Filler tepişiyor karıncalar eziliyor

NADİR ELEMENTLER DE LİSTEYE ALINDI

Böylece örneğin Vietnam’a yüzde 46, Sri Lanka’ya yüzde 44, Bangladeş’e yüzde 37, Çin’e yüzde 34, Tayvan’a yüzde 32, Güney Afrika’ya yüzde 30 ek vergi gelirken, Hindistan’a yüzde 26, Japonya’ya yüzde 24, Avrupa Birliği’ne yüzde 20 vergi eklenmişti. Öte yandan Türkiye’nin de aralarında bulunduğu birçok ülkeye yüzde 10 vergi uygulanmasına karar verilmişti. Çin ise hiç vakit kaybetmeden karşı atağa geçmiş ve 10 Nisan’dan itibaren ABD mallarına yüzde 34 ek vergi uygulanacağını açıklanmıştı. Bunun yanı sıra 27 ABD şirketine çeşitli yaptırımlar yapan Çin, ABD’nin nadir elementler ihracatına da kısıtlama getirdi.

İKİ GÜNDE KAYIP 6 TRİLYON DOLAR

Bu gelişmelerin ardından, tarifelerin açıklandığı gün satışa dönen ABD borsalarında büyük kayıplar yaşandı. Endekslerdeki haftalık düşüş, Dow Jones için yüzde 7.9, S&P 500 için yüzde 9.1 ve Nasdaq için yüzde 10 oldu, teknoloji şirketlerindeki düşüş de yüzde 10’ları buldu. Endekslerdeki iki günlük keskin düşüş 6 trilyon doların üzerinde kayba neden olurken, Trump’ın göreve başlamasından bu yana ABD piyasalarından yaklaşık 10 trilyon dolar silindi. Uzmanlar, Çin’in ek tarifelerinin ‘ABD başkanını tam kalbinden vurduğunu’ söyledi. Küresel ticaretin birbirine çok bağlı olduğunu belirten uzmanlar, dünyanın en büyük iki ekonomisinin birbirlerinin boğazına sarılmasının dünya için tehlikeli bir durum olduğunu söyledi. Ayrıca uzmanlar yeni tarifeleri, “Trump’ın İkinci Dünya Savaşı sonrası şekillenen karşılıklı anlaşmalara dayalı ticaret sistemini tamamen reddetmesi” olarak tanımladı.

YÜZDE 10 DEVREYE GİRDİ

Trump’ın yeni tarifeleri ise dün itibarıyla ABD limanları, havaalanları ve gümrük depolarında uygulanmaya başladı. İlk etapta yüzde 10’luk ‘temel’ gümrük vergisi devreye girdi. Önümüzdeki hafta ise 57 büyük ticaret ortağına yönelik daha yüksek oranlı tarifelerin başlaması bekleniyor. Yeni gümrük tarifelerinden ilk etkilenen ülkeler arasında Avustralya, İngiltere, Kolombiya, Arjantin, Mısır ve Suudi Arabistan yer aldı. ABD Gümrük ve Sınır Koruma Kurumu tarafından yayınlanan bildirime göre, dün itibarıyla varış yapan sevkiyatlara herhangi bir ‘geçiş süresi’ tanınmayacak. ABD’ye hâlâ yolda olan gemi ya da uçaklar için ise 51 günlük bir muafiyet süresi tanındı. Bu yüklerin, 27 Mayıs’a kadar ABD’ye ulaşması durumunda yüzde 10’luk vergiden muaf tutulacağı belirtildi.

TİKTOK PAZARLIK KONUSU

Trump, gümrük vergileri konusunda diğer ülkelerle görüşmelere açık olduğunu söylemişti. Bu kapsamda Trump, TikTok’un ABD’de yasaklanmaması için Çinli sahibi ByteDance’in uygulamayı satması gerektiğini hatırlatarak, Çin’in satışa onay vermesi durumunda gümrük tarifelerinde indirim yapılabileceğini belirtmişti. Anlaşma için son tarihin 5 Nisan (dün) olduğunu vurgulayan Trump, son açıklamasında TikTok için verilen süreyi uzattığını duyurdu. Trump, TikTok’un ABD’li bir firmaya satılmaması halinde ülkede yasaklanmasını öngören yasanın uygulanmasının askıya alınmasına ilişkin süreyi 75 gün daha uzattı. ByteDance ise anlaşmanın Çin yasalarına göre olması gerektiğini vurguladı.

MADENLERİN YÜZDE 90’I ÇİN’DE

Çin’in misillemesindeki en önemli unsur, küresel arzın büyük bölümünü sağladığı bazı nadir toprak elementlerinin ihracatına kısıtlama getirmesi oldu. Buna göre, samaryum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, lütesyum, skandiyum ve itriyum olmak üzere 7 kategorideki orta ve ağır nadir metallerin 4 Nisan’dan itibaren ihracat kontrol listesine alındı. Bu madenlerin yüzde 90’ı Çin’de bulunuyor. Çinli tedarikçiler, bu elementleri hükümet izniyle ihracat edebilecek. Çin gümrük görevlileri, kısıtlanan elementlerin bulunduğundan şüphelenilen sevkiyatlara el koyabilecek. Küresel arzın büyük bölümünü Çin’in sağladığı bu elementler, silah sistemlerinden nükleer reaktörlere, uzay araçlarından tıbbi görüntüleme makinelerine, batarya ve yakıt hücrelerinden süper iletkenlere dek çok sayıda üründe kullanılıyor.