Sahte dolar alarmı

GÜNCELLEME BEKLENİYOR

Döviz işlemlerinde büyük aksaklıklar meydana gelirken, uzmanlar vatandaşları dikkatli olmaları konusunda uyarıyor. İddialara göre bu sahte paraların Türkiye'ye sokulması nedeniyle piyasada yaklaşık 600 milyon dolar değerinde sahte banknot bulunuyor. Para sayma makinelerine yazılım güncellemeleri geleceğini belirten uzmanlar, "Bu güncelleme bir hafta-10 günü bulur" dedi.

Piyasalar sahte dolar alarmıyla kilitlendi. Bankalar 50 ve 100 dolarlık banknotları kabul etmezken, döviz büroları da geçici olarak alımlarını durdurdu. Sahte paraların gerçeğinden ayırt edilmesi için para sayma makinelerinde yazılım güncellemesi yapılması şart. Ancak bu işlemin de 1 hafta 10 günü bulabileceği belirtiliyor.

MAKİNELERDEN GEÇİYOR

Türkiye’de piyasalar, yurtdışında basıldığı ve Türkiye’de piyasaya sürüdüğü tespit edilen sahte 50 ve 100 dolar banknotlar nedeniyle alarma geçmiş durumda. Üstelik halihazırda kullanılan para sayma makineleri ve ATM’ler bahsi geçen sahte dolarları ayırt edemiyor. Hal böyle olunca piyasa durma noktasına geldi. Bankalar ve döviz büroları özellikle yeni basım 50 dolar ile eski basım yani beyaz 100 dolarlık banknotları kabul etmemeye başladı. Banknotların alım-satımı dururken, uzmanlar da süreç netleşene kadar vatandaşları dikkatli olma konusunda uyardı.

600 MİLYON DOLAR...

Piyasa uzmanları son 1 ayda dolandırıcıların dünya geneline sahte dolar soktuğunu belirterek, şu anda bu sahte paraların Türkiye’ye sokulması nedeniyle piyasada yaklaşık 600 milyon dolar değerinde sahte banknot bulunabileceğini tahmin ediyor. Üstelik bu paralar öyle kaliteli ve gerçeğe yakın ki, tüm yetkili kurumların, kuyumcuların, bankaların ve döviz bürolarının kullandığı para sayma makinelerinden geçebiliyor yani gerçeğinden ayırt edilemiyor.

ESNAF DÜKKANA KAĞIT ASTI

Türkiye genelinde bankaların ve döviz bürolarının bu iki doları güvenlik ve tedbir amaçlı kabul etmediğini ve bozmadığını söyleyen Finans Analisti İslam Memiş, “Döviz bürolarına giden vatandaşlara ‘Geçici olarak almıyoruz’ diyorlar. Çünkü aldıklarını banka kabul etmiyor. Haliyle onlar da bozmuyor. Bu sahte paraların derhal piyasadan toplatılması lazım. Oldukça kaliteli şekilde yapılmış” dedi. Memiş, özellikle Kapalıçarşı esnafının para sayma cihazlarında yazılım güncellemeleri yapmaya başladığını belirterek, “Ayrıca esnaf vitrinine sahte olan, kabul edilmeyecek banknotların fotoğraflarını da astı” diye konuştu.

KUYUMCULAR DA BOZMUYOR

Sorunun aslında ilk olarak 50 dolarlık banknotlarda görüldüğünü ve 15-20 gün önce başladığını anlatan Döviz ve Altın Piyasaları Uzmanı Adnan Kapukaya, “Şimdi beyaz dolar dediğimiz 100 dolarlarda da ortaya çıktı. Bankalar bu parayı almadığı için insanlarda bir korku oluştu. Şu anda yaşanan bu tıkanıklıktan en çok ithalatçı zorlanıyor. Tabii kredi borcu olan ya da bir alım yapmak isteyen vatandaşlar da parası elinde kaldığı için zorlanıyor. Kuyumculara bozdurmaya gelenler de elleri boş dönüyor” dedi. Kapukaya, makinelerin güncellenmesinin 15 günü bulabileceğini de ekledi.

10 GÜNÜ BULABİLİR

PEKİ BU DURUM NASIL ÇÖZÜLECEK?

Gerçeğinden ayırt edilemeyen bu dolarların, gerçeğine neredeyse bire bir yakın olduğunu, cihazlardan, ATM’lerden ve para sayma makinelerinden geçebildiğini belirten Tüm Yetkili Müesseseler ve Döviz Bürolar Derneği (TÜYEMDER) Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Ünver, “Bunlarla alakalı para sayma makinelerine yazılım güncellemeleri gelecek. Muhtemelen bir hafta 10 günü bulur diye tahmin ediyorum” dedi. Bankaların hiçbir şekilde 50 dolarlık banknotu ve 100 dolarlık beyaz yani eski basım banknotları kabul etmediğini ifade eden Ünver, “Durum öyle ki bir banka geçen hafta aldığı doları müşterisine iade ederek ‘bunu değişin’ diyor” diye ekledi.

PİYASA ÇOK SIKIŞACAK

Bankaların muhtemelen sahte dolarları makineden geçtikten sonra fark ettiklerini belirten Ünver, şöyle konuştu: “Şu anda özel ve kamu dahil birçok banka alımları durdurdu. Döviz bürolarındaki arkadaşlarımıza sürekli yeni ve güncel duyumlar geliyor. Hal böyle olunca döviz büroları da bankaya veremeyeceği doları almayı durdurdu” diye konuştu. Merkez Bankası’nın bir an önce bu duruma müdahale etmesi gerektiğini söyleyen Ünver, “Süreç bu şekilde devam ederse piyasa çok sıkışacak” dedi.

YAZILIMA EKLENMELİ

Para sayma makinelerinin güncellenmesi için zaman gerektiğini dile getiren Ünver, şunları söyledi: “Bunun için önce para sayma makinesi üreticileri sahte parayı alıp inceliyor, tüm verileri yazılım yoluyla makineye aktararak sahte parayı makineye tanıtıyor ve makineye ‘bu parayı sayma’ diyor yani paranın sahte olduğu komutunu veriyor. Bu işleme başlandı ancak sistemin yapım aşaması için belirli bir süre gerekiyor. Normalde yazılımları 1-2 aylık periyodlarla güncelliyorduk. Haliyle bu ekstrem bir durum oldu.”

MÜŞTERİ TANIDIKSA

Sahte paraların uzmanlar tarafından el ve göz kontrolüyle anlaşılabileceğini belirten Ünver, şöyle devam etti: “Örneğin döviz bürolarının elemanları bunu anlayabilir ama 300 bin dolar-500 bin dolar gibi paralar geldiğinde bunu elle sayıp kontrol etmek imkansız. Bu nedenle Türkiye’deki 950 döviz bürosunun tamamı şu anda beklemede. Tanıdık müşterisinden dolar alan arkadaşlar var ama yeni müşteriden kimse şu an 50 ve 100 doları kabul etmiyor.”

EDERİNDEN DÜŞÜK FİYATA ALIYOR

İsmini vermek istemeyen bir Kapalıçarşı esnafı, sahte dolarlar nedeniyle piyasada bazı spekülasyonların da oluştuğunu belirterek, şöyle devam etti: “Sonuçta şu anda piyasada olan bütün 50 ve 100 dolarlık banknotlar sahte değil. İşin ehli olan yani sahte parayı anlayan bazı kişiler, bu panik ortamından faydalanarak şu anda sahte olmayan 50 ve 100 dolarlık banknotları ederinden daha düşük fiyata almaya başladı. Örneğin 100 doları 3-5 dolar daha düşüğe yani 97-95 dolarmış gibi satın alıyor. Ama tabii bu parayı alanlar doları iyi bilenler yani sahte olmadığından emin olanlar. Bu karmaşanın ortadan kalkması için bir an önce konuyla ilgili açıklama gerekiyor, aydınlığa kavuşturulmalı.”