Kentsel dönüşüme kesintisiz destek

Türkiye genelinde 6 milyon konut risk altında, 2 milyonunun ise acilen dönüşmesi gerekiyor. İstanbul’da ise yapıların 5’te biri yani 1.5 milyonu riskli durumda. Olası bir depremde 2.5 milyon insanın barındığı 600 bin konut yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya. Özellikle 6 Şubat depremlerinden sonra kentsel dönüşümün önemi anlaşıldı ve yasal düzenlemelerle dönüşümün önü açıldı. Vatandaş da istekli ancak artan maliyetler nedeniyle çoğu dönüşüm projesi rafa kalkabiliyor. Bu noktada da devreye finansal destekler giriyor.

BAŞVURU İÇİN SÜRE SINIRI YOK

İstanbul’da sunulan en önemli finansal desteklerden biri Yarısı Bizden kampanyası. Geçen yıl nisan ayında başvuru toplanan ve 1.2 milyonu aşkın başvuru alınan ‘Yarısı Bizden’ kampanyasında gelen talepler üzerine süre sınırlaması kaldırıldı. Yani artık yüzde 100 anlaşma sağlayan her bina süre kısıtlaması olmadan başvuru yapabiliyor. İstanbul’un 39 ilçesini kapsayan kampanyayı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Marmara Kentsel Dönüşüm Genel Müdürlüğü koordine ediyor.

1.5 MİLYON LİRAYA KADAR HİBE VE KREDİ

Her bir konut için 700 bin lirası hibe, 700 bin lirası kredi, 100 bin lirası da taşınma yardımı olmak üzere 1.5 milyon lira destek sağlanıyor. Birden fazla konutu bulunanlara diğer her bir konutu için ise 1 milyon 400 bin TL kredi desteği veriliyor. Hak sahibinin bir dükkanı için 350 bin TL hibe, 350 bin TL kredi ve 100 bin TL taşınma desteği, diğer her bir dükkanı için ise 700 bin TL kredi desteği sağlanıyor. Kredi geri ödemeleri yapı ruhsatının alınmasından 2 yıl sonra başlıyor. 10 yıl vadeli kredinin ödemesinin başladığı ilk yıl faiz uygulanmıyor. Kalan yıllarda kredi maliyet oranı TEFE’nin yarısı kadar olacak.

ALAN BAZLIYSA TOKİ İNŞA EDİYOR

Kampanyada finansal desteğin yanında bir de inşaat açısından destek sağlanıyor. Otopark ve sığınak alanları proje metrekaresinin dışında tutularak hak kaybının önüne geçiliyor. Kampanyadan faydalanan vatandaşlar evlerini yüklenici firmalarla anlaşarak inşa ettiriyor. Yüklenici firmaya desteğin yüzde 30’u iş başladığında peşin ödeniyor. Kampanya kapsamında yeni bir adım da atıldı. Alan bazlı büyük dönüşümlerde Bakanlık devreye girecek ve TOKİ ile Emlak Konut işbirliği ile dönüşümü yapacak. Bu durumda 700 bin TL’lik hibe tutarı bina maliyetinden düşürülüyor arta kalan borç ise yine uzun vadeli uygun ödeme koşullarıyla taksitlendiriliyor.

HARÇ YOK, KDV YÜZDE 1

Evini kendi dönüştürenler yüzde 1 KDV ödüyor. Ayrıca noter ve tapu harcının yanında vergilerden de muaflar.

FAİZ KATKILI KREDİ

KONUT, İŞYERİ, GÜÇLENDİRME

Riskli alan ya da riskli yapılarda yaşayanlara devlet destekli kredi imkanı sunuluyor. Bu kapsamda konut yapım ve konut edinme için 1 milyon 250 bin lira, işyeri yapım için 800 bin lira, işyeri edinme için 350 bin lira, güçlendirme için 320 bin lira kredi imkanı sağlanıyor. Konut kredilerinde 10 yıl, işyeri için 7 yıl vade uygulanıyor. Bu kredilerde devletin desteği konut yapım ve edinmede yüzde 0.70 (ilk konut), güçlendirmede yüzde 0.50, işyeri yapım ve edinmede yüzde 0.40 seviyesinde. Devlet destekli dönüşüm kredisinde şu an güncel faiz oranı yüzde 3.79 seviyesinde. Kredide 2 yıl anapara ödemesiz dönem var.

