Esnek çalışmanın ayrıntıları netleşmeye başladı! İşte uygulanacağı tarih

Hürriyet'ten Hacer Boyacıoğlu'nun haberine göre, geçen hafta yapılan Yatırım Ortamını İyileştirme Kurulu’nda (YOİKK) görüşülen esnek çalışmayla ilgili düzenleme netleşmeye başladı. Edinilen bilgiye göre, esnek çalışmada atılması planlanan ilk adım belirli süreli iş sözleşmesinin kolaylaştırılması olacak. Buna göre planlanan modelde, bir veya iki yıla kadar yapılacak iş sözleşmelerinde “bir projenin tamamlanması” gibi somut bir gerekçe aranmayacak. Bir gerekçe olmaksızın, belirli süreli sözleşmeyle çalışan istihdam edilebilecek.

YASA DEĞİŞİKLİĞİ ÇALIŞILIYOR

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın başkanlığında 13 Ağustos’ta özel sektör ve kamunun katılımıyla yapılan YOİKK toplantısı sonrası yapılan açıklamada, “Uzaktan, kısmi ve geçici süreli çalışma ile platform çalışması gibi yeni nesil esnek çalışma modellerine dair mevzuat değişikliği ihtiyaçlarının iş dünyası gerekleri ve iş-özel yaşam dengesi gözetilerek belirlenmesi eylemiyle ilgili önemli ilerlemelerin kaydedildiği dile getirilmiştir” denilmişti. Bu kapsamda belirli süreli iş sözleşmesiyle ilgili yasa değişikliği çalışılıyor. Dünya örneklerine de bakıldı ve konuyla ilgili diğer ülkelerin mevzuatları YOİKK toplantısına sunuldu.

OBJEKTİF KOŞUL ŞARTI KALKACAK

Belirli süreli iş sözleşmesi, 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer alıyor. Yasaya göre, belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilmesi için “belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullar” aranıyor. Objektif koşullar olmaksızın belirli süreli iş sözleşmesi imzalanamıyor, böyle bir sözleşme varsa da “belirsiz süreli” kabul ediliyor. Planlanan ve YOİKK’te verilen bilgiye göre ise, objektif koşul şartı bu tür sözleşmeler için kısmi olarak kaldırılacak.

BELLİ BİR SÜREYE KADAR OLANLAR İÇİN GEÇERLİ

Yetkililer, objektif koşul şartının belli bir süreyi aşan sözleşmeler için aranacağını belirtiyor. Buna göre örneğin, iki yıla kadarki belirli süreli iş sözleşmelerinde şart aranmayacak. Bu sözleşmeler bir kez de yenileme hakkına sahip olacak. Ama iki yıldan daha uzun süreli olan sözleşmelerde, “belli bir işin tamamlanması, bir projenin olması gibi” koşullar aranabilecek. Belirli süreli iş sözleşmesi, çok geçerli bir neden olmadan zincirleme olarak dörtten fazla da yapılamayacak. Ancak bu rakamın değişebileceği ifade ediliyor. “İki yıl” sınırının bir yıl da olabileceği, bu konuda kesin kararın verilmediği vurgulanıyor.

HEDEF GENÇ NÜFUS

YOİKK’te yapılan sunumlarda, düzenlemenin amacının genç nüfus olduğu belirtildi. 2023 yılı itibariyle 15-24 yaş arasında 800 binden fazla işsiz bulunduğu vurgulanırken, bu sözleşmelerle gençlerin istihdama daha kolay katılmasının hedeflendiği ve kayıtdışının da bu yolla düşürülebileceği ifade edildi.

BELİRLİ SÜRELİ ÇALIŞMANIN ÖZELLİKLERİ

BELİRLİ süreli iş sözleşmelerinde sözleşme bitiminde iş ilişkisi otomatik olarak sona eriyor. Ana kural olarak yargıda işe iade süreci söz konusu olmuyor, kıdem tazminatı hakkı da doğmuyor. Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin süreli olmasından dolayı belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamıyor. Emsal işçi, işyerinde aynı veya benzeri işte belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçi olarak kabul ediliyor.

HANGİ FORMÜLER MASADA?

