Giriş
Gündelikçi karaborsa oldu! Bir gün için istedikleri para dudak uçuklatıyor
Eve gelen temizlik işçileri yani gündelikçiler son dönemde ‘karaborsa’ oldu. Her arayan istediği zaman gündelikçi bulamıyor. Bu nedenle fiyatlar da hızla yukarı çıkmaya başladı. Evin büyüklüğüne ve yapılacak işe göre fiyat söyleyen gündelikçilerin standart bir fiyat tarifesi bulunmuyor. Özellikle büyük şehirlerde günlük temizliğin fiyatları 2 bin liraları bulurken, ücretler çalışma saatine ve ek iş talebine bağlı olarak yükseliyor.
HÜLYA ÇAYLAK
'Ayda bir, iki kez evi temizleyecek birini arıyoruz ama bir yıldır bulamıyoruz…” Son dönemde bir çok kişi aynı derdi paylaşıyor. Gündelikçiler adeta karaborsa oldu. Üstelik fiyatlar da hızla artmaya başladı. Yani hem bulması zor hem talep edilen rakam yüksek. Ortalama fiyatlara bakıldığında stüdyo daireler ve 1+1 evler için 4 saatlik bir temizlik 1.000-1.500 liradan başlayabiliyor. Her ne kadar ücretler temizlik konusundaki taleplere göre artışa geçse de evde bulunan eşyalar da fiyatı etkileyebiliyor. Öte yandan detaylı temizlik veya yüzeysel temizlik istenip istenmediğine göre de fiyatlar artıp azalabiliyor. Birçok temizlik işçisi ütü, yemek, cam temizliği vs. için ekstra ücret talep ediyor. Bu ücretler ise temizlik işini yapacak kişinin insafına göre değişiyor.
FİYATI TALEP VE PİYASA BELİRLİYOR
Sektörde bir fiyat ortalaması oluşmuş gibi görünse de aslında gündelikçilerin çoğu kayıtdışı çalıştığı için fiyatını kendisi belirliyor. Yani 1+1 evi bir hafta 1.200 liraya temizleyen bir ev işçisi, bir sonraki hafta 1.500 lira isteyebiliyor. Kendisiyle fiyat almak için görüştüğümüz bir gündelikçi, “Aslında fiyatım 1.000 liraydı ama piyasada herkes fiyat artırınca ben de artırdım” diyor. Ütü ve yemek işlerine hiç girmediğini belirten işçi, “Bu işleri ben para verseniz de yapmıyorum ama yapanlar keyfine göre ekstra 300-400 lira isteyebiliyor” diye ekliyor.
EVDEKİ HER İŞİ YAPTIRIYORLAR
25 yıldır evlere temizliğe giden Gül Korkutan, işverenlerin bir evdeki her işi kendilerine yaptırmak istediğini dile getiriyor. Korkutan, “Ev hayvanlarının hatta çocuklarının bakımını bile bize bırakan var. Ya da yemek yaptırıp o yemeği servis etmemizi bekleyen de. Geçtiğimiz yıllarda hiçbir işi ekstra olarak görmüyorlardı. Bizler de işimizi kaybetmek istemediğimiz için sesimizi çıkarmıyorduk. Ancak son yıllarda bu durum biraz değişti, hem bizler hem de toplum biraz daha bilinçlendi” diye konuştu.
BANYO DETAYI ÖNEMLİ
Kimi gündelikçiler işi öğlene kadar bitirip 1.000 lira talep ederken, kimisi de akşam 6’ya kadar çalışıp aynı parayı isteyebiliyor. Yine bazı temizlikçiler, ekstra olarak yol ve yemek ücreti isterken, kimisi de bunlar için ekstra bir fiyat çıkarmıyor. Fiyatlarda oda sayısı ve saat sınırının yanı sıra boş ev temizliği veya inşaat sonrası ev temizliği olup olmaması da belirleyici oluyor. Kimisi için de oda sayısından çok banyo sayısı fiyatı etkiliyor. Çünkü temizlik açısından en çok vakit alan yerler arasında banyo ve mutfak bulunuyor. Dolayısıyla 2 banyolu evler için farklı fiyat istenebiliyor.
GÜVENİLİR VE TİTİZ
Vatandaşlar açısından bütçe hesabı yapmanın dışında gündelikçi birini bulmanın en zor yanlarından biri de güvenilirlik. Zira herkes temizlik süresi boyunca eve gelen kişinin yanında olamayabiliyor. Çalışan insanlar evini gelen temizlikçiye emanet ederek işine gidiyor. Hal böyle olunca hem güvenilir hem de titiz birini bulmak isteyen vatandaşlar kesenin ağzını biraz daha açmak zorunda kalabiliyor. Öte yandan daha önceki yıllarda evine her hafta temizlikçi alan birçok vatandaş, fiyatlardaki artış nedeniyle bunu birkaç haftada 1’e ya da ayda 1’e çıkarmış durumda. Bunda ekonomik nedenler etkili olduğu kadar güvenilir birini bulamamak da belirleyici oluyor.
EV EKONOMİSİNE DESTEK
Sektörde çalışan temizlik işçilerinin çoğu kadın. Bu kadınlar ev ekonomisine destek olmak için işe başlıyor ve genelde kayıtdışı olarak çalışıyorlar. Kadınların çoğunun tavsiye üzerine iş bulduğunu belirten Ev İşçileri Dayanışma Sendikası (Evid-Sen) Başkanı Gülhan Benli, “Sektörde bir fiyat artışı var çünkü ev işçileri de enflasyondan korunmak istiyorlar. Ancak sanıldığı gibi herkes fiyat artırmadı. Sosyetik kesimle çalışanlar artırdı. Onun dışında ortalama 1.000-2 bin lira arasında” dedi.
1 GÜN BİLE ÇALIŞSA SİGORTA ŞART!
Evde 10 günden fazla gündelikçi çalıştıranların sigorta yaptırma zorunluluğu bulunuyor. Ancak aynı işveren yanında bir ayda 10 günden az çalışan gündelikçiler için işverenin sigorta primi ödeme yükümlülüğü yok. Bu işçiler için sadece iş kazası ve meslek hastalığına karşı günlük sigorta primi ödeniyor. Bunun için de e-Devlet üzerinden işverenlik başvurusu yapılması gerekiyor. Bu şekilde işçi çalıştıranlar, her bir gün için 2024 yılında 13.33 TL prim ödeyecekler. Ev hizmetlerinde ayda 30 günden az çalışan gündelikçiler ise primlerini kendileri ödeyerek aylık sigortalı sürelerini 30 güne tamamlayabilirler.
