Giriş
Fiyatlarda rekor artışlar, artan maliyetler, kira kaosu, krediye erişim zorluğu derken konut sektörü, 2022’de gündemden düşmedi. 2022 toplamında 1 milyon 485 bin 622 konut satıldı, satılan her 100 konuttan 69’u ikinci el oldu. Yılın rekoru ise yabancılardan geldi. Ruslar yabancı piyasasını domine etti. / Meltem Kara Söyleyenoğlu- Posta
Rekor üstüne rekor kıran fiyatlar, artan maliyetler sonucu yeni inşaatların azalması, arz yetersizliği, kira bedellerindeki fahiş artışlar ve krediye erişim sorunlarıyla konut sektörü, 2022 yılının gündemindeydi. 2022 yılına çok iyi başlayan ve ilk 6 ayda yeni rekorlar kıran konut satışları, yılın ikinci yarısında düşüşe geçti. Tüm bunlara rağmen, konut satışları son 2 yılda olduğu gibi 2022’de de 1.5 milyon seviyesini korudu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı konut satış istatistiklerine göre, 2022 yılında bir önceki yıla göre yüzde 0.4 azalışla 1 milyon 485 bin 622 adet konut satıldı. 2021’de 1 milyon 491 bin 856 adet konut satışı yapılmıştı. Tüm zamanların rekoru ise 2020’deki 1 milyon 499 bin 316 adetlik satış...
KREDİLER DİPTE
Yıl içinde kredi üst sınırlarına getirilen limitler, ortalama yüzde 2 seviyesinde seyreden kredi faiz oranları ile düşük miktarlarda kredi verilmesi, kredi kullanımını sınırlandırdı. 2022’de gerçekleşen ipotekli (kredili) satışlar bir önceki yıla göre yüzde 4.8 azalışla 280 bin 320 oldu. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 18.9 olarak gerçekleşti. Yani her 100 konutun yalnızca 20’si için kredi kullanılabildi. Kredi kullanımı aralık ayında ise dibi gördü. Aralık 2022’de yüzde 51.8 azalışla 21 bin 796 konut için kredi alındı, kredili satışın payı yüzde 10.5’e kadar düştü. Bunda orta gelirliye yönelik kampanyada düşük faiz oranları sunulacağının açıklanması da etkili oldu.
İKİNCİ EL AĞIRLIĞI
Konut satışları türlerine göre incelendiğinde ikinci elin baskınlığı dikkat çekiyor. Yıl genelinde yaşanan konut sorununda ikinci el fiyatlarının dizginlenememesi etkili olmuştu. İkinci el fiyatlarına ev sahipleri her istediklerinde yüz binlerce liralık zamlar yapsa da talep sıfıra kaymadı. Sıfır konut satışları 2022 yılında 460 bin 79 seviyesinde kalırken, ikinci el konut satışları 1 milyon 25 bin 543 olarak gerçekleşti. İlk el satışların payı 2022 yılında yüzde 31’de kalırken, satışların yüzde 69’unu ikinci eller oluşturdu. Başka bir deyişle her 100 satışın 69’u ikinci eldi.
RUSLARLA GELEN REKOR
Haziran ayında devreye giren ve vatandaşlık bedelini 250 bin dolardan 400 bin dolara çıkaran düzenlemeden sonra yavaşlasa da bu yılın rekoru, yabancıya satıştan geldi. Savaş sonrasında Rusların domine ettiği yabancıya satış, bir önceki yıla göre yüzde 15.2 artışla 67 bin 490 adete çıktı ve tüm zamanların rekorunu kırdı. Önceki rekor 2021 yılında gerçekleşen 58 bin 576 adetlik satıştı. 2022 yılında toplam konut satışları içinde yabancılara yapılan konut satışının payı yüzde 4.5 oldu.
İSTANBUL VE ANTALYA
2022 yılında yabancılara yapılan konut satışlarında ilk sırayı 24 bin 953 ile İstanbul aldı. İstanbul’da satılan 259 bin 654 konutun 24 bin 953’ünü yabancılar aldı. Bu da yaklaşık yüzde 9.6’lık paya denk geliyor. İstanbul’u sırasıyla 21 bin 860 konut satışı ile Antalya, 4 bin 316 konut satışı ile Mersin izledi. Ruslar 2022 yılında Türkiye’den 16 bin 312 konut satın aldı. Rusları 8 bin 223 konut ile İran vatandaşları ve 6 bin 241 konut ile Irak vatandaşları izledi.
2023’TE NELER BEKLİYOR?
Yeni Evim kampanyası ile hem kredili satışlarda hem de sıfır konutlarda yaşanan canlılığın sektörü hareketlendirmesi hedefleniyor. Kampanya kapsamında müteahhitlere sunulan 25 milyar liralık paketle, üretimin hızlanması, böylece arz-talep dengesinin sağlanması bekleniyor. İkinci ele yönelik de bir kampanya hazırlığı var. Bu durum fiyatları şimdiden artırsa da sunulacak avantajlarla satışlar canlılığını koruyacak. Fiyatlardaki artışın yüzde 20-25 bandında devam edeceği öngörülüyor. Yabancıya satışın 75 bin adede yükselmesi bekleniyor. Tüm bu etkenlerle, 2023 yılında 1.5 milyon seviyesinin aşılıp yeni rekorlara kapı açılması bekleniyor.
TAPULAR KİMİN?
- Erkekler yüzde 55.3 pay 821 bin 132
- Kadınlar yüzde 32.6 pay 484 bin 654
- Eşler (ortak) yüzde 1.6 pay 24 bin 193
ARALIKTA BÜYÜK SIÇRAMA
Türkiye genelinde konut satışları Aralık 2022’de bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 8.2 azalsa da bir önceki aya göre büyük bir sıçrama yaptı. Kasımda satışlar 117 bin 806 seviyesindeyken, aralıkta 207 bin 963’e çıkarak yüzde 76 artış gösterdi. Aralıkta kredili satışlar yüzde 51.8 azalış göstererek 21 bin 796 oldu. Yabancılara yapılan konut satışları ise yüzde 18.6 azalarak 6 bin 386’ya indi.
