüzde 50,7’dir. Finansal kesim dışındaki firma borcunun GSYH’ye oranında da Türkiye 2022 yılı ilk çeyreği itibarıyla yüzde 72,6 oran ile düşük riskliliğe sahiptir” şeklinde konuştu.

“2022 yılının ikinci yarısında, tarım ve inşaat sektörüne yönelik açıklanan paketler ile 41,8 milyar liralık ilave kredi imkanı sağlanmıştır”

Oktay, şöyle konuştu:
“Selektif kredi yaklaşımının etkisiyle kur etkisinden arındırılmış yıllık ticari kredi büyümesi 2021 yılının Eylül ayında yüzde 6 iken, 2022 yılı Eylül ayında yüzde 37,8 olarak gerçekleşmiştir. Bu politikamızı tamamlayacak şekilde ihracata, yatırıma ve işletme harcamalarına yönelik reel sektörümüze kefalet hacmi toplam 61,3 milyar lira olan Hazine Destekli KGF paketleri sağlanmıştır. Teminat yetersizliği nedeni ile finansmana erişemeyen işletmelerin finansman sorunlarını çözmek üzere Hazine Destekli Kefalet Sistemi etkin bir şekilde kullanılmaya devam edilmektedir.

Böylece firmaların işletme giderlerini karşılamak, yatırım, ihracat ve imalatı teşvik etmek üzere yaklaşık 70,4 milyar liralık kredi imkânı işletmelerimizin kullanımına sunulmuştur. Bunun yanısıra 2022 yılının ikinci yarısında sektörel ihtiyaçlar gözetilerek tarım ve inşaat sektörüne yönelik açıklanan paketler ile 41,8 milyar liralık ilave kredi imkanı sağlanmıştır. İlave olarak bu yıl yapılan yasal değişiklikle sistem kapsamında kredi garanti kurumlarına aktarılabilecek yasal kaynak tutarı da 50 milyar liradan 100 milyar liraya çıkarılmıştır.”

Kur korumalı mevduat

Oktay, 2021 yılı Aralık ayında liralaşma politikamızın bir unsuru olarak Kur Korumalı Mevduat ve Katılma Hesabı’nı devreye aldıklarını hatırlatarak, “Bu finansal ürüne vatandaşlarımız ve şirketlerimiz yüksek ilgi göstermiş ve ürün devreye alındıktan sonra döviz piyasalarında istikrar sağlanmaya başlamıştır. Alternatif enstrümanlar geliştirerek finansal istikrarımızı desteklemeye devam ediyoruz.

Üst fonlara kaynak aktarımı kapsamında Türk Büyüme ve İnovasyon Fonu aracılığıyla, girişim sermayesi fonları üzerinden şirketlere toplamda bugüne kadar bir milyar 970 milyon lira finansman sağlanmıştır. Girişim Sermayesi Fonlarına TÜBİTAK ile işbirliği içinde Tech-Inves TR Programı kapsamında kaynak aktarılmaktadır. Bu kapsamda kaynak aktarımı kararı alınan fonların toplam büyüklüğü 2,28 milyar liraya ulaşmıştır.

Yastık altı altınların finansal sisteme kazandırılması için Altın Tasarruf Ekosistemi’ni hayata geçirdik. Alternatif finans araçlarının başında gelen katılım finans sisteminin daha da gelişmesi ve finansal sistem içerisindeki payının artırılması amacıyla adımlarımızı kararlılıkla atmaya devam ediyoruz” diye konuştu.

“Sakarya doğal gaz sahasında keşfedilen 540 milyar metreküplük doğal gaz rezervini 2023 yılı itibarıyla halkımızın kullanımına sunacağız”

Doğalgaz ile ilgili olarak Oktay, “Hükümetimiz ise bu sıkıntılı dönemde gerçekleştirdiği başarılı diplomasi ile enerji arz güvenliğini sağlamış ve kış aylarında yaşanabilecek olası bir doğal gaz krizinin önüne geçmiştir. Öyle ki, Silivri doğal gaz depolama tesisimizde kapasite artışına yönelik yaptığımız çalışmalar sona ermiş olup, 3,2 milyar metreküplük kapasiteyi 4,6 milyar metreküpe çıkarmış bulunmaktayız. Hem Silivri hem de Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Tesisleri’mizde depo doluluk oranlarında yüzde 100’e ulaştık.

