Kayıt dışı çalıştırılıyor! Destek de alamıyorlar! İşte garsonların sorunları…

Yeme-içme sektörü, son 1.5 yıldır pandemi nedeniyle tüm dünyada en büyük zarara uğrayan sektörlerin başında geliyor. Garsonlar da bu zarardan payına düşeni alıyor. İşletmelerin kapanmasıyla birlikte çalışanların çoğu memleketine giderken, geri kalanlar geçimlerini sağlamak adına farklı meslek gruplarına yöneldi. Sigortalı olanlar bu süreçte devlet desteklerinden faydalanabilirken, sigortasız çalışan binlerce garson hiçbir destek alamadı.

MAAŞLAR DÜZENLİ DEĞİL

Pandemi nedeniyle yaşanan sıkıntıların dışında sektörde başka sorunlar olduğunu da belirten İstanbul Yeditepe Aşçılar ve Garsonlar Derneği Başkanı Mehtap Eren, “Birçok meslektaşımızın sigortası maaşı üzerinden yatırılmıyor ve maaşlarını düzenli alamıyorlar. Ayrıca çalışma saatleri uzadıkça uzuyor. Kanunun belirlemiş olduğu saat dilimi 10 saat olup bunun 2 saati dinlenme ve yemek molası. Ama sektörde işler böyle ilerlemiyor. Günde 12 saat ve daha fazla çalışan arkadaşlarımız var” dedi.

MESAİ SAATLERİ DEĞİŞKEN

Mesai ücretlerini veren işletmeler olduğu kadar vermeyenlerin de olduğunu söyleyen Eren, “Garsonluk mesleği ağır meslek dalları arasında olduğu için meslektaşlarımızın sigortalı olması gerekli. Sigortalı olmadıkları takdirde haklarını almakta zorlanıyorlar. Meslektaşlarımız, mesai saatlerinin düzenli olmasını ve servis imkanının sağlanmasını talep ediyor” dedi. Sektördeki maaşların değişken olduğunu da belirten Eren, 3.500-4.000 lira arasında maaş alındığını dile getirdi.

MEVSİMLİK İŞLERE GİTMEYE BAŞLADILAR

19 yıldır garsonluk yaparak ekmeğini kazandığını belirten Hasan Tınkır, devletin verdiği desteklerden faydalandıklarını ancak desteklerin yeterli olamadığını söyledi. Bu dönemde birçok arkadaşının iş değiştirdiğini veya tasını tarağını toplayıp memlekete gittiğini ifade eden Tınkır,“Kimisi fabrikada kimisi de mevsimlik, geçici işlerde çalışmaya başladı” dedi.

BİZİ HOR GÖRÜYORLAR

25 yıl garsonluk yapan Emrah Genç, pandemiyle birlikte kayıt dışılığın arttığını söylüyor. Sigortasız çalışanların destek alamadıklarını belirten Genç, “Normal zamanda ekmeğimizi bu işten çıkarabiliyorduk ama şimdi arkadaşlarımız eşinden dostundan para isteyecek duruma geldi. Geçinemeyenlerse memlekete dönüp ailelerinin yanına yerleşti” dedi. Bu dönem dışında meslek hayatı boyunca 14-15 saat çalıştığı uzun mesailer olduğunu söyleyen Genç, “Ben hiçbir zaman mesai ücreti almadım” dedi.

GİDEREK KABALAŞTILAR

İnsanların garsonlara olan tavrından da bahseden Genç, şunları söyledi: “Eskiden insanlar bize karşı daha hassas ve kibardı ama nesil değiştikçe daha da kabalaştılar. Bizi hor görmeye çalışıyorlar. Müşteri yüzünden işten kovulduğum ya da işi bıraktığım bile oldu. Oysa ki biz sadece hizmet veriyoruz, orada müşteriden azar işitmek için para almıyoruz. Tabii ki garsonların da müşteri ayırmadan herkese eşit davranması önemli.”

GELİR KAYBI YAŞANDI

Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl de bir restoranda en önemli şeyin ekip oluşturmak olduğunu vurgulayarak, şunları söyledi: “Pandemide tabii ki en önemli destek Kısa Çalışma Ödeneği (KÇÖ) oldu. Ekip dağılması gibi problemler minimize edildi. Bu destek bir garsonun hayatını idame ettirebilmesi için tam anlamıyla yeterli değildi. Bu süreçte TÜRES olarak birçok paydaşımızla birlikte çalışanları destekledik. Garsonların bu süreçte yaşadığı en büyük problem gelir kaybı ve kısıtlı imkanlarla geçinmek durumunda kalması oldu.”

BEKLENTİLER NELER?

‘Özellikle büyük şehirlerdeki hayat pahalılığı nedeniyle birçok çalışanımız süreci memleketinde geçirmeyi tercih etti. Ancak pandemi bittiğinde onların geri döneceğini öngörüyoruz’ diyen Bingöl, garsonların taleplerini şöyle sıraladı: “Garsonlar KÇÖ’nün ve mayısta son bulacak işten çıkarma yasağının devam etmesini istiyor. İşverenler ise KÇÖ’nün devam etmediği bir durumda işten çıkarma yasağı konusunda zorluk yaşayacaktır. Her ikisinin de beraber devam etmesi gerek. Yine ücretsiz izin desteğinin asgari ücret seviyesine çekilmesi yönünde de bir talep var.”