Ödeme müjdesi! 3 maaş alabilirsiniz! Yapmanız gereken...

Sosyal güvenlik sisteminin kadınlara sağladığı en önemli haklardan biri de anne, baba ve eşin vefatı halinde bağlanan maaştır. Bu maaş, bazı durumlarda kadın çalışıyorsa veya kendi sigortası nedeniyle emekliyse yine bağlanır. Kadınlara 3 maaş bağlandığı da oluyor. Hiç bir sosyal güvencesi bulunmayan ve yakını olmayan kadınlara da devlet primsiz aylık bağlıyor.

Kadınlar, hem babaları hem de eşleri üzerinden belli koşullarda maaş alabiliyor. Özellikle vefat eden eşin hangi sigorta türüne (SSK, Bağkur, Emekli Sandığı) bağlı çalıştığına bakılmadan geride kalan kadın eşe maaş bağlanıyor. Bu maaşın bağlanabilmesi için memur ya da Bağkur’lu sigortalı eşin Ekim 2008’den sonra vefatı halinde en az 1800 gün prim ödemiş olması gerekiyor. Ekim 2008’den sonra vefat eden sigortalının SSK’lı olması halinde, 5 yıldan beri sigortası bulunması ve 900 gün prim ödemiş olması şartı aranıyor. Bağkur’lu sigortalının Ekim 2008’den önce vefatı halinde 1800 gün prim ödemiş olması yeterli oluyor.

ÜÇE KADAR İSTİSNASI BULUNUYOR

Kadının emekli maaşı alıyor olması dul maaşına engel değil. Bu noktada çift hatta üç emekli maaşı gündeme geliyor. Çift maaşta iki önemli ayrıntı var. İlki; ister eş olsun ister anne ve baba, vefat eden sigortalı kişilerin 1 Ekim 2008’den önce mi sonra mı vefat ettiği. Diğeri de sigorta statüleri yani SSK’lı mı Bağkur’lu mu Emekli Sandığı’na mı tabi olup olmadıkları.

FARKLI STATÜ OLMALI

Kendi çalışmasından dolayı SSK emeklisi olarak maaş alırken, vefat eden Bağkur emeklisi kocasının ölümünden sonra dul aylığı alan kadın, Emekli Sandığı’ndan (memurluktan) emekli olmuş babasının vefatından sonra yetim aylığı da alabiliyor. Bu durumda üç maaş bağlanmış oluyor. Dikkat edilirse burada maaşlar ‘üç farklı sigorta sistemine göre’ bağlanıyor.

ÖMÜR BOYU ALMA HAKKI!

Anne veya babasını kaybeden bir kız çocuğu, evlenene kadar ve sigortalı bir işe girene kadar yaşı ne olursa olsun ömür boyu yetim aylığı alır. Kız çocuğu evlenirse ya da bir işe girerse aylık kesilir. Boşandığında ya da işten ayrıldığında aylık yeniden bağlanır.

Memur olan veya memur emeklisi olan kız çocuğuna Emekli Sandığı yetim aylığı bağlamaz. Kendisi çalışan ve emekli maaşı olan kız çocuğuna SSK ve Bağkur’dan yetim aylığı bağlanmaz.

Ancak Emekli Sandığı’na tabi olmaması şartıyla çalışan veya emekli kız çocuğuna sadece Emekli Sandığı yetim aylığı bağlar.

Dul ve yetim aylığı alabilmek için resmi başvuru şart. Bunun için ölüm aylığı talep belgesi il ve ilçelerde bulunan sigorta müdürlüklerine teslim edilmeli. Vefat eden eş SSK veya Bağkur’lu ise dul emekli eş, maaşın yüzde 50’sini, eş Emekli Sandığı’na tabi (memur) ise maaşın yüzde 75’ini alıyor.

TARİHLERE VE SİGORTA TÜRÜNE DİKKAT!

Kadınlara, anne ve babanın vefat tarihlerine ve bağlı oldukları sigorta türüne göre de aylık bağlanıyor. Burada üç önemli tarih var. İşte o tarihlere göre kadınlara maaş bağlanma durumu:

Anne ve babanın vefatının 30 Eylül 2008 sonrası olması halinde;

Her ikisi de SSK’lı ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın da yarısı bağlanır. Her ikisi Bağkur’lu ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın yarısı ödenir. Her ikisi Emekli Sandığı’na tabi ise yüksek olan maaş bağlanır. Her ikisi de 1 Ekim 2008’den önce memur olan eski memursa yüksek olan maaş verilir. Her ikisi de 1 Ekim 2008’den sonra memur olmuşsa yükseğin tamamı, düşük olanın ise yarısı bağlanır. Anne, babadan biri Bağkur ya da SSK’lı, diğeri Emekli Sandığı’na tabi ise yetim iki maaşı tam alır.