ENERJİ VERİMLİYSE DAHA FAZLA KATKI

Kamunun yüzde 0.70 desteği ile standart konutta faiz yüzde 3.09’a düşüyor. Konut enerji verimliyse destek miktarı artıyor. Örneğin destek oranı A sınıfı konutta yüzde 0.78’e, B sınıfı konutta yüzde 0.74’e çıkıyor. Böylece faiz oranı yüzde 3’ün de altına inebiliyor. Faiz desteği standart işyerleri için yüzde 0.40, B sınıfı enerji verimli işyeri için yüzde 0.44, A sınıfı işyeri için yüzde 0.48 olacak. Krediden konutlarını yeniden inşa etmek isteyen hak sahipleri ile riskli yapılarda en az 1 yıl oturan kiracı veya sınırlı ayni hak sahipleri yararlanabiliyor. Kullanılabilecek maksimum kredi miktarı ise 3 milyon lira.

KİRA YARDIMLARINDA SON DURUM

İSTANBUL’DA 5 BİN 500 TL

Kira yardımları 2024 tarifesine göre, İstanbul’da hak sahiplerine 5 bin 500 lira kira desteği veriliyor. İstanbul’da kiracılara defaten verilen destek 11 bin lira, sınırlı ayni hak sahiplerine defaten verilen destek de 27 bin 500 lira seviyesinde. Ankara, Antalya, Bursa ve İzmir’de ise kira desteği 4 bin 500 lira olarak veriliyor. Diğer büyükşehirlerde bu rakam 3 bin 750 lira, büyükşehir olmayan illerde ise 3 bin lira olarak uygulanıyor.

ŞARTLARI NEDİR?

* Riskli yapılarda 18 ay, riskli ve rezerv yapı alanlarında en fazla 48 ay kira yardımı yapılıyor.
* Ev sahiplerine aylık, kiracılara bir kereye mahsus destek veriliyor. Bu kapsamda kiracılara defaten illerindeki kira desteğinin iki katı kadar ödeme yapılıyor.
* Kira desteğinden yararlananlar, uygun faizli kredi desteğinden yararlanamıyor.

DEPREM BÖLGESİNDE ‘YERİNDE DÖNÜŞÜM’

6 Şubat depremlerinden etkilenen bölgede ‘Yerinde Dönüşüm’ kampanyası yürütülüyor. Buna göre, bakanlığın denetiminde kendi yapısını yerinde yapmak isteyenlere konutlar içinde 750 bin lira hibe, 750 bin lira kredi veriliyor. Ahırı bulunan konutlarda kredi miktarı 1 milyon liraya çıkıyor. İşyerleri için de 400 bin lira hibe, 400 bin lira kredi veriliyor. Krediler 2 yılı ödemesiz olmak üzere 10 yıl vadeli ve faizsiz olacak. En fazla 3 bağımsız bölüm için kredi alınabiliyor. Bir hak sahibine sadece bir konut ve bir işyeri için hibe veriliyor. Başvurular e-Devlet üzerinden yapılırken, bölgede kurulan 25 ofis de bilgi ve destek sağlıyor.

YEŞİL KONUTLARA YÜZDE 0.69 ORAN

İklim ve Afetlere Dayanıklı Şehirler Projesi İzmir, İstanbul, Manisa, Kahramanmaraş olarak 5 ilde yürütülecek. Pilot il olarak İzmir seçildi. Proje kapsamında 2.5 milyon liraya varan kredi desteği aylık yüzde 0.69 faiz ve 180 ay vadeyle verilecek. Başka konutu olmayan orta ve düşük gelirli vatandaşlara, şehit ve gazi yakınlarına, emeklilere ve engellilere yıllık yüzde 0.25 faiz indirimi sağlanacak. Bunun yanında A sınıfı binalar için yıllık yüzde 0.50, B sınıfı binalar için yıllık yüzde 0.25 faiz indirimi uygulanacak. Ödemeler, inşaat ilerleme seviyesine bağlı olarak yapılacak.