Giriş
EYT’li emeklinin cebine nisanda kaç TL girecek?
EYT’den emekli olacakların cebine maaşın yanında, promosyon, eğer aynı işyerinde 1 yıldan fazla çalışması varsa kıdem tazminatı ve kullanmadığı izinlerin parası da girecek. Taban emekli maaşı 5 bin 500 lira, asgari ücretli olarak aynı işyerinde tam 1 yıl çalışana 9 bin 932 lira tazminat ödenecek. Banka promosyonu da 7 bin lira civarı. Diğer alacakları hesaba katmadan sadece bu üç başlıkta EYT’li emeklinin cebine nisanda 22 bin 432 lira girecek.
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasası Meclis’ten geçti ve Resmi Gazete’de yayımlanıp yürürlüğe gireceği tarih takip ediliyor. Yasanın ardından, hemen emekli olacaklarla birlikte yaklaşık 5 milyon vatandaşın bütçesi maaşın yanında diğer ek ödemelerle rahatlayacak. Bu ödemelerin başında emekli maaşı geliyor. EYT’li, yasa yürürlüğe girdikten sonra martta emeklilik başvurusu yapınca, maaşı 1 Nisan itibarıyla hesaplanacak ve yatacak.
NE KADAR MAAŞ YATACAK?
Emekliye ocak itibarıyla ödenen en düşük maaş yani taban maaş 5 bin 500 liraya çıkarılmıştı. Dolayısıyla primi asgari ücrete göre yatan çalışanlara en az bu tutarda maaş ödenecek. Tabii herkesin maaşı farklı ve yıllara göre de zamlarla değişiyor. Aylık bağlama oranları da çalışılan dönemlere göre değişiyor. Dolayısıyla maaşlar da buna göre artacaktır. Ne kadar maaş yattığını merak edenler internetten ‘uyg.sgk.gov. tr/AylikHesap/’ yazarak sorgulayabilir.
PROMOSYON PEŞİN VERİLİR
Emekli olmaya hak kazanan EYT’li ilk maaşını nisanda çekecek. Tabii maaş bir banka hesabına yatacak. Emekli olanlar 3 yıl boyunca aynı bankadan maaş almayı taahhüt ederse, banka promosyonu da alacak. Bankalar geçen yıl emeklilere ödediği promosyonda önemli artışlar yaptı. Bu tutar da 10 bin lirayı buluyordu. Şimdi EYT’li emeklilerin bankalarla yeni bir pazarlığa başlaması bekleniyor. Daha çok emekli müşteri hedefleyen bankaların promosyonda artışa gitmesi bekleniyor. Sonuç itibarıyla bankalara ve maaşa göre değişmekle birlikte 7-10 bin lira arası promosyonu cepte sayabiliriz.
İKİ KEZ VEYA DAHA FAZLA
EYT’den emekli olup aynı ya da farklı bir işyerinde çalışacak olanlar yeniden kıdem tazminatı alınıp alınamayacağını merak ediyor. 1 yılı tamamlayan ister işçi ister emekli çalışan fark etmez kıdeme hak kazanır. Ancak burada istifayla, yeniden emeklilik hakkıyla bir kıdem tazminatı talebi mümkün değil. İşveren işten çıkarırsa herkes gibi emekli çalışan da çalıştığı yılların tazminat haklarını alır. Öte yandan emeklilik hakkıyla işten ayrılıklarda ihbar tazminatı ödenmiyor.
BİRİKEN VE DEVREDEN YILLIK İZİNLER
Bazı sektörlerde iş yoğunluğu nedeniyle çalışanlar izinlerinin tamamını kullanamıyor. Dolayısıyla kullanılmayan izinler sonraki yıllara devredip birikiyor. EYT’li çalışan, işten her ne şekilde ayrılırsa ayrılsın biriken izinlerinin karşılığı tutarı alıyor. Bu yasal bir hak. İzin parası son alınan ücrete göre ödeniyor. Hesaplama genelde net ücretten yapılıyor.
BÜYÜME ZAMMI DA EKLENECEK
2022 yılı büyüme rakamı, ocak ayından sonra emeklilik dilekçesi verenlerin maaşına zam olarak yansıyacak. Maaşlar, büyüme oranının yüzde 30’una denk gelen yüzde 1.68 oranında artacak. Uygulamadan EYT düzenlemesi ile emekli olacaklar da yararlanacak.
SGK YAZISIYLA KIDEM HAKKI
1 YILI DOLDURMUŞ OLMALI
EYT’li, yasa Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra eğer çalışıyorsa SGK’dan işyerine vermek üzere ‘emekli olabileceğini gösteren belgeyi’ alacak. İşveren de emeklilik gerekçesiyle iş sözleşmesini sonlandıracak. Emeklilik nedeniyle sözleşme bitince çalışan kişiye o ana kadarki tüm hakları ödenecek. Bu hakların başında kıdem tazminatı ve izin paraları geliyor. Çalışanların sigortası niteliğindeki kıdem tazminatı, son işyerinde çalışılan her tam yıl için 30 günlük son brüt ücret üzerinden hesaplanıyor. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dahil ediliyor.
EYT’LİNİN ALABİLECEĞİ KIDEM TAZMİNATI TUTARLARI (TL)
10.008 TL, 1 Ocak 2023 itibarıyla geçerli olacak asgari ücretin brütüdür. En düşük tazminatı tayin eder. 19 bin 982 TL ise 1 Ocak itibarıyla geçerli tavan kıdem tazminatı tutarıdır. Memur maaş katsayısına göre 6 ayda bir yenilenir. Kıdem tazminatından sadece Damga Vergisi (binde 7.59) kesiliyor. Hesabımız vergisi düşülmüş ‘NET’ tutarlardan oluşuyor.
HESAP BRÜT ÜCRETE GÖRE YAPILIYOR
Kıdem tazminatının alt limitini asgari ücret belirliyor. Asgari ücret 1 Ocak itibarıyla yüzde 55’lik artışla brüt 10 bin 8 liraya çıkmıştı. Yani en düşük tazminatta bu tutar baz alınıyor. Kıdem tazminatının en yüksek tutarını ifade eden tavan memur maaş katsayısına göre belirleniyor ve 1 Temmuz’a kadar geçerli bu tutar 19 bin 982.83 lira. Tazminatlar genel olarak peşin ödeniyor. Ancak EYT sürecinde toplu bir kıdem tazminatı ödemesi işvereni zorlayabileceğinden işçi ile anlaşma sağlanırsa taksitle ödeme de gündeme gelebilir. Bu durum tarafların kabulüyle mümkün.