Vefatlardan biri 1 Ekim 2008 öncesi ise;

İkisi SSK’lı ise yüksek olan tam, düşük olan yarım ödenir. İkisi de Bağkur’lu ise yüksek olanın tamamı düşük olanın yarısı bağlanır. İkisi de memur ise tercih edilen aylık bağlanır. Anne ve babanın sigortalılık statüsü farklı ise iki maaşın ikisi de tam ödenir.

Vefatlardan ikisi de 1 Ekim 2008 öncesi ise;

Anne ve babanın sigortalılık statüsü farklı ise iki maaşın ikisi de tam ödenir. İkisi de SSK’lı ise yüksek olan tam, düşük olan yarım bağlanır. İkisi de Bağkur’lu ise tek maaş ödenir. İkisi de devlet memuru ise ve memurluk 1 Ekim 2008’den önce başladıysa, tercih edilen aylık tam bağlanır.

HİÇBİR SOSYAL GÜVENCELERİ YOKSA!

AYDA 827 LİRA ÖDEME

Kadının, vefat eden eşinin sigortası maaş almasına yetmiyorsa, vefat eden babasının emekliliğinden dolayı maaşı yoksa ve kendinin de sosyal güvencesi bulunmuyorsa devlet maaş bağlıyor. Burada seçeneklerden biri 65 yaş aylığı. Bunun için yardıma muhtaç kadının yaşadığı hanedeki kişi başına gelir de 852 liranın altında olmalı. Bu şartları taşıyan kadınlara aylık 827 lira ödeniyor. Maaş başvurusu Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na (kaymakamlık) yapılıyor.

VAKIFLAR DA DEVREDE

Muhtaç ve engelli kadınlara Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından da aylık bağlanıyor. Burada yaş şartı yok. Maaş 1.125 lira. Muhtaç aylığı alan kişiler, maaşın yanı sıra sağlık hizmetinden de ücretsiz yararlanabiliyor. Muhtaç aylığı bağlanacak kişinin, sosyal güvencesinin olmaması, herhangi bir gelir veya aylığının bulunmaması ve mahkeme kararı veya kanunla bakım altına alınmamış olması gerekiyor. Ayrıca gelir getirici taşınır ve taşınmaz malının (ev gibi) bulunmaması veya olup da bunlardan elde edeceği aylık ortalama gelirinin muhtaç aylığı miktarını (1.125 lira) geçmemesi şartı da var. Başvuru ikamet edilen ildeki Vakıflar Bölge Müdürlüğü’ne şahsen yapılabiliyor.

DEVLETTEN EVLENEN KIZ ÇOCUKLARINA ÇEYİZ PARASI

HESAP 24 AYLIĞA GÖRE

Vefat eden anne ve babası üzerinden yetim maaşı alan kız çocuklarına, evlenmeleri halinde son aldıkları maaşın 24 katı ‘çeyiz parası’ ödeniyor. Maaş 1.000 liraysa ödeme 24 bin lira oluyor. Çeyiz parası alınınca yetim aylığı kesiliyor. Evlendikten sonra boşananlara maaş tekrar bağlanıyor. Ama tekrar maaşın bağlanması için evlilikten sonra 24 ayın geçmiş olması gerekiyor. Çeyiz parası 1 defaya mahsus ödeniyor. SSK ve Bağkur’dan yetim maaşı olanlar çeyiz parası alabilir.

DUL EŞE VAR MI?

Anne veya babadan iki kız çocuğunun ölüm aylığı alıyor olması ve bu iki kız çocuktan birisinin evlenmesi nedeniyle çeyiz parası alarak aylığının kesilmesi halinde, yetim aylığı almaya devam edecek olan kız çocuğunun aylığı da artar. Bu artış için evlenen kardeşe ödenen çeyiz parası süresi (24 ay) sonunu beklemek gerekiyor.

Öte yandan SSK ve Bağkur’dan dul maaşı alan eş yeniden evlenirse çeyiz parası bağlanmazken, Emekli Sandığı'ndan dul aylığı alan eş evlenirse maaşının 12 katı çeyiz yardımı alır. Ayrıca anne oğlundan veya kızından dolayı Emekli Sandığı’ndan yetim aylığı alıyorsa, evlenmesi halinde yine maaşının 12 katı kadar çeyiz yardımı alır. Çeyiz parası almak için SGK il müdürlüklerine başvurmak gerekiyor. Evlilik tarihinden itibaren 5 yıl içinde çeyiz yardımı için başvuru yapılmalı.

YARIN: AiLE BÜTÇESiNE DESTEK OLAN KADINLARIN HAKLARI