Kur Korumalı Mevduat'ın fişini çeken stopaj kararı

SON DÖNEMDE ÇIKIŞ HIZLANMIŞTI

Kur korumalı mevduat (KKM), döviz piyasalarındaki yüksek volatilite (oynaklık) sonucunda Aralık 2021’de devreye alınmıştı. Hem faiz gelirinin olması hem de kurda oluşabilecek farkın gelire eklenmesi bu hesabı o tarihten sonra cazip kılmıştı. Ayrıca elde edilen kazançtan vergi (stopaj) alınmaması da KKM’ye olan ilgiyi artırıyordu. Nitekim bu hesaplarda biriken tutar 3.4 trilyon lirayla rekor kırdıktan sonra hızla önlemler devreye girmişti. Ayrıca kur uzun süre sakin seyredip, mevduat faizleri de rekor seviyelere ulaşınca KKM’den çıkış hızlanmıştı.

ÖNCE FAİZ ADIMI, ŞİMDİ DE VERGİ

Gelinen noktada 26 Temmuz itibarıyla KKM hesaplarındaki tutar 1 trilyon 832 milyar liraya kadar düştü. Merkez Bankası verilerine göre bu tutarın yaklaşık yüzde 71’i bireylere, geri kalanı ise şirket ve kurumlara (tüzel kişilere) ait. Yani 100 liralık KKM’nin 71 lirası gerçek kişi hesaplarında. Son 10 günde yapılan düzenlemelerle bu hesaplardaki çıkışın daha da hızlanması bekleniyor. Çünkü KKM taban faizi 22 Temmuz itibarıyla yüzde 40’tan yüzde 35’e çekildi. En önemli düzenleme ise dün gerçekleşti. Son 3 yıldır getirilerinden tek kuruş vergi alınmayan KKM’de stopaj muafiyeti 1 Ağustos itibarıyla sona erdi.

1 MAYIS’TA ÜÇ AY DAHA UZATILMIŞTI

Resmi Gazete’nin dünkü sayısında yayımlanan Cumhurbaşkanı kararına göre; 6 aya kadar (6 ay dahil) açılan KKM hesaplarına yüzde 7.5 stopaj, 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli olanlara yüzde 5 stopaj uygulanacak. Stopaj, aynı oranlarda altın dönüşümlü hesaplar ve kur korumalı katılım hesapları için de geçerli olacak. 1 Mayıs 2024’te yapılan düzenlemeyle vadeli mevduat ve bazı fonlarda stopaj artışına gidilirken, bireylerin KKM mevduat kazançlarına uygulanan sıfır stopaj avantajı 31 Temmuz 2024’e kadar uzatılmıştı. KKM’de şirketler için kurumlar vergisi istisnası ise 1 Temmuz’da kaldırılmıştı.

KAZANCI NASIL ETKİLEYECEK?

31 MART DETAYINA DİKKAT!

Öncelikle 31 Mart 2024 öncesi bankada döviz cinsi (dolar, altın, Euro, sterlin) birikimi olan bireylerin döviz dönüşümlü KKM hesabı açabildiğini veya devam eden döviz dönüşümlü KKM hesabını yenileyebildiğini belirtelim. TL dönüşümlü KKM hesabının açılması uygulaması 1 Ocak 2024 itibarıyla bitmişti. 22 Temmuz itibarıyla ise KKM’ye uygulanacak taban faiz yüzde 40’tan yüzde 35’e düşürülmüştü. Yani KKM hesabı açan ve yenileyene, banka bu faizi verebiliyor. Çoğu banka da taban faiz uyguluyor. 5 puanlık faiz kazancı kaybına ek olarak yüzde 7.5’lik de stopaj kesintisi KKM getirisini oldukça düşürecek.

