Kıdem tazminatına zam

Kıdem tazminatını da içeren tamamlayıcı emeklilik sistemine (TES) ilişkin yasal düzenlemeyle ilgili süreç devam ederken, memur maaşlarıyla birlikte tazminatın tavan tutarı da belli oldu. Mevcut uygulamada kıdem tazminatına hak kazanmak için bir işyerinde en az bir yıl çalışmak gerekiyor. Tazminat her bir yıl için 1 aylık brüt ücret kadar oluyor. Ancak üst limiti var. Tavanı ifade eden bu tutar, memur maaşlarına yapılan zamma göre her 6 ayda bir değişiyor.

Yüzde 5.75 oranında artış

3 Temmuz itibarıyla son 6 aylık enflasyon ve buna bağlı olarak ortaya çıkan memur maaş katsayısına göre tavan tutar da yukarı çekildi. Bir başka deyişle kıdem tazminatının en üst tutarına yüzde 5.75 oranında zam yapıldı. 10 bin lira brüt ücreti olan bir çalışanın, 1 yıllık tazminat tutarı temmuz ayına kadar 6.730 lirayı aşamıyordu. Son zamla birlikte bu tutar 7.117 liraya yükseldi. Yani temmuz itibarıyla kıdeme hak kazananın cebine daha çok para girecek.

1 ay farkla 5.805 lira

Yeni tavana göre 7.117 lira ve üzeri aylık brüt ücreti olanlar, her 1 yıl için 387 lira daha fazla tazminata hak kazanacak. Örneğin; 15 yıl aynı yerde çalışan ve son 4 aylık brüt ücreti 7.117 lira ve üzerinde olan kişi, bu ay emeklilik ya da farklı nedenlerle ayrılmayı planladığında, haziran ayına göre 5.805 lira daha fazla kıdem alacak. Kıdemde tavan 1 Temmuz-31 Aralık 2019 döneminde 6.379 liraydı. Böylece son 1 yılda kıdem tavanında memur zamlarıyla birlikte 738 liralık artış meydana geldi.

1.5 maaş kadar ihbar hakkı

Kanuna göre; işveren, işten çıkarmadan önce bunu işçisine bildirmek zorunda. Işçinin çalışma süresi 6 aydan kısaysa 2 hafta, 6 ay ile 1.5 yıl arasındaysa 4 hafta, 1.5 yıl ile 3 yıl arasındaysa 6 hafta, 3 yıldan fazla olursa 8 hafta (56 gün) önce haber vermek zorunda. Buna ‘ihbar süresi’ deniyor.

Haber vermeden işten atanlar, kıdemin yanında ihbar tazminatını da öder. 10 gün çalışan bir işçi de ihbar tazminatına hak kazanır. Işçi de çıkmadan önce işverene ayrılacağını önceden haber vermek zorunda. Ihbar tazminatının hesabında brüt ücret dikkate alınır. Ama bunda ‘tavan sınırı’ yok. Ancak, taban asgari ücrete göre değişiyor. Asgari ücrete zam geldikçe, ihbar tutarı da yükseliyor.

3600 gün, 4500 gün veya 7000 günle kimler alabilir?

İstifayla da mümkün

Tazminat sadece işten çıkarılma durumunda değil, istifa hallerinde de alınabiliyor. Örneğin; erkek işçi askerlik, kadın ise evliliği nedeniyle (1 yıl içinde) işten ayrılırsa, kıdemini alabiliyor. Emekli olmak için işten çıkanlar, kıdem tazminatı alır. 8 Eylül 1999’dan önce işe girip de 15 yıl sigortalı olan ve en az 3600 günü tamamlayanlar ile 1999’dan sonra ilk defa işe başlayıp 25 yıl sigortalı olup 4500 gün prim ödeyenler ise istifa edince kıdeme hak kazanıyor.

SGK’dan yazı şart

7000 günü tamamlayan kadınsa 58, erkekse 60 yaşını tamamlamak koşuluyla emekli olabiliyor. Dolayısıyla burada sigortalılık süresi aranmıyor. Bir başka deyişle 19 yıl 5 ay 10 gün prim ödeyenler, SGK’dan yazı isteyip çalıştığı yerden istifa ederek kıdem tazminatını yasal olarak alabilir. Bunun için SGK’dan ‘yaş dışında emeklilik şartlarını yerine getirmiştir’ yazısı istenmeli. Fazla mesai nedeniyle ayrılan işçi de kıdem alır.