Giriş
EYT’ye son dönemeçte TESK’ten dikkat çeken ‘staj ve prim’ açıklaması! ‘Bağ-Kur'da adaletsizlik giderilmeli’
EYT yasasının çıkmasına sayılı günler kala staj mağdurlarıyla ilgili yeni gelişmeler yaşanmaya devam ediyor. Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, staj ve prim borçalanmalarıyla ilgili dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
9 Eylül 1999’dan önce sigortalı olup da daha sonra çıkarılan yasalar nedeniyle emeklilik süresi 18 yıla kadar uzayanları yani emeklilikte yaşa takılanları (EYT) ilgilendiren düzenlemede sona gelindi. Haftaya salı günü yasalaşması beklenen düzenleme Resmi Gazete’de yayımlandığı tarih itibarıyla yürürlüğe girecek.
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşülerek kabul edilen ve TBMM Genel Kuruluna sevk edilen EYT düzenlemesi ile ilgili açıklamalarda bulundu.
Emeklilik başvuruları da o tarihten sonra alınmaya başlayacak. Öncelikle e-Devlet’ten veya SGK merkezlerinden sigortalılık süresi öğrenilmeli. Kademeli prime (5000-5975) ve sigortalılık süresine göre (kadın ise 20, erkek ise 25 yılı dolduracak) başvuru yapılması gerekiyorsa söz konusu tarih itibarıyla harekete geçilmeli. Maaşlar da 1 Mart itibarıyla hesaplanarak verilen emekli kartı numarasına göre belirlenen tarihlerde yatmaya başlayacak.
ÖNCE İŞTEN ÇIKIŞ SONRA SGK
Çalışanların yüzde 80’ine yakını EYT’den emekli olsa da işe devam etmek istiyor. EYT düzenlemesiyle emeklilik hakkı elde edenlerin SGK’dan ‘emekli olacak şartları taşıyor’ yazısını alıp işyerine tebliğ ettikten sonra işten ayrılmaları gerekecek. Bu bir prosedür. İşyerine EYT’den emeklilik hakkıyla ayrılacağını SGK yazısıyla bildirenler kıdem tazminatı, birikmiş izin paraları gibi haklarını alacak ve iş sözleşmesini sonlandıracak. Emekli adayı daha sonra SGK’ya emeklilik ve aylık talebi için başvuru yapacak. Bu başvuru SGK şubelerine direkt gidip yapılabildiği gibi, e-Devlet üzerinden de kolaylıkla gerçekleştirilebiliyor. Eğer işveren personeli emekli olduktan sonra onunla devam etmek istiyorsa ve 5 puanlık destek priminden yararlanmak istiyorsa 10 gün içinde onunla tekrar sözleşme yapacak.
MAAŞTA DÜŞÜŞ OLMAYACAK
Destek primi emeklinin maaşında bir azalmaya neden olmayacak. Yani emekli, aylığıyla birlikte işyerinde hak ettiği ücreti de alacak. Çalışan emeklinin işverene maliyeti de 5 puanlık indirimle yani 500 liralık katkıyla normal çalışanla eşitlendi. Bu arada, EYT’den emekli olacak çalışan, aynı işyerinde devam etmek zorunda değil. Başka bir işyerinde de devam edebilir. Bu durumda 5 puanlık destek primi avantajı işlemeyecek. Ancak maaşlarda yine bir düşüş olmayacak. İsteyen emekli maaşını alıp aynı veya farklı yerde çalışmaya devam edebilir, isterse kendi işini kurabilir. Ne kadar emekli maaşı alacağını merak edenler bu linki yazarak sorgulayabilir: uyg.sgk.gov.tr/AylikHesap/
KIDEM NASIL HESAPLANACAK?
Emekli olup tekrar çalışanın kıdemi nasıl hesaplanır? Aynı işyerinde çalışacak olanların emekli olunduğu anda kıdem tazminatını alması tavsiye ediliyor. Kıdemini alıp tekrar işe başlayan kişi normal çalışanın haklarına sahip oluyor. İkinci kez ‘ben emekliyim istifa ediyorum, tazminat ödeyin’ diyemez. Ancak işveren haksız yere işten çıkarırsa ve 1 yıllık çalışma süresi dolduysa kıdem tazminatı ödenir.
Çalışan emekli ihbar tazminatı alır mı? İş Kanunu’nda emekli çalışanların hakları kısıtlanmıyor. Emekli işçiler, haklı bir gerekçe olmadan işten atıldıklarında ihbar tazminatı alırlar.
İKİ SEÇENEK VAR
EMEKLİ MAAŞI ALINIRKEN ÇALIŞMAYA DEVAM EDENİN ALTERNATİFLERİ NELER?
Bu durum emekli olduğunuz ve yeniden çalışmaya başladığınız sigortalılık statüsüne göre değişiyor. 4A’lı yani SSK’lının önünde 2 seçenek bulunuyor. kİlki aylığını kestirerek çalışmaya devam etmek. Bu durumda kişi normal sigortalı gibi çalışıyor. Emekli olduğunda çalışmaya başlamadan önce alınan aylık, çalışılan dönemin primlerine göre güncelleniyor. Emeklilikten sonraki çalışmalar maaşa ekleniyor. kİkincisi Sosyal Güvenlik Destek Primi’ne (SGDP) tabi olarak çalışmak. Bu şekilde çalışmaya devam edenler emekli aylıkları kesilmeksizin çalışabilmekte. Emekli maaşında ve işyerindeki maaşında azalma olmuyor.
KENDİ İŞİNİ YAPAN EMEKLİDEN DESTEK PRİMİ KESİLİYOR MU?
Bağkur’dan emekli olanlardan 1 Nisan 2016 tarihine kadar yüzde 10 oranında destek primi kesilmekteydi. Ancak bu tarihten sonra kesinti kaldırıldı. Bu kişiler aylıkları kesilmeden ticari faaliyete devam edebiliyor.
TESK’TEN BAĞ-KUR AÇIKLAMASI
TESK Genel Başkanı Palandöken, “Bağ-Kur uygulamalarındaki adaletsizlik zaman kaybedilmeden giderilmeli. Bunun için SSK’lı çalışanlar ile Bağ-Kurlular arasındaki prim gün sayısı zaman kaybedilmeden 7 bin 200 günde eşitlenerek norm birliği sağlanmalı. Geriye dönük borçlanmalarda mutlaka taksit imkanı verilmeli” dedi.
'STAJ SİGORTASI EMEKLİLİĞE SAYILMALI'
Palandöken, TBMM Bütçe Plan Komisyonu’nda esnaf ve sanatkârların beklentilerinin karşılanmadığını beklentilere yönelik taleplerin TBMM Genel Kurulu’nda EYT yasasının görüşülmesinde dikkate alınarak düzenleme yapılması gerektiğini belirtti.
Palandöken, şu ifadeleri kullandı:
SSK’lılar ile Bağ-Kurlular arasındaki prim gün sayısının eşitlenmesinin yanı sıra staj mağdurlarının da sorunları mutlaka çözülmeli. Çünkü staj mağduriyeti çözülmediği zaman iş yerlerinde ara elaman bulma imkânımız olmaz. Staj süresi sigortalılığa sayıldığı takdirde her alanda ara eleman sıkıntısı çözüme kavuşur.
