Milyonların zam hesabı

Yeni yıla sayılı günler kalırken milyonlarca çalışan ve emekli için zam hesapları yapılmaya başlandı. Bu ay asgari ücretlinin alacağı zam belli olacak. Ayrıca memur ve emekli maaşı için kritik öneme sahip enflasyon verisi hafta başında açıklanacak. Asgari ücrette zam pazarlığı için ay sonuna kadar süre bulunuyor. Siyasiler ve sendikalar asgari ücretin uzlaşmayla belirlenmesi taraftarı. Asgari ücrete bu yıl ocak ve temmuz olmak üzere iki dönemde toplam yüzde 114 zam yapılmıştı.

ENFLASYON BELİRLEYİCİ OLACAK

Asgari ücrette ve diğer ücretlerde temel gösterge enflasyon beklentisi olacak. Merkez Bankası’nın son Enflasyon Raporu’nda enflasyonun 2023 yılsonunda yüzde 65 olacağı öngörüldü. Orta Vadeli Program’da (OVP) da paralel bir hedef bulunuyor. Merkez’in 2024 enflasyon beklentisi ise yüzde 36. Hükümet her seferinde çalışanların ve emeklilerin enflasyona ezdirilmeyeceğini vurguluyor. Dolayısıyla zammın gelecek yıla ilişkin beklentinin üzerinde olacağını söyleyebiliriz.

17 BİN LİRAYA YAKLAŞABİLİR

Kamu görevlileri ve emekliler için mevcut tahminlere göre yüzde 40-50 arası bir zam yapılacağı hesaplanıyor. Asgari ücretlinin zam oranının da bu oranlara yaklaşabileceği tahmin ediliyor. Dolayısıyla şu anda net 11 bin 402 lira olan asgari ücretin 15 bin lira ile 17 bin lira arasında belirlenebileceği hesaplanıyor. Zam oranı yüzde 40 olursa asgari ücret 15 bin 962 lira 80 kuruş olacak. Zam oranı yüzde 55 olursa net asgari ücret 17 bin 673 lira 10 kuruşa çıkmış olacak.

MEMURA VE EMEKLİYE OCAKTA ZAM VE FARK VAR

Memur ve emekliye ocak ve temmuz olmak üzere yılda iki kez zam yapılıyor. Memur ve memur emeklisinin alacağı zam oranı her iki yılda bir toplu sözleşmeyle belirleniyor. 2024 ve 2025 yıllarında yapılacak zam ağustosta netleşmişti. Buna göre; memur ve memur emeklisine 2024’ün ilk altı ayında yüzde 15, ikinci altı ayında yüzde 10; 2025’in ilk altı ayında yüzde 6 ve ikinci altı ayında yüzde 5 zam yapılacak. Memur ve emeklisi, ocak ve temmuz aylarında açıklanan son 6 aylık enflasyon, toplu sözleşmedeki zam oranlarını aşıyorsa bir de fark alıyor.

YÜZDE 6’NIN ÜZERİNDEKİ FARK

Memur maaşlarına geçtiğimiz temmuz ayında 17.55 oranındaki yüzdelik zammın yanı sıra 8 bin 77 lira da seyyanen zam eklenmişti. Temmuz-aralık toplu sözleşme zammı yüzde 6’ydı. Yani bu yılın ikici 6 ayında (temmuzaralık) oluşacak enflasyon bu oranın üzerinde gerçekleşirse, yüzde 15’lik sözleşme zammına fark eklenecek. Nitekim temmuz, ağustos, eylül ve ekim enflasyonu kümülatif olarak yüzde 29.41 artarak, daha şimdiden yüzde 23.41 (yüzde 29.41-6) farkın oluşmasını sağlamış durumda.

EN DÜŞÜK NE KADAR OLUR?

Memur ve emekli maaşları için kritik kasım enflasyonu ise 4 Aralık’ta Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanacak. Beklentiler yüzde 3.5-4 arasında bir aylık enflasyon. Eğer kasım enflasyonu yüzde 4 olursa bu sefer ocaktaki zam farkı yüzde 28.58 olacak. Bu durumda aralık enflasyonu sıfır çıksa bile yüzde 43-44 civarı zam gündeme gelecek. Aralık enflasyonu yüzde 3.5 çıkarsa zam yüzde 48-50 bandına çıkacak. Ocakta yüzde 47 oranında bir artış gerçekleşirse en düşük memur maaşı 22 bin 17 liradan 32 bin 365 liraya çıkacak. En düşük memur emekli maaşı ise zammın yüzde 47 olması halinde 9 bin 876 liradan 14 bin 518 liraya yükselecek.

SSK VE BAĞKUR EMEKLİSİNDE DURUM NE?

SSK ve Bağkur emeklileri ocak ve temmuzda son 6 aylık enflasyon oranında zam alıyor. Son dönemde hükümet maaşlara enflasyon zammına ek olarak refah payını da eklemişti. Geçtiğimiz temmuz ayında SSK ve Bağkur emeklisine enflasyon artışına göre yüzde 19.77 zam verilecekti. Bu zam refah payı ile yüzde 25’e tamamlanmıştı. İşçi ve esnaf emeklisine enflasyon tahminlerine göre ocakta yüzde 35-45 arasında zam yapılması bekleniyor. Yine en düşük emekli maaşı olan 7 bin 500 liranın bütçe imkanları dahilinde yükseltilmesi bekleniyor. Burada da seyyanen zam öngörüsüyle 10-11 bin lira gibi tahminler var.

ÇALIŞAN EMEKLİYE DE TEK SEFERLİK İKRAMİYE

12.2 milyon emekliye kasım ayında bir kereye mahsus 5 bin lira ikramiye ödemesi yapıldı. Bu ödemeden çalışan emekliler, çiftçi kayıt sistemine kayıtlı çiftçi emeklileri, esnaflık yapan Bağkur’lular yararlanamamıştı. Şimdi kapsam dışı olan bu 4.7 milyon emekliye (çalışan emekli) de 5 bin lira ikramiye ödenecek. Söz konusu düzenlemeye ilişkin önerge Plan Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. İkramiyelerin bu ay sonuna kadar hesaplara geçmesi bekleniyor.