Ekonomi yıkıcı depreme rağmen yüzde 4 büyüdü

BEKLENTİLERİN ÜZERİNE ÇIKTI

Türkiye ekonomisinin, 6 Şubat depremlerinin etkisinin görüldüğü ilk üç aylık (ocak-şubat-mart) döneme ilişkin karnesi belli oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre; ekonomi ilk üç ayda beklentilerin (yüzde 3-3.5 civarındaydı) üzerinde yüzde 4 büyüdü. Ocak ayındaki öncü göstergeler ekonominin yüzde 5’in üzerinde büyümesine işaret ediyordu. Ancak depremle birlikte üretim kapasitesinde bir miktar gerileme oldu. Mart ayında ise kayıplar hızla telafi edilmeye başladı.

İNŞAATTA 5 YILIN EN İYİSİ

Büyümede depremden sonra bölgenin yeniden ayağa kaldırılması için artan kamu yatırımları, inşaat sektöründeki hareketlenme ile tüketicilerin taleplerini öne çekmesi etkili oldu. İnşaat sektörü bu dönemde yüzde 5.1’lik büyüme ile 5 yılın en iyi performansını sergiledi. Tarım ve sanayideki gerileme ise dikkat çekti. İhracat büyümeye negatif etki etti. İlk 3 ayda milli gelirin yaklaşık yüzde 60’ını oluşturan hanehalkı tüketimi yüzde 16.2 arttı. Devletin harcamasındaki artış yüzde 5.3 oldu.

İHRACAT NEGATİF ETKİLEDİ

Ana grupların büyümeye sunduğu katkıya bakıldığında hanehalkı tüketiminin büyümeye 10.9 puan katkı sunduğu görüldü. Kamu harcamalarından ise 0.7 puanlık katkı geldi. Yatırımların katkısı ise 1.2 puan olarak gerçekleşti. Buna karşın net ihracat büyümeyi 2.8 puan, stoklar ise 6 puan aşağı çekti. Hizmetler tarafında 2022’nin son üç ayından sonra yeniden iki haneli büyüme izlendi. Hizmetler sektörü yüzde 12.4 büyüdü.

KİŞİ BAŞINA GELİR 11 BİN DOLARI AŞTI

Verilere göre, 12 aylık milli gelir 970 milyar dolara ulaştı. Bu gelir, 85.3 milyonluk nüfusa oranlandığında kişi başına düşen milli gelir 11 bin 374 dolar olarak hesaplandı.

2010’DAN BERİ KESİNTİSİZ DEVAM EDİYOR

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak ise büyüme rakamlarıyla ilgili şunları söyledi: “2010 yılından beri kesintisiz büyüme performansı gösteren Türkiye ekonomisi, 2023 yılının ilk çeyreğinde de zorluklara rağmen büyümesini sürdürdü. Büyümedeki istikrar, ülkemiz ve iş dünyamız adına güven verici. Güven, ekonominin ve iş dünyasının vazgeçilmezidir.

Avrupa’nın önde gelen ekonomilerinden Almanya’nın dahi son iki çeyrekte üst üste daralarak resesyona girdiği ve diğer Avrupa ülkelerinde sıfıra yakın büyüme oranlarına sahip olduğu küresel bir ortamda, büyüme istikrarını sürdürebilmek önemli. Şubat ayında hepimizin yüreğini yakan deprem felaketinin yıkıcı etkisine rağmen büyümeyi sürdürmemiz de Türkiye’nin ekonomik kırılganlıklara karşı gücünü gösteriyor. Önümüzdeki süreçte hem tüketici hem de üretici için hayati önem taşıyan; enflasyonla mücadele, cari açık, dış ticaret açığı, bütçe dengesi, istihdam gibi ülke ekonomimiz açısından önem teşkil eden önemli başlıklarda hızlı adımlar atılmasını bekliyoruz.”

11 İLİN KATKISI NE KADAR?

6 şubatta yaşanan deprem felaketinin Türkiye ekonomisine yarattığı maliyetin 104 milyar dolar olduğu belirtilmişti. Bu büyüklüğün 2023 yılı milli gelirinin yaklaşık yüzde 9’una ulaşabileceği öngörülüyor. Ayrıca sanayi üretim endeksi deprem sonrası bölgede gerçekleşen yıkımın ve diğer illere yaşanan göçün ardından şubat ve mart aylarında sırasıyla yıllık yüzde 8.2 ve yüzde 0.1 daralmıştı. 2021 yılında Türkiye genelinde kaydedilen yüzde 11.4’lük ekonomik büyümeye depremden etkilenen 11 ilin katkısı 0.98 puandı. Nüfus açısından değerlendirildiğinde ise depremden etkilenen 11 ilin toplam nüfusu, 2022 yılı için 14 milyon 13 bin 196 kişi olarak kayıtlara geçti. Bu nüfus, ülke demografisinin yüzde 16.4’üne tekabül ediyor.

OECD ÜLKELERİ ARASINDA İKİNCİ SIRADA YER ALDI

Türkiye, yılın ilk çeyreğinde kaydettiği yüzde 4’lük büyümeyle Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ülkeleri içinde en yüksek oranda büyüyen ikinci, G20’de de üçüncü ülke oldu. OECD ülkeleri arasında İrlanda, bu yılın ocak-mart döneminde geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 6,4 büyümeyle ilk sırada yer aldı. Bu ülkeyi yüzde 4 ile Türkiye, İsrail ve Kosta Rika, yüzde 3.8 ile İspanya izledi. İlk çeyrek büyüme verisi açıklanan G20 ülkeleri içinde de büyüme oranı en yüksek ülke yüzde 5 ile Endonezya oldu. Bu ülkeyi yüzde 4.5 ile Çin, yüzde 4 ile Türkiye, yüzde 3.9 ile Suudi Arabistan takip etti.

YATIRIM, ÜRETİM VE İSTİHDAMDAN TAVİZ YOK

MAKİNE TEÇHİZAT YATIRIMLARI

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 2023 ilk çeyrek büyümesinin, ilk çeyrek itibariyle yıllıklandırılmış halde Avrupa Birliği (AB) ve OECD içinde en yüksek ikinci büyüme hızı olduğunu belirtti. Kişisel sosyal medya hesabından bir değerlendirme yayınlayan Nureddin Nebati, olumsuz dış konjonktür ve depreme rağmen yatırım, üretim ve istihdamdan taviz verilmediğini, mali disiplinle elde edilen mali alanla depremin etkilerinin telafi edilme sürecinin işlediğini vurguladı. Makine teçhizat yatırımlarına dikkati çeken Nebati, büyümenin kapsayıcılığının da sürdüğünü belirterek şunları kaydetti:

İŞSİZLİK TEK HANEYE İNDİ

“Bilinmelidir ki ilk çeyrekte sadece yüksek büyüme gerçekleşmemiş, aynı zamanda büyümenin kapsayıcılığı da korunmuştur. 2023 yılı ilk çeyreğinde istihdam, geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık 1.6 milyon kişi artarken, işsizlik oranı yüzde 9.9’a düşerek tek haneye gerilemiştir. Öte yandan, dar ve sabit gelirli kesimlere yönelik atmış olduğumuz adımlar sayesinde iş gücü ödemelerinin Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı bir önceki yılın aynı dönemine göre 6.8 puan artarak yüzde 38’e yükselmiştir. Seçim belirsizliğinin ortadan kalktığı önümüzdeki dönemde, vatandaşlarımızın refah seviyesini daha ilerilere taşımaya kararlılıkla devam edeceğiz.”