'Faizsiz banka' bakkallar yok olmamak için direniyor

Günümüzde çeşitlenen tüketim alışkanlığı ve artan rekabet koşulları, her anlamda bir değişikliği beraberinde getirirken en çok da bakkalları etkiliyor. Eski mahalle kültürünün sac ayaklarından olan bakkal esnafı, son dönemde sektörün geleceğinin olmamasından yakınıyor. Yeri geldiğinde veresiye ürün satan ve mahalledeki komşularına adeta kredi sağlayan, yeri geldiğindeyse mahallelinin derdini dinleyen bakkallar, değişen ekonomik koşullara ayak uydurmakta zorlanıyor.

50 BİN LİRA VERESİYE

Türkiye’de 220 bin civarında bakkal esnafı bulunduğunu belirten Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, bakkalların aynı zamanda bir aile işletmesi olduğu için 750-800 bin civarında istihdam sağladığını söyledi. Bakkalların her birinin yaklaşık 50 bin lira veresiye verdiğini vurgulayan Palandöken, “Bu da bakkal esnafının memleketin ‘faizsiz bankası’ olduğu anlamına geliyor. Kredi kartı şişen, sıkışan gündelik hayatını idame ettirmek için mahallenin vazgeçilmezi bakkal amcaların kapısını çalıyor” dedi.

TÜM AİLEYİ GEÇİNDİRİYOR

“Bilindiği üzere kültürümüzde bakkal esnafının yeri çok farklıdır” diyen Palandöken, “Bu meslek grubu çoğu diziye de konu olmuştur ve halende olmaya devam ediyor. Bakkallar sadece bir işletme değil, o mahalledeki herkesin de destek alabileceği ve güvenebileceği komşusudur. Örneğin, mahalle bakkalları çocuklarımızın alışverişte ilk test edildiği noktalardır. Ayrıca Bakkallık mesleği aile işletmesi olduğu için ailenin tüm fertleri işletmede dönüşümlü olarak çalışır ve herkes birbirini çocukluğundan beri tanır” diye konuştu.

KİRA VE STOPAJ SORUNU

Son yıllarda enflasyona bağlı olarak artan kiralar tüm kiracıları olduğu gibi bakkal esnafını da olumsuz etkiliyor. Artan kiralar yüzünden ya işletmeler kapanıyor ya da kiracılar mülk sahibiyle mahkemelik oluyor. Konutlarda yüzde 25 ile sınırlandırılan artış oranının iş yeri kiralarında da uygulanması gerektiğini belirten Palandöken, şöyle konuştu: “Öte yandan kira stopajının defalarca kaldırılması talebimize rağmen halen devam etmesi iş yeri sahiplerine ayrı bir külfet getiriyor. Pandemide devreye alınan uygulama ile iş yeri kiralarında stopaj oranı yüzde 20’den yüzde 10’a düşürülmüştü. O dönem bu indirim esnaf ve sanatkârımızı rahatlatmıştı. Ancak yeniden yüzde 20 kira stopaj oranına geri dönülmesi haksız bir yük oluşturuyor. Günümüz ekonomik koşullarında kira stopajı tamamen kaldırılarak esnafımız sırtındaki kamburdan kurtarılmalı.”

50-60 YIL ÖMRÜ VARDI

Yaşadığı sorunları dile getiren bir esnaf, şunları söyledi: “Ben 1962 yılından beri aynı yerde aynı adreste 61 yıllık bakkalım. Eskiden açılan bir bakkalın 50-60 ve daha uzun yılar süren bir ömrü vardı. Ama artık uzun ömürlü bakkal esnafı yok denecek kadar az. Bir elin parmağını bile geçmez. Güvenerek anahtar bıraktığınız o bakkallar artık yok. Çünkü mevcut ekonomik koşullarda günümüzde açılan bakkalların ömrü 3 ila 5 yıl arasında değişiyor. Ya iş yeri kapanıyor ya da iş değişikliği oluyor.”

SINIRLAMA GELMELİ

Bakkal esnafının en önemli sorununun kuralsızlık olduğunu söyleyen Bendevi Palandöken, “Her sokak başında gün be gün sayısı artan zincir marketler ve bunların her işi yapıyor olması bakkal esnafı başta olmak üzere 70-80 sektörü direkt olarak etkiliyor. Perakende Yasası’nda yapılacak acil değişiklikle bu ürünlerin satışına muhakkak sınırlama getirilmeli. Herkes kendi bildiği işi yapmalı. Benim param var ben bu işi yaparım mantığından zaman kaybedilmeden kurtarmalıyız” dedi.

İŞTE ESNAFIN TALEBİ

* Perakende Yasası’na bir hüküm eklenerek zincir marketler Avrupa’da olduğu gibi haftanın herhangi bir günü kapalı olmalı.
* Zincir marketlerin çalışma saatleri sabah 10.00 ile akşam 19.00 arasında sınırlandırılmalı. Bu marketler milli ve dini bayramların ilk günü mutlaka kapalı olmalı.
* Marketler açılmadan önce esnaf ve sanatkara olumsuz etkilerini önlemek için üst meslek kuruluşu veya meslek kuruluşlarının görüşü alınmalı.