Kimse bilmiyor! Hem izin alıp hem de devletten ödeme alabilirsiniz!

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) son işgücü verilerine göre; 30 milyon 371 bin kişilik istihdamın 20 milyon 651 bini erkeklerden oluşuyor. Bir başka deyişle erkeklerin çalışma hayatındaki oranı yüzde 68 civarında. Her 100 çalışanın 68’i erkek. Yasalar kadınlara iş hayatında pozitif ayrıcalıklar tanıdığı için erkeklerin ve özellikle evli ve çocuk sahibi babaların hakları çok fazla bilinmiyor. Bu nedenle dün kutlanan ‘Babalar Günü’ dolayısıyla pek bilinmeyen hakları derledik.

MAZERET İZNİ VE DEVLETTEN ÖDEME

DOĞUM İZNİ: Çalışma hayatında en çok sorulan fakat sık sık yanlış yorumlanan konulardan birisi de erkek işçinin eşinin doğum yapması halinde herhangi bir yasal izninin olup olmadığıdır. Erkek SSK’lı işçinin 5 gün ücretli doğum izin hakkı bulunuyor. İşçi babaya; evlenmesi, evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü halinde 3 gün ücretli izin veriliyor. Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü halinde, doğum sonrası kullanılamayan bütün doğum izni süresi babaya hak olarak tanınıyor. Bu izinler, yıllık izinden sayılamaz. İşçilerin en az yüzde 70 ve üzerinde engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde 10 güne kadar ücretli izin verilir.

MEMURDA FARKLI: Memur babaya eşinin doğum yapması halinde, isteği üzerine 10 gün ücretli babalık izni; kendisinin veya çocuğunun evlenmesi ya da eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hallerinde isteği üzerine 7 gün mazeret izni veriliyor. Öte yandan evlat edinen işçi ve memur babaya 24 aya kadar ücretsiz izin ve 6 aya kadar yarım gün çalışma hakkı tanınıyor.

YARIM GÜN ÇALIŞMA: Doğum yapan annelere tanınan yarım gün çalışma hakkı babaya da sağlanıyor. Bu hak, annenin analık izni bittikten sonra başlıyor. Anne çalışmak zorunda ise baba, haftalık 45 saatlik çalışma süresinin yarısını (22.5 saat) izin olarak kullanabiliyor. Başvuru analık izni bittikten sonraki 30 gün içinde İşkur’a yapılmalı. Yarım çalışma süresi; birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün. İkiz çocukta 30 gün, çocuk engelliyse 360 gün daha ekleniyor. Yarım gün çalışan babaya 15 günlük ödemeyi de devlet yapıyor. Bu da brüt asgari ücretin yarısı kadar yani 2 bin 500 lira oluyor.

ÖLENE KADAR EŞ ÜZERİNDEN AYLIK

DUL AYLIĞI: Yine dul aylığının sadece kadınlar tarafından alındığı ile ilgili yanlış bilgiler mevcut. Ancak uygulamaya bakıldığında bunun için bir cinsiyet ayrımı yapılmadığı görülüyor. Dolayısıyla eşi ölen bir erkek de ölüm aylığı (dul aylığı) alabiliyor. Burada kişinin çalışıyor ya da emekli olmasına da bakılmıyor. Aynen kadınlara ödendiği gibi şartlar oluşmuşsa erkeklere de ölüm aylığı veriliyor. Ölüm aylığı alabilmek için ölen eşin en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları priminin bildirilmiş olması şartı var. SSK’lı (4A) olanların en az 5 yıl sigortası, 900 gün primi varsa yine maaş bağlanıyor. Eşin çalışıyor olması ya da emekli olması durumunda aylıkta belli kesintiler yapılıyor. Eğer dul erkek, yeniden evlenirse aylık tamamen kesiliyor. Evlenmezse ölene kadar maaş alabiliyor.

SÜT PARASI

SÜT PARASI ALIR: Devlet, yeni doğum yapan annelere bir kerelik 316 lira emzirme (süt parası) ödüyor. 5 yıl içinde bu para talep edilebilir. Başvuru, SGK il müdürlüğüne, Sosyal Güvenlik Merkezi’ne yapılıyor. Bağkur’lu anneler de süt parası alabiliyor. Anne sigortalı değilse, süt parası babaya ödeniyor. Kadın sigortalının veya eşi çalışmayan erkek sigortalının emzirme ödeneği alabilmesi için doğumdan önceki son bir yılda en az 120 gün prim ödemiş olması gerekiyor.

SAĞLIK HAKKI: Genelde ailedeki diğer bireylerin (eş, çocuklar) erkeklerin sigortası üzerinden sağlık yardımı alması gerekiyormuş gibi bir önyargı var. Oysa sosyal güvenlik sistemimiz, sigortasız kalan erkekler için de önemli kolaylıklar sağlıyor. İşsiz kalan bir baba, sigortalı veya emekli eşinin üzerinden sağlık yardımından faydalanabilir. Bunun için babanın Genel Sağlık Sigortası’na (GSS) prim ödemesi de gerekmiyor. Eş, Bağkur’lu olsa dahi devlet destekli sağlık hizmeti alınabiliyor.