Peki esnek çalışma modeliyle ilgili konuşulan formüller neler? Mesai saatlerinin kısalması çalışan ve işverenleri nasıl etkiler? Esnek çalışma modeli hangi sektörler için getirilebilir?

Konuyla ilgili merak edilenleri milliyet.com.tr’ye değerlendiren Sosyal Güvenlik Müşaviri Emin Yılmaz şu ifadeleri kullandı: “Dijitalleşen dünyada ülkemiz olarak biz de yerimizi alıyoruz. Çalışma hayatı ile yeni modeller şekillenmektedir. Uzaktan çalışma, kısmi yani part-time çalışma, esnek çalışma, hibrit çalışma ve platform çalışma şeklinde iş yaşamını düzenleyen kurallara yeni terimler eklenerek hayatımızın şekilleneceğini söyleyebiliriz.

ESNEK ÇALIŞMA MODELİ NE ZAMAN HAYATA GEÇER?

Burada konuşulanları şöyle bir gözden geçirdiğimiz zaman esnek çalışma modeli karşımıza çıkmaktadır. Çalışma hayatındaki bazı değişiklikler OVP dahilinde 2024 – 2026 yılları arasında nitelendirilmişti. Ayrıca Çalışma Bakanlığı’nın 2024-2028 stratejik planda bu konuya atıfta bulunulduğunu gözlemlemekteyiz.

Bu bir süreç olduğu için ilk önce çalışmaların sivil toplum örgütleri, akademisyenler, sendikalar, işçi-işverenler tarafından çalışılarak biraz daha olgunlaştırıldıktan sonrasında hayatımıza gireceğini söyleyebiliriz.

Hatta bu modelle ilgili olarak kamu sektöründe devlet memurlarının esnek çalışma esasları adı altında taslak metin mayıs ayında kamuoyuyla paylaşılmıştı.

MESAİ SAATLERİNİN KISALMASI ÇALIŞANI NASIL ETKİLER?

Yeni çalışma modelleri hakkında dünyada yapılan istatistiki çalışmalar doğrultusunda personelin ruhen ve bedenen dinginliğe ulaştığından ötürü iş veriminin artığını, buna paralel olarak kendisine ve ailesine daha fazla zaman ayırdığını, sosyal yaşamını düzenlediğini, iş yaşam dengesinin optimum seviyeye geldiğini söyleyebiliriz.

MESAİ SAATLERİNİN KISALMASI İŞVERENE OLUMSUZ YANSIR MI?

Olumsuz bir yansıması olmaz, aksine personelin mental olarak daha iyi dinlendiği, bunun da iş verimliliğini artırdığını, vardiya usulü çalışan işyerlerinde yeni istihdam alanı açıldığını, ayrıca işverenin enerji ve sabit giderlerinde azalma olacağını söyleyebiliriz.

Bazı işverenler bunu kullanarak ücret indirimine gitmek isteyebilir. Fakat bütün işletmeler iş kanununda yapılan değişikliğe uyacaklarından dolayı bir sorun ortaya çıkacağını düşünmemekteyim. Ayrıca şu an bile çalışma saatlerine uyulmaması durumunda idari yaptırımların olduğunu söyleyebiliriz.

HANGİ SEKTÖRLERDE ESNEK ÇALIŞMA OLABİLİR?

Kamu ve özel sektör için uygulanabilirliği mevcuttur. Özellikle hizmet sektörünün biraz daha hızlı uyum sağlayabileceğini düşünmekteyim. Sanayi ve imalat sektörlerinde vardiya sisteminde çalışanlarda vardiya artırımı doğrultusunda bunun yapılabileceğini düşünmekteyim. Gençlerimize de istihdam kapısı açılacağı kanaatindeyim. Çünkü gençlerimiz yeni nesil çalışma modellerini tercih ettikleri takdirde işverenler de daha parlak zekalara ve iş gücüne ulaşmada fırsat yakalamış olacaklar.

KAMUDA ESNEK ÇALIŞMA GENİŞLEYECEK Mİ?

Kamuda esnek çalışma yönetmeliğinin 47 madde ile yakın zamanda sürecini tamamlayacağını tahmin ediyorum.”