'İkinci el'de satış sonrası haklarınız

İkinci el araç piyasası, havaların ısınması, bayramda seyahatlerin artması gibi nedenlerle son günlerde iyice hareketlendi. Türkiye genelinde yılda yaklaşık 9 milyon araç el değiştiriyor. Ancak ikinci el araç alırken, dikkatli olmak şart. ‘Hasarsız, değişensiz, boyasız, düşük km’de’ gibi ilanlarla göz boyansa da sonradan arıza ya da alım sırasında fark edilmeyen kusurlar çıktığında dikkatsiz alıcılar büyük zarara uğruyor. Peki, ikinci el araç aldıktan sonra ne tür haklarınız var?

EKSPERTİZ RAPORU

İkinci el motorlu kara taşıtlarının ticareti hakkında yönetmeliğe göre;

• İkinci el araç ticareti, yetki belgesine sahip işletmeler tarafından yapılabiliyor. Şahıslar ise bir yıl içinde üçten fazla araç satışı yapamıyor.
• İkinci el araç satışı yapan işletmelerin, satışın yapıldığı tarihten önceki 3 gün içinde ekspertiz raporu alması gerekiyor.
• Ekspertiz raporu, TSE hizmet yeterlilik belgesi bulunan ekspertiz işletmeleri tarafından düzenlenmeli.
• Model yılına göre 8 yaşın veya 160 bin kilometrenin üzerindeki taşıtlar için ekspertiz raporu alınması zorunlu değil.

6 AY SORUMLU

Yönetmeliğin garanti ve ayıplı malla ilgili hükümleri ise şöyle:

• Aracın motor, şanzıman, tork konvertörü, diferansiyel ve elektrik sistemi, satış tarihinden itibaren 3 ay veya 5 bin kilometrede satışı yapan işletmenin garantisi altında bulunuyor.
• Bu parçalarda garanti süresi veya kilometresi içinde meydana gelen arızalar azami 45 iş günü içinde giderilmeli. Arızanın giderilmesine ilişkin masraflar işletmeye ait.
• İkinci el araç satışlarında tüketicilerin 6502 sayılı Kanun’un ayıplı mal ve hizmetlere ilişkin hakları saklıdır. Buna göre, teslim tarihinden itibaren 6 ay içinde ortaya çıkan ayıpların, teslim tarihinde var olduğu kabul edilir.
• Bu durumda malın ayıplı olmadığının ispatı satıcıya aittir. Ayıplara karşı tüketicinin seçimlik hakları saklıdır.

AYIPLI MALLA KARŞILAŞILIRSA SEÇİMLİK HAKLAR

Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici;

• Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,
• Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
• Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,
• İmkan varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme seçimlik haklarından birini kullanabilir.
• Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir.
• Satışı yapan kişinin şahıs olması durumunda satıcının ayıptan sorumluluğu Türk Borçlar Kanunu hükümleri kapsamında bulunur.

ZAMAN AŞIMI

Sözleşmede daha uzun bir süre belirlenmediği takdirde, ikinci el satışlarda satıcının ayıplı maldan sorumluluğu bir yıldan az olamaz. Ayıp, ağır kusur ya da hile ile gizlenmişse zamanaşımı hükümleri uygulanmaz.

GARANTİ KAPSAMINA GİRMEYEN HUSUSLAR

İkinci el araçların satışında garanti kapsamı dışında olan parça, durum, işlem ve arızalardan bazıları şöyle:

• Model yılına göre 8 yaşın veya 160 bin kilometrenin üzerindeki taşıtlar,
• Satış sırasında alıcı tarafından bilindiği işletme tarafından belgelendirilen arıza ve hasarlar,
• Ekspertiz raporunda belirtilen arıza ve hasarlar,
• Aracın olağan kullanımı nedeniyle parçalarda meydana gelen aşınma ve yıpranmalar,
• İkaz lambaları sistem arızası gösterdiği halde aracı kullanmaya devam etmenin sebep olduğu arızalar,
• Hatalı kullanım, kaza, hırsızlık, yangın, infilak, vandallık veya doğal afetler nedeniyle hasar gören parçalar,
• Bakım işlemlerinin muayene ve bakım planına uygun olarak yapılmaması nedeniyle meydana gelen arızalar,
• Tescil belgesinde ‘trafikten çekilerek tescil kaydı kapatılmıştır’ şerhi bulunan taşıtlar.

MUTLAKA SÖZLEŞME İMZALAYIN

Tüketici Konfederasyonu Başkanı Aydın Ağaoğlu, ikinci el aracı işletmeden veya şahıstan da alsanız dahi mutlaka sözleşme imzalanması ve yetki belgesi olan bir ekspertiz şirketinden rapor alınması konusunda uyardı.

Ağaoğlu, ikinci el araç alırken mağdur olmamak için dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıraladı: “Yazılı sözleşmede aracın özellikleri, teknik durumu, varsa arızaları, alım fiyatı, kapora gibi bilgiler yer almalı. Aracın satışından vazgeçilmesi durumunda cayma tazminatı, cezai şart gibi yaptırımlar konulması da mağduriyetleri engelleyecektir.

Tüketiciler mutlaka yetki belgesi sahibi eksperlere aracı incelettirmeli. Ekspertiz ücretinden kaçtığı için mağdur olan, çok daha fazla zarara uğrayanlar var. Daha sonra eksper raporunda olmayan sorunlar ortaya çıkarsa tüketici, ekspertiz raporunu yazan firmadan da tazminat talep edebilir.”

GARANTİLİ ÜRÜN SUNUYOR

İkinci el araç alımında yaşanan sorunların çözümüne karşı bir ürün de geliştirildi. 81 ilde faaliyet gösteren Carranty tarafından düzenlenen sertifika ile hem satıcı hem alıcı hem de ekspertiz merkezinin tüm sorumlulukları teknik ve hukuki anlamda mahkemeye gitmeden yönetmelik kapsamında çözüme kavuşturuluyor.

Carranty Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Ağca, sistemi şöyle anlattı: “Carranty ücretsiz ekspertiz noktaları tarafından düzenlenen ekspertiz raporuna istinaden garanti planlarını oluşturuyor. Oluşturulan garanti planlarında motor, mekanik ve elektronik aksamlar ve kaporta, boya ve şase aksamlarının kontrolleri garanti altına alınıyor.

Alım aşamasında ve sonrasında oluşabilecek tüm sorunların böylelikle önüne geçiliyor. Üstelik herhangi bir arıza durumunda saha ekipleri; yerinde tamir, çekici, yol yardım, konaklama ve ikame araç desteği ile yanınızda oluyor. Aracın arızasını onarıyor, kapınıza kadar teslim ediyor.”