KKM'nin avantajı kaldı mı?

GEÇEN YIL 3.4 TRİLYONA ULAŞMIŞTI

Kur korumalı mevduat (KKM) uygulaması döviz piyasalarında oluşan panik havası ve yüksek oynaklık sonucu Aralık 2021’de devreye alınmıştı. Bu hesaba parasını yatıranlar, faizin üzerindeki döviz artış farkını alabiliyor. Eğer döviz düşerse veya sabit kalırsa faiz geliri elde edebiliyor. KKM’nin bu risksiz yapısı birçok tasarruf sahibinin bu hesaba yönelmesinde etkili olmuştu. 18 Ağustos 2023’te bu hesaplardaki para 3.4 trilyon lirayla rekor kırmıştı. Ekonomi yönetimi daha sonra KKM’den çıkışı ve TL’ye dönüşü hızlandırmak için bir dizi önlem almıştı.

FAİZDE YENİ TARİFE DEVREYE GİRDİ

Bankalara TL hedefinin konulması, zorunlu karşılıkların artırılması, firmaların KKM hesaplarındaki vergi istisnasının sona ermesi alınan önlemlerin bazılarıydı. Geçen hafta bunlara bir yenisi daha eklendi. Merkez Bankası’nın bankalara gönderdiği talimata göre; KKM faizinde alt sınır, politika faizinin yüzde 80’inden yüzde 70’ine indirildi. Güncel politika faizi yüzde 50. Dolayısıyla bankalar KKM hesapları için yüzde 40 yerine yüzde 35 faiz uygulayabilecek. Ayrıca, yeni açılacak ve yenilenecek hesaplar için ‘ek getiri’ adı altında herhangi bir ödeme yapılamayacak.

HANGİ ORAN UYGULANACAK?

6 AYA KADAR YÜZDE 7.5

Mevcut durumda vadeli mevduat hesaplarına; 6 aya kadar (6 ay dahil) vadelerde yüzde 7.5, 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadelerde yüzde 5, bir yıldan uzun vadede yüzde 2.5 stopaj uygulanıyor. KKM’de stopaj avantajı kalkınca elde edilen faiz gelirinden hesap vadesine göre vergi kesilecek. KKM hesapları en az 3 ay vadeli açılabiliyor. Çoğu tasarruf sahibi de bu vadeyi tercih ediyor. Yani parasını 3 ay KKM’ye yatıranların faiz getirisinden yüzde 7.5’lik bir kesinti yapılacağını söyleyebiliriz. Tabii bu oran ağustos itibarıyla KKM vadesi yenilenen ve hesap açanlar için geçerli olacak. 1 Ağustos öncesinde hesap açanlar ve vadesi devam edenler sıfır stopaj hakkından yararlanacak. Şu anda 31 Mart 2024 öncesi bankada döviz cinsi birikimi olan bireyler KKM hesabı açabiliyor. TL dönüşümlü KKM hesabının açılması uygulaması 1 Ocak 2024 itibarıyla sona ermişti.

MEVDUATA, ENFLASYONA, ALTINA VE BORSAYA YENİLDİ

KKM, sadece faiz kazancı sağlamıyor, kurun belirlenen vadede faizden çok getiri sunması halinde faiz gelirinden sonraki fark da tasarruf sahibine ödeniyor. Bu anlamda, KKM’de döviz kuru da belirleyici. Dolar/TL yılbaşından bu yana yüzde 12, Euro 10.5, vadeli mevduat faizi yüzde 30, Borsa İstanbul yaklaşık yüzde 50 getiri sağladı. Enflasyon da yüzde 24.73 oldu. Parasını yıllık yüzde 40 faizle KKM’de değerlendirenler yılbaşından bu yana döviz farkından dolayı kâr elde edemedi. İlk 3+3 yani 6 ayda elde ettikleri kümülatif faiz geliri ise yüzde 22-23 civarı. 100 bin lira yatıranın parası şu anda 123 bin lira civarında. Bu durumda KKM sahiplerinin enflasyona, mevduat getirisine, Borsa İstanbul’a hatta yüzde 25-26 getiri sağlayan gram altına dahi yenildiğini söyleyebiliriz.

