Eşten habersiz ev ve araç satılır mı? Yargıtay'dan emsal karar

Evlilikler büyük umut ve hayallerle başlıyor. Bu müessesede hayat, sorumluluklar ve malvarlıkları paylaşılıyor. Fakat bu birlik içinde malvarlıklarıyla ilgili beklenmedik sorunlar yaşanabiliyor. Özellikle, ‘eşlerden birinin ev veya otomobili habersiz satması’ ilişkileri zora sokan konuların başında geliyor. Yasalar da bu konuda eşleri olası haksızlıklara karşı koruyor. Söz konusu yasal hakları ve eşlerin alabileceği önlemleri Avukat Arabulucu Filiz Metin’le konuştuk. 

MALLAR ORTAK MIDIR?

Medeni Kanun’a göre; eşler arasında başkaca bir mal rejimi kabul edilmemişse yasal mal rejimimiz, ‘edinilmiş mallara katılma rejimidir’. Yani her iki eşin de evlilikten sonra edinilen mallar üzerinde eşit hakları vardır. Dolayısıyla taraflar arasında başkaca bir anlaşma yoksa eşler duygusal anlamda birlikte olduğu gibi ekonomik olarak da birlikte hareket ederler. Kanunumuza göre edinilmiş mal, her eşin evlilik birliğinin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir (eşlerin çalışmasının karşılığı olan edinimler, emekli maaşı, tazminatlar, kişisel mallarının gelirleri gibi).

KİRALIK KONUTTA DURUM NE?

Eşlerin ve ailenin yaşam merkezi, aile konutudur. Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı haline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur.

Evlilikten önce edinilen mallar kişinin kişisel malı sayılıyor. Dolayısıyla evlendikten sonra satabilir ve elde ettiği bedelle kendine yeni bir kişisel mal edinebilir. Boşanma halinde bu mallar paylaşımın dışında tutulur.

BOŞANMA NEDENİ SAYILIR MI?

Eşlerin birbirlerine haber vermeksizin birliğin ekonomik değerleri üzerinde diledikleri gibi tasarruf etmeleri, güven sarsıcı nitelikte kusur olarak değerlendirilebilir. Bu açıdan bakıldığında devredilen mal varlığının kişisel ya da edinilmiş mal olup olmadığına bakılmaksızın diğer eşe haber verilmeden hareket edilmesi, güven sarsıcı tutum olarak değerlendirilebilir. Nitekim bu husus güven sarsıcı davranış olduğu gibi somut olayın özelliklerine göre ekonomik şiddet olarak da nitelendirilebilir. Kusurlu davranışta bulunan eş, tazminat yükümlüsü olabileceği gibi şartları mevcutsa ve karşı taraftan daha ağır kusurlu ise nafaka yükümlüsü de olabilir.

NASIL ENGELLENİR?

Türkiye’de binlerce aile konutu eş rızası olmadan el değiştiriyor. Ancak Medeni Kanunu’nda 2002 yılında yapılan yasal düzenlemeyle konutun mülkiyet hakkını üzerinde bulunduran eşin bunu satması durumunda, diğer eş ve aile bireylerinin mağdur olmaması için ‘aile konutu’ uygulaması hayata geçirildi. Bu kapsamda eşler tapu üzerine değilse Tapu Kadastro İl Müdürlükleri’ne başvuruda bulunularak, evin aile konutu olduğu yönünde bildirimde bulunabiliyor. Bu bildirimden sonra tapuya ‘aile konutu’ şerhi düşülüyor. Dolayısıyla bu eşlerden biri, diğerinin rızası ve muvafakatnamesi olmadan kira sözleşmesini feshedemiyor, satamıyor ve borca karşılık devredemiyor. Yine eşler arasında, mal varlıklarının yönetimi ve paylaşımına dair özel bir mal rejimi sözleşmesi yapabilir ve sözleşmeye ev ve arabanın habersiz satılamayacağı gibi hükümler eklenebilir. Eğer mümkünse, mülklerinizi ortak mülkiyet olarak da kaydettirebilirsiniz.

İPTAL DAVASI AÇILABİLİR Mİ?

Eğer tapu sahibi eş, diğer eşin rızasını almadan aile konutu olan evi devreder ve evle ilgili bir tasarrufta bulunursa yapılan işlem hükümsüz sayılıyor. Bir başka ifadeyle rızası alınmayan eş ‘tapu iptal ve tescil davası’ açabiliyor. Konutun üzerine şerh koyulmasa bile bu hak kullanılabilir. Eşin, habersiz mülk satışı yoluyla maruz kaldığı maddi ve manevi zararlar için de tazminat talebinde bulunması mümkün. Yine arabanın satışının iptali ve zararın tazmini istenebilir.

YARGITAY’DAN EMSAL KARAR

Yargıtay, evlilik birliği içerisinde eşinin görüşünü almadan arabayı satan kocayı kusurlu bularak boşanma sebebi saydı. Hukukçular da, bir erkeğin, eşine haber vermeden arabayı satmasının ‘ekonomik şiddet’ kapsamına girdiğini ve kadını yok sayarak kişilik haklarına saldırı teşkil ettiğini belirtti. Hukukçular; borsa ve dijital paraya ilgi duyan kişi sayısının arttığına dikkat çekerek, bu kapsamda evlilik birliği içerisinde eşlerin biriktirdiği paraları diğer eşin rızası veya bilgisi olmaksızın söz konusu piyasalarda kaybedilmesi halinde de diğer eşin kusurlu olacağını söyledi.