2020 yılından itibaren Karadeniz’deki Sakarya doğal gaz sahasında keşfedilen 540 milyar metreküplük doğal gaz rezervini 2023 yılı itibarıyla halkımızın kullanımına sunacağız. 2023'ün birinci çeyreğinde ilk fazda üretilecek günlük 10 milyon metreküp doğal gazı milli iletim sistemimize aktarmış olacağız. Söz konusu miktar, yıllık bazda yaklaşık 4 milyar metreküp doğal gaza tekabül ederken, 2027-2028 yıllarında yıllık 15 milyar metreküpe çıkartılacak” şeklinde konuştu.

2022 bütçe tahminleri

2022 yılı merkezi yönetim bütçe gerçekleşmelerine ilişkin verileri paylaşan Oktay, “2022 yılında; Merkezi yönetim bütçe giderlerinin 3 trilyon 133,7 milyar lira, Merkezi yönetim bütçe gelirlerinin 2 trilyon 672,5 milyar lira, Bütçe açığının 461,2 milyar lira, Faiz dışı açığın 131,4 milyar lira olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. 2022 yılsonu Bütçe açığının milli gelire oranının ise yüzde 3,4 olacağını öngörüyoruz.

Bütçe giderlerinin detaylarına bakacak olursak, 2022 yılında; Personel giderlerinin 617,3 milyar lira, Sosyal Güvenlik Kurumlarına 98,1 milyar lira, devlet primi giderlerinin, Mal ve hizmet alım giderlerinin 258,3 milyar lira, Cari transferlerin bir trilyon 224,4 milyar lira, Sermaye giderlerinin 277,6 milyar lira, Sermaye transferlerinin 35,9 milyar lira, Borç verme giderlerinin 292,2 milyar lira, Faiz giderlerinin 329,8 milyar lira olarak gerçekleşmesini bekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Bütçe hedefi

Oktay 2023 bütçesine ilişkin şu bilgileri paylaştı:
“2023 yılı bütçemizde; Bütçe Giderleri 4 trilyon 469,6 milyar lira, Bütçe Gelirleri 3 trilyon 810,1 milyar lira, Bütçe Açığı 659,4 milyar lira olarak öngörülmüştür. 2022 yılına göre (ek bütçe dahil) 2023 yılı bütçe ödenekleri yüzde 57,9 artmaktadır. 2023 Yılı Bütçe giderlerinin ekonomik sınıflandırmaya göre dağılımı ise şöyledir: Personel giderleri 952,3 milyar lira, Sosyal Güvenlik Kurumlarına devlet primi giderleri 150,4 milyar lira, Mal ve hizmet alım giderleri 318,7 milyar lira, Cari transferler 1 trilyon 682 milyar lira, Sermaye giderleri 315,8 milyar lira, Sermaye transferleri 37,3 milyar lira, Borç verme giderleri 359,2 milyar lira, Yedek ödenekler 88,2 milyar lira, Faiz giderleri 565,6 milyar liradır. 2023 yılında merkezi yönetim bütçe gelirlerinin 2022 yılı gerçekleşme tahminine göre yüzde 42,6 artışla 3 trilyon 810 milyar liraya, vergi gelirlerinin ise yüzde 41 oranında artarak, yaklaşık 3 trilyon 200 milyar liraya ulaşacağı tahmin edilmektedir. 2023 yılında bütçe gelirlerinin alt kalemleri şu şekilde tahmin edilmektedir: Gelir Vergisi 495 milyar lira, Kurumlar Vergisi 619,1 milyar lira, Özel Tüketim Vergisi 510,6 milyar lira, Dâhilde Alınan KDV 203,6 milyar lira, İthalatta Alınan KDV 931,4 milyar lira, Motorlu Taşıtlar Vergisi 38,7 milyar lira, Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi 75,1 milyar lira, Damga Vergisi 55,5 milyar lira, Harçlar 105,2 milyar lira, Diğer Vergiler 165,3 milyar lira, Vergi Dışı Gelirler 610,6 milyar lira.”