100 BİN LİRA İÇİN ÖRNEK

KKM hesapları en az 3 aylık vadeyle açılabiliyor. Örneğin; 31 Mart öncesinde bankada 3 bin doları olan bir tasarruf sahibi, bu tutarın TL karşılığı olan yaklaşık 100 bin lirayla 1 Ağustos itibarıyla KKM hesabı açtığında 3 ayın sonunda yüzde 35 faiz üzerinden 8 bin 797 lira gelir elde edecek. Bu gelirden yüzde 7.5 stopaj kesilince ele geçecek tutar 660 lira azalacak ve net 8 bin 137 lira olarak gerçekleşecek. Vergi gelmeseydi ve taban faiz yüzde 40 olarak uygulanmaya devam etseydi 100 bin liralık KKM, 3 ayın sonunda 10 bin 54 lira getiri sağlayacaktı. Son ayarlamalara göre kazançta yaklaşık 2 bin liralık erime söz konusu.

VADELİDE ‘YÜZDE 10’A ÇIKACAK’ SÖYLENTİSİ

TL vadeli mevduattan elde edilen kazançlara uygulanan stopaj da hesabın açıldığı vadeye göre değişiyor. Mayıs itibarıyla 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeye yüzde 7.5, 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeye yüzde 5, bir yıldan uzun vadeye yüzde 2.5 stopaj uygulanıyor. 6 aya kadar olan vadeler için stopajın yüzde 10’a yükseltileceğiyle ilgili söylentiler çıkmıştı. Ancak bu konuda herhangi bir düzenlemeye gidilmedi. Klasik mevduatta mevcut stopaj oranları 31 Ekim 2024’e kadar geçerli olacak. Bugün piyasada yüzde 47-52 arasında mevduat faizi bulunabiliyor. 100 bin lirayı KKM yerine yüzde 48 faizle 3 ay vadeli mevduata yatıranın eline yüzde 7.5’lik stopaja rağmen net 11 bin 160 lira geçiyor. Bu da 8 bin 137 liralık KKM getirisine göre 3 bin 23 lira ekstra kazanç anlamına geliyor.

FONLARI KAPSIYOR MU?

Konu stopajdan açılmışken fonları da hatırlayalım. Son dönemde hem TL serbest fonlara hem de hisse senedi fonlarına yoğun bir talep söz konusu. Buradaki yatırımcı sayısı 5 milyonun üzerine çıkmış durumda. Mayısta yapılan düzenlemeyle Türk lirası yatırım fonlarından elde edilen gelirlerdeki stopaj oranı yüzde 7.5 olarak belirlenmişti. Bu oranlar 31 Ekim’e kadar aynen devam edecek. Eğer 1 Mayıs 2024’ten önce açılan hesaplardan para çekilmediyse, oradaki para ne kadar tutulursa tutulsun stopaj ‘sıfır’ olacak. Ama 1 Mayıs sonrası fona para eklendiyse eklenen tutarın getirisinden yüzde 7.5 kesilecek. Düzenlemenin kapsadığı fonlar: Para piyasası TL fonları, altın (kıymetli madenler) fonu, katılım fonu, fon sepeti fonu.

HİSSE SENEDİ YOĞUN OLANDA DEĞİŞİKLİK VAR MI?

Hisse senedi yoğun fonlar, katılım hisse senedi yoğun fonlar, serbest hisse senedi yoğun fonlar özetle ‘hisse senedi yoğun fon’ olarak tabir edilen fonlarda stopaj yoktu. Dünkü düzenlemede de bu konuda bir değişiklik yapılmadı. Değişken fonlar arasında izahnamede portföy sepetinde yerli hisse oranı yüzde 51 ve üzerinde ise bu fonlar da 1 yıl ve üzeri taşınıyorsa ‘hisse senedi yoğun fon gibi’ sıfır vergi uygulanıyor. Dolayısıyla buradaki vergi istisnası hisse fonlarına ilgiyi de arttırmış durumda.

BES YATIRIMCISI MERAK EDİYOR

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) üzerinden fonlara yapılan yatırım sonucu elde edilen gelirin vergilendirilmesi sistemde kalınan süreye göre değişiyor. 10 yıldan önce ayrılanlar için getiri tutarının yüzde 15’i, 10 yıllık katkı payını ödeyip 56 yaşını doldurmadan ayrılanları için getiri tutarının yüzde 10’u, emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat ve maluliyet gibi nedenlerle ayrılanlar için getiri tutarının yüzde 5’i oranında vergi uygulanıyor.