AĞUSTOSTA SIFIR STOPAJ DA BİTİYOR

Son alınan önlem, KKM faizinin cazibesinin, yüzde 47-54 bandında seyreden güncel mevduat faizlerine göre oldukça düşük kalmasına neden oldu. Bireylerin, KKM hesaplarından sağladığı faiz gelirinden bugüne kadar stopaj (vergi) alınmıyordu. 1 Mayıs 2024’te yapılan düzenlemeyle KKM mevduata uygulanan sıfır stopaj 31 Temmuz 2024’e kadar uzatılmıştı. Ancak ağustos itibarıyla bu avantaj da ortadan kalkacak. Dolayısıyla 47 haftadır kesintisiz düşerek 1.9 trilyona gerileyen KKM’nin azalan avantajla daha da gerilemesi bekleniyor.

ÖRNEK HESABA BAKIN ARADAKİ FARKI GÖRÜN!

Bugün para piyasası TL fonların günlük getirisi yüzde 0.1370’lere kadar çıkıyor. Biz ortalama yüzde 0.1250 oranını baz alalım. Faizlerde sert bir geri çekilme yaşanmazsa 5 ay boyunca 100 bin lirasını TL serbest fona yatıran bir kişi 20 bin 608 lira yani yüzde 20.61 bileşik getiri sağlar. Bu getirinin yüzde 7.5’i stopaj olacağından net getiri 19 bin 62 lira olarak hesaplanır. Parasını yüzde 50 faizle 5 ay vadeli mevduata yatıranlar net 19 bin 334 lira; yüzde 48 faizle 5 ay yatıranlar da net 18 bin 560 lira gelir elde eder. Ancak parasını önümüzdeki 5 ayda, yıllık yüzde 35 faizle KKM’de değerlendiren bir kişinin geliri net 13 bin 489 lirada kalır. Bu durumda sadece 100 bin liralık varlıkta 5-6 bin liralık kaybı oluşur.

KURDA NASIL BİR BEKLENTİ VAR?

Son açıklanan Orta Vadeli Program’da (OVP) dolar/TL kurunun yıllık ortalama değerleri 2024 sonunda 36.8 lira olarak öngörülmüştü. Uzmanlar şu anki doların bulunduğu 33 lira seviyesine göre bu öngörünün altında bir dolar/TL kuru gerçekleşebileceğini söylüyor. Deutsche Bank, HSBC, Commerzbank, BNP Paribas gibi yabancı bankaların tahmini de OVP ile paralel. Merkez Bankası’nın piyasa katılımcıları anketinde de dolar/TL 37.75 olarak tahmin edildi. Tahminler gerçekleşir ve dolar yıl sonunda 37 olursa bugünkü değerine göre yaklaşık yüzde 10-11 artmış olacak. Bu durumda parasını yüzde 35 faizle KKM’ye bağlayanlar kur farkı geliri elde edemeyecek ve yine mevduata yenilecek. Peki hangi durumda KKM avantajlı olabilir? Eğer olağanüstü bir durumda dolar/TL tüm öngörüleri aşar da 40 lira ve üzerini görürse bu durumda mevduat getirisini az bir farkla geçebilir.

NOT: OVP’deki dolar/TL tahmini 36.8 lira olduğundan KKM hesabında bu tutar baz alınmıştır.
*KKM faiz getirisi dolar/TL getirisinden fazla olacağından bu fark yüzde 35 faizden elde edilen faiz kazancını etkilemez.
**Yüzde 35’lik oranla 5 aylık faiz getirisi dolar/TL getirisinin altında kalacağından, faiz getirisinin üzerinde oluşan kur farkı tasarruf sahibine ödenecek.