Milli Eğitim bütçesi

Oktay, 2002 yılından beri eğitimi en öncelikli meseleleri olarak gördüklerini aktararak, “7,5 milyar lira olarak devraldığımız Milli Eğitim Bakanlığı bütçesini 2023 yılında 435 milyar liraya yükselttik. 2018 yılı ile kıyasladığımızda ise 2023 yılında Bakanlık bütçesi 4,4 kat artmıştır. 2002 yılında 3,1 milyar lira olan yükseköğretim kurumları bütçelerini 43,3 kat artışla 2023 yılında 134,7 milyar liraya çıkarıyoruz. 2018 yılı ile kıyasladığımızda ise 2023 yılında yükseköğretim kurumları bütçeleri 4,3 kat artmıştır. Yükseköğretimi de dâhil ettiğimizde eğitim bütçemizi 2023 yılında 2022 yılı ek bütçe dâhil ödeneğine göre yüzde 66,9 artırarak 649,8 milyar liraya yükseltiyoruz.

Tüm çocuklarımızın kaliteli eğitime erişimini sağlamak amacıyla özellikle dezavantajlı bölgelerdeki okulların fiziki imkânlarının iyileştirilmesi, yeni derslik yapımları, eğitim yapılarının depreme karşı güçlendirilmesi, okulların bilişim alt yapılarının iyileştirilmesi ve internet erişiminin sağlanması gibi faaliyetler başta olmak üzere Milli Eğitim Bakanlığının yatırım bütçesini 2022 yılı ödeneğine göre yüzde 106 artışla 19,4 milyar liradan yaklaşık 40 milyar liraya yükseltiyoruz” dedi.

Sağlık bütçesi

Oktay sağlık bütçesine değinerek, “Türkiye’nin son 20 yılında gerçekleştirdiği kalkınma devriminin en iftihar verici sonuçlarından biri de sağlıkta yaşanmıştır. 2023 yılında merkezi yönetim bütçesinden sağlığa ayrılan kaynağı, yüzde 69,1 oranında artırarak 307 milyar liraya çıkarıyoruz. Sağlık Bakanlığı ve yükseköğretim kurumları döner sermayeleri ile Sosyal Güvenlik Kurumundan yapılacak sağlık harcamaları da dikkate alındığında sağlık alanına ilişkin ayrılan toplam kaynak 696,8 milyar liraya ulaşmaktadır” ifadelerini kullandı.

“TOKİ, 20 yıl içinde ürettiği bir milyon 170 bin konutla; en çok konut üreten kamu kuruluşlarının başında yer almaktadır”

TOKİ’nin kentsel dönüşüm programını yürüttüğünü aktaran Oktay, “Kentsel dönüşüm faaliyetlerini de yürüten TOKİ, 20 yıl içinde ürettiği bir milyon 170 bin konutla; en çok konut üreten kamu kuruluşlarının başında yer almaktadır. Yaklaşık 5 milyon vatandaşımız TOKİ’nin ürettiği, depreme dayanıklı, sosyal donatıları ve çevre düzenlemeleriyle kaliteli konutlarda oturmaktadır.

Dar ve orta gelirli grupların konuta ulaşabilirliğinin kolaylaştırılması için ilk etapta 250 bin konut olmak üzere kampanyalarla program döneminde toplamda 500 bin konut üretilecektir. Kendi evini yapacak vatandaşlara imarlı ve altyapısı hazır olmak üzere toplam 1 milyon konut arsası üretilmesi planlanmaktadır. Proje kapsamında resmi işlemleri tamamlanan müracaat sayısı 4 milyon 560 bine ulaşmıştır. İlk Evim Arsa projesine başvurular ise 331 bine ulaşmıştır” dedi.