Kıdem tazminatında tüm detaylar ortaya çıktı! Emeklilikte…

Emeklilikte "ikramiye", işsiz kalındığında "güvence", işe haklı neden olmadan son verildiğinde "tazminat" olan kıdem milyonlarca çalışanı ilgilendiriyor. Bu yıl için kıdem tazminatı tavanı 8 bin 284 lira olarak belirlenirken, 5 yıl çalışan biri işten çıkarıldığında 41 bin 420 lira alacak. Hamilelik ve doğum nedeniyle işten ayrılma, ücret artışında anlaşmazlık nedeniyle istifada tazminat hakkı doğmuyor.

Malullük aylığı almak amacıyla işten ayrılan kıdemini alabilir. Kurum ve sandıklardan toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazanma hali kabul ediliyor. Yaş dışındaki sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısını tamamlayan kendi isteğiyle ayrıldığında tazminat hakkı doğar. Evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde sözleşmesini fesheden kadın çalışan kıdemini alabiliyor.

Kıdem tazminatı zamanında ödenmezse faiz istenilebilir. Zamanında ödenmeyen kıdeme en yüksek mevduat faizi işletilir. Sosyal Güvenlik Kurumu, kıdem tazminatı konusunda merak edilen sorularla ilgili son dakika açıklamaları ve yanıtlar getirdi.

Merak edilen 20 sorunun yanıtı şöyle:

Kıdem tazminatının ödenmesi için gereken şartları nelerdir?

Emeklilik hakkını elde eden, aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışması ön koşuluyla iyi niyet ve ahlak kuralları nedeni dışında iş sözleşmesi feshedilen, askerlik nedeniyle işten ayrılan kıdem tazminatını alabilir. İşçinin ölümü halinde tazminat ödenir.

İŞ YERİ SATILIRSA FESİH NEDENİ OLMAZ

İşyerinin satılması durumunda işçi kıdem tazminatının ödenmesini isteyebilir mi?

İşyerinin kısmen veya tümüyle devredilmesi durumunda, söz konusu işyerinde çalışmakta olanlar aynı şartlarla çalışmaya devam eder. Bu durum yasal haklarda kayba yol açmaz, işçiye de haklı fesih nedeni oluşturmaz.

Evlilik nedeniyle istifa eden kadın işçi kıdem tazminatı alabilir mi?

Kadın işçiler, evlilik nedeni ile işten ayrılmaları durumunda kıdem tazminatına hak kazanır. Bunun için iş sözleşmesinin evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde yazılı olarak feshi, evliliği gösteren belgenin işverene sunulması, feshin gerekçesinin evlilik olduğunun açıkça belirtilmesi gerekiyor.

Kıdem tazminatı tutarı nasıl hesaplanır?

İş sözleşmesinin feshi durumunda, çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dâhil edilir. Hesaplamada işçiye ödenen ücretin yanı sıra, tüm para ve para ile ölçülebilen menfaatler (yol parası, yemek parası, düzenli olmak koşuluyla ikramiye ödemeleri gibi) de dikkate alınıyor. Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinde geçerli olan kıdem tazminatı tavanı ile sınırlı. (Bu yıl için 8 bin 284 lira)

İhbar tazminatı nedir, hangi hallerde ödeniyor?

İş sözleşmesinin feshinden önce durumun diğer tarafa yazılı olarak bildirilmesi esastır. Buna göre, 6 aya kadar süren çalışmalarda 2 hafta, 6 aydan 1.5 yıla kadar süren çalışmalarda 4 hafta, 1.5 yıldan 3 yıla kadar süren çalışmalarda 6 hafta, 3 yıldan uzun süren çalışmalarda 8 hafta bildirim süresi uygulanıyor. İş sözleşmesini bildirim süresi vermeksizin fesheden işveren, bu sürenin ücretini ihbar tazminatı olarak öder.

İşveren sözleşmeyi ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller nedeniyle feshederse işçi kıdem tazminatına hak kazanır mı? Kıdem tazminatına hak kazanamaz.

Kendi isteğiyle ayrılan ihbar tazminatı alabilir mi?

İşçinin kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda,ihbar tazminatı hakkı oluşmaz. Deneme süresi içinde fesih durumunda ihbar ödenmez.

İşyerinin taşınması, çalışma şartlarının değiştirilmesi halinde işçi kıdem tazminatını alarak işten ayrılabilir mi?

İş sözleşmesi hükümleri, işyeri uygulamaları veya çalışma koşulları konusunda değişiklik çalışana bildirilmeli. İşçi tarafından 6 gün içinde kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamamaktadır.

Ücreti artırılmayan işçi kıdem tazminatını alarak işten ayrılabilir mi?

İş sözleşmesinde bir hüküm bulunmaması halinde, uygulamaya ilişkin inisiyatif işverene ait. Ücret artışlarındaki anlaşmazlık nedeni ile işten ayrılan işçi istifa etmiş sayılacağından tazminat alamaz.

Toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır mı? Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulu kurum veya sandıklardan toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazanılan hallerdendir.

Çırakken işi bırakan, hamilelik veya doğum nedeni ile işten ayrılan işçi, kıdem tazminatına hak kazanır mı?

Hamilelik veya doğum nedenine dayalı, çırakken işten ayrılan kıdem alamaz.

Yaş dışındaki sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayılarını tamamlayarak kendi isteğiyle işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır mı?

Yaşlılık aylığı almak için yaş dışındaki sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayılarını tamamlayarak kendi isteğiyle işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

10 ay önce evlenen kadın işçi işten ayılmak zorundaysa, kıdem tazminatı alabilir mi?

Kıdem tazminatı alabilir. Diğer yandan 1 yıl 2 ay önce evlenen kadın işçi, işten ayrılırsa kıdem tazminatı alamaz. Evlenilen tarihten itibaren 1 yıl içinde iş sözleşmesini kendi arzusu ile sona erdirmesi halinde kıdem alınabiliyor.

Daha önceki hizmetinden dolayı kıdem tazminatı alan işçi, tekrar aynı işyerinde çalışmaya devam ederse, daha önceki süre için tekrar kıdem tazminatı alabilir mi?

Aynı kıdem süresi için bir defadan fazla kıdem tazminatı ödenmez.

Malulen emekli olarak işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır mı?

Malullük aylığı almak amacıyla işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazanılan hallerdendir.

İşyerinde 10 yıldan beri çalışan işçi, ne kadarlık ücret tutarında kıdem tazminatı alabilir?

İşçiye işe başladığı tarihten itibaren her geçen tam yıl için işverence 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Dolayısıyla, işçi her yıl için 30 günlük olmak üzere toplam 300 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatına hak kazanır.

Daha önce çalıştığı kamu kurumundan kıdem tazminatı alarak ayrılan işçi, daha sonra başka bir kamu kurumunda çalışmaya başlarsa, kıdem tazminatına esas süre ne kadar olur?

İkinci kamu kurumundaki hizmet süresi üzerinden kıdem tazminatına hak kazanılır.

Kıdem tazminatında her yıl için ödenecek 30 günlük ücret artırılabilir mi?

Kıdem tazminatında her yıl için ödenecek 30 günlük ücret artırılabilir. Kıdem tazminatı ile ilgili 30 günlük sürenin hizmet akitleri veya toplu iş sözleşmeleri ile işçi lehine değiştirilebilir. Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesilmektedir.

Kıdem tazminatı zamanında ödenmezse faiz istenilebilir mi?

İstenilebilir. Çünkü kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi halinde ödenmeyen süreye göre mevduata uygulanan en yüksek faizin ödenmesine hükmedileceği belirtiliyor.

Çalışan vefat ettiği takdirde çalışana ait kıdem tazminatı tutarını mirasçıları talep edebilir mi?

Vefat eden çalışana ait kıdem tazminatı, tüm yasal mirasçılarına veraset ilamındaki hisseleri oranında ödenir.

Kaynak: